Juan Cruz Untzeta

Juan Cruz Untzeta
Bizitza
Jaiotza	1837
Heriotza	Begoñako errepublika eta Begoñako basilika, 1921eko apirilaren 16a (83/84 urte)
Jarduerak
Jarduerak	apaiz katolikoa

Juan Cruz Untzeta (1837 - Begoña, 1921eko apirilaren 16a) apaiz katolikoa izan zen, Begoñako Andra Mari elizako parroko gisa 40 urtez aritu zena.

Obrak basilikan[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1881eko apiriletik hasi zen kargu horretan, 1921eko hilabete berera arte. Bere zuzendaritzak iraun zuen bitartean eraiki zen Basilikaren egungo dorrea, Basterra arkitektoaren proiektuaren arabera Urkaregi kontratistak eraiki zuena.^[1]

Begoñako Basilikako fatxada eta dorrea Bigarren Karlistaldian oso kaltetuta geratu zen. Dorrearen berreraikuntza 1902 eta 1907 bitartean egin zen.

Dorrearekin batera elizan beste hainbat hobekuntza egin ziren aldarean eta presbiterioan. Sakristia berritzeko lanak proiektatu eta abiarazi zituen Unzuetak, baina ez zituen burututa ikusi, bat-batean hil baitzen sakristian zegoela, 1921eko apirilaren 16an.^[1]

Euskararen erabilera elizan[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Juan Cruz Untzeta parrokoa izan zen garaian galera handia izan zen Begoñako elizan. Begoña herri euskaldun hutsa zen 1844 urte aldean. Euskararen erabilera murriztarazia edo debekatua izan zen aginduen bidez 1880an eta 1938an. Eta adibidez, Begoña herri euskalduna zenean 1916an (euskaldun hutsak baziren, zahar eta gazte), erdaldunik ez zegoenean ere mezak erdaraz egin behar ziren elizan. 1920ko erroldaren arabera, Bilboko biztanleriaren % 20 euskalduna zen.^[2]

Evaristo Bustintzak, Kirikiñok, 1916an Euzkadi egunkarian idatzi zuen horretaz.

«	Izkaldi hau (euskarazkoa) izan zen eleizatik at edo kanpoan. Eleiza barruan, goiz ta arratsalde erderaz esan zan Jaunaren itza. Onek ez gaitu bape ikaratzen, aspalditik dakigu ba gure euskereari despatxua emon jakola Begoñako eleizatik, euskaldunak izan arren eleiza hori irasi ebenak eta bertan Ama Neskutsaganako eraspen edo deboziñoa asi ebenak; euskalduna dan arren ondiño Begoña erria; ta atzo lez, iñoz eltzen diran arren bertara euskaldun talde ikaragarriak Goiko Amaren oiñetara	»
—Kirikiño, Evaristo Bustintza, Euzkadi egunkaria, 1916^[3]

Errekonozimenduak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bilboko Udalbatzak Santutxuko kale-inguru bati “Untzeta Parrokoa / Párroco Unceta" izena jarri zion. Inguru horretan Tabacalera-ko lantegi bat izan zen lehenago.

Untzeta Parrokoaren kalea Bilboko Santutxu auzoan

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ ^a ^b González Oliver, Javier. (2007). «Bilbaopedia - Unzeta Párroco. Barriada» www.bilbaopedia.info (Noiz kontsultatua: 2024-05-16).
↑ «Bilbo - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-05-14).
↑ Zuberogoitia Espilla, Aitor; Zuberogoitia, Pedro. (2008). Bertan Bilbo: Bizkaiko hiriburua eta euskara ; XX. mendeko historia. (1. argit. argitaraldia) Bilboko Udala, Euskara Saila, 35-36 or. ISBN 978-84-88714-95-4. (Noiz kontsultatua: 2024-05-22).