Enologia
Enología (grezieratik οἶνος "ardo" eta λόγος "ezagutza") ardoaren zientzia, teknika ekoizteko artea da. Enologoa ardoaren ekoizpenaz arduratzen den teknikari aholku-emailea da; haren lanak sotoaren kontrola, ekoizpena, biltzeko lana, azterketa, gordetzeko prozesua, botilaratzea eta ardoaren merkatzeko estrategia dira.[1][2] Ingelesez oenologist esaten zaio; frantsesez oenologue; espainieraz enologo. Ez dugu ardozain edo sommelierrekin nahastu behar; honen lana ardoak eta beste edari guztiak dastatzea da, haien ezaugarriak adierazteko eta ardo desberdinen arteko konparaketa azaltzeko.[3]
Ardo bat ekoizteko eta baloratzeko garaian elementu desberdinak hartzen dira kontutan, besteak beste, mahatsondoak, lurraren ezaugarriak, ardoaren lurrina, eragiten dituen sentsazioak... Ondoren, hauetako batzuk azalduko ditugu.
Mahatsondoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mahats barietate asko ezagutzen dira:
Beltzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Aglianiko
- Ancellota
- Barbera
- Bobal
- Bonarda
- Borracal
- Brancellao
- Cabernet Sauvignon
- Cabernet Franc
- Caladoc
- Cariñena
- Carménère
- Cinsault
- Gamay
- Garnacha
- Graciano
- Greco Beltz
- Hondarribi beltz
- Malbec
- Marselan
- Mencía
- Merlot
- Monastrell
- Nebbiolo
- Petit Verdot
- Pinot Noir
- Sangiovese
- Sumoll
- Tannat
- Tempranillo
- Syrah
Gorriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Zuriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Abalonga
- Airén
- Albariño
- Albillo
- Chardonnay
- Chenin Blanc
- Clairette
- Garnacha Zuria
- Gewürztraminer
- Godello
- Hondarribi zuri
- Jaén zuria
- Macabeo (mahats)
- Malvasía (mahats)
- Alexandriako moskatela
- Palomino
- Parellada
- Pedro Ximénez
- Riesling
- Sauvignon Blanc
- Semillón
- Torrontés
- Trebbiano
- Treixadura
- Verdejo
- Viognier
- Xarel·lo
Sentsazioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Belusatua: ardo harmoniatsu, arina.
- Garratza: ardo gogorra, eztarria urratu egiten du, ardo oso gazte batzuk bezala.
- Beroa: grau alkoholiko handia.
- Gorputza: osotasuna, osotasunaren gustu-sentsazioa.
- Orekatua: harmonikoa.
- Egituratuta: sendoa, taninoz aberatsa.
- Malgua: ondo orekatuta, astringentzia eta garraztasuna ahulak.
- Oparoa: alkohol askorekin.
- Erakargarria: malgua eta arina, edateko erraza.
- Likoretsua: gozoa, azukre askorekin, ezti-jarioa.
- Arina: alkohol gutxirekin, ez du gorputz handia.
- Eztitsua: gozoa, ahoan belusa sentsazioa uzten du.
- Urduria: garratza erasokorra izan gabe.
- Borobila: harmoniatsu eta arinki belusatua.
- Lehorra: azukre aztarnarik gabekoa.
- Kementsua: gorputzarekin, egituratuta eta alkoholez aberatsa.
- Bizia: garraztasun handiz.
- Sendoa: garratza baina leuna.
Itxura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Distiratsua: kolorearen ezaugarria da. Ardoaren taninoak oxidatzen dira eta teila kolorea hartzen doa; batzutan ere substantzia oxidatuetako ohiko kolore itzalia.
- Apartsua: alkohola hartzitze bitartean gas karbonikoa sortzen da eta ardoa irekitzerakoan horrek burbuilak askatzearen prozesua eragiten du.
- Garden-argia: garden izan gabe ez da gai esekiririk ikusten.
- Hankak: alkoholaren presentziareki lotuta dago. Koipetsutasuna da, substantzia aberastasunarkin. Tantak izatea ardoan dagoen glizerinaren ondorioa da eta, neurri handi batean, honen disoluzioa alholan; beraz tantak gradu alkoholikoaren ondoriak dira.
- Lasaia: gas-burbuilak ez dituela, ez da burbuilatzaile.
- Frizante edo Frizee: gas karbonikoa gehitu zaion ardoa.
Lurrina[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Fruitu lurrinekoa: fruituen usain gozoak. Fruitu gorriak; ardo beltzentzat:andere-mahats beltza, gerezia edo mugurdia; ardo zurientzat: duraznoa, damaskoa edo garrazkiak.
- Animala: larrua, goroldioa edo ehizaren buket duten ardo beltzak.
- Baltsamiko: intsentsu, kanfor, erretxina, pinua, bainilla.
- Enpireumatiko: ogi errea, kafe keztua, tabako, kakao.
- Espeziatua: espezien usainekin (erregaliz, kanela, piperbeltza, usaineko hiltzea, miristika.
- Loreena: loreen lurringaiez (arrosa, bioleta).
- Egurrezkoa: haritz zuhaitzaren egurrez egindako kupelek usain berezia ematen diete.
- Begetala: belarra, ostoa, sasia, humus, belar ondua, piper morro.
Ardoen tenperatura aholkatuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Tipo de vino | Temperatura maila |
|---|---|
| Erreserba ardo beltzak | 14-18° C. |
| Barietate desberdinetako ardo beltzak | 15-16° C. |
| Erreserba ardo zuriak | 10-12° C. |
| Ardo gorriak | 9-12° C. |
| Likor buketeko ardo zuriak eta gozoak | 6-8° C. |
| Jatorri mikatza duten ardoak | 22-28º C. |
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- (Gaztelaniaz) Zer da enologia
