María La Ribot

Wikipedia, Entziklopedia askea
María La Ribot

Bizitza
JaiotzaMadril, 1962ko uztailaren 19a (61 urte)
Herrialdea Espainia
 Suitza
BizilekuaGeneva
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakartista bisuala, dantzaria, koreografoa eta performancelaria
Izengoitia(k)La Ribot
laribot.com
Twitter: la_ribot Edit the value on Wikidata

María José Ribot, ezagunagoa La Ribot izenez (Madril, Espainia, 1962ko uztailaren 19a) madrildar dantzaria, koreografoa eta artista bisuala da.

Bere proiektuak mugimenduaren, gorputzaren eta dantzan duen jatorriaren arabera abiatzen dira, eta, ondoren, kontzeptuak sortzen dituzten beste praktika, sistema eta material batzuk hartzen ditu. Bere lanen interpretatzaile nagusia da, eta jantzi, objektu eta eszenografia gehienak berak sortzen ditu. 45 obra baino gehiago egin ditu, koreografiak, instalazioak eta bideoak barne, eta La Ribot-ek interesa izaten jarraitzen du arte bizian, giza gorputzean eta bere poesia-adierazpenerako gaitasunean, baina iraultzailea eta politikoa ere bada.

2000. urtean Dantza Sari Nazionala izan zen, eta 2016. urtean Arte Ederren Merituaren Urrezko Domina[1] —biak Espainiako Kultura Ministerioak emandakoak— eta 2018an Arte Plastikoen Madrilgo Erkidegoaren Kultura Saria.[2][3] 2019ko irailean, Suitzako Dantza Sari Nagusia jaso zuen, Helvetiar Konfederazioak emana, bere lan artistikoaren aitorpen gisa.[4] 2020an, Urrezko Lehoia jaso zuen Veneziako La Biennale Danza delakoan.

Madril (1962-1997)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1975 eta 1984 bitartean balet klasikoa, dantza modernoa eta garaikidea ikasi zituen, lehenbizi bere jaioterrian eta gero Cannesen (Rosella Hightower eskola), Kolonian (udetan Summer Akademien) eta New Yorken (Movement research eta Klein Technique). Madrilera itzulita, Víctor Ullate, Carmen Roche eta dantza klasikoko beste maisu-maistra handi batzuekin, hala nola Luis Fuentesekin, trebatzen jarraitu zuen. Hiri horretan, koreografo gisa finkatu zen 1984an, eta, urtebete geroago, Carita de ángel sortu zuen. Bere lehen lan laburra izan zen, eta hiru emakume izan zituen, bere autoretzaren collage musikal batean oinarrituta, eta hasiera, 1940ko hamarkadako Bonet de San Pedroren kanta homonimoa zela. 1986an, Bocanada Danza sortu eta zuzendu zuen, Blanca Calvo dantzari eta koreografoarekin batera. Konpainia horrekin koreografiak eta narrazioak esperimentatzen dituzte, musika originalekin.[5] Taldea 1989an desegin zen, baina guztien lanak, gaur egun artista ezagunak, markatuta utzi zuen 80ko hamarkadako Espainiako eszena.

1991n La Ribot izenarekin hasi zen lanean eta Socorro! Gloria! estreinatu zuen,[6] umore fineko estriptak. Horrekin, ikusle berriengana iristen da, eta 13 pieza hartzen ditu inspirazio-iturri. Lehen seriea da, hogeita hamar segundotik zazpi minutura bitartekoa. Pieza[7] bereizgarrien proiektuaren ernamuina izan zen. Izenburu generiko horrekin izendatu zituen La Ribotek zenbait pieza laburtasunean, metaketan eta jarraipenean oinarritutako formatu koreografikoarekin.

13 pieza bereizirekin, La Ribot-ek dantza garaikidea kokatu zuen arte garaikidearen arloan. Pieza horiek arte iragankorreko objektu gisa saltzen zitzaizkien "jabe bereizi" batzuei, eta haiek une bakar bat erosten zuten, beren pieza bereizgarriaren bizitza gertatzen zen unea: emanaldia. Jabearen izena bere piezaren izenburuaren ondoan joango zen beti, eta La Ribot-ek konpromisoa hartzen zuen bere piezaren bizitzari buruzko informazioa mantentzeko eta hura ikustera gonbidatzeko.

Garai hartan ere bi bikote sinatu zituen beretzat eta Juan Loriente aktorearentzat, Los trancos del avestruz eta Oh! Sole! aldi berean, UVI-La Inesperada dantzaren ikerketa-taldea sortzen laguntzen du, beste bost koreograforekin batera: Mónica Valenciano, Olga Mesa, Blanca Calvo, Ana Buitrago eta Elena Córdoba.

Londres (1997-2004)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1997an, La Ribot Londresera joan zen bizitzera, non urte batzuk lehenago ICA (Institute of Contemporary Arts) delakoanSocorro! Gloria! eta 13 pieza aurkeztu zituen.[5] Handik, proiektu politiko bat hasi zuen Madrilen: Desviaciones, dantza garaikideko programa “desbideratu” bat, Blanca Calvo eta UVI-La Inesperada eta José A. Sánchezekin batera antolatua. Londresen ere, El Gran Game (1999) bezalako proiektuetan lanean jarraitu zuen.  

Pieza bereizien bigarren seriea, Mas distinguidas (1997), Desviaciones lanaren lehen edizioan estreinatu zen. Piezas distinguidas, Still Distinguished (2000) lanaren hirugarren seriea Parisko Théâtre de la Ville-n egielkidetzan egin eta aurkeztu zen. Harrezkero, Parisekin harreman profesional estua du Ribot-ek, Festival d’Automne, George Pompidou Zentroa[8] eta Centre National de la Danse zentroekin leial lan eginez.

2000. urtearen hasieran, Madrilgo Galeria Soledad Lorenzon sartu zen, eta formatu handiko hainbat proiektu garatu zituen: Despliegue (2001) bideo-instalazioa eta Laughing Hole (2006), Art Unlimited - Art Basel 2006rako egindako performance-instalazioa.[9]

2003an, Live Culturek Panoramix aurkeztu zuen lehen aldiz Londresko Tate Modern-en; ordura arte egindako hogeita hamalau Piezas distinguidas-en bertsio antologikoa. Gero, Panoramix Parisko Georges Pompidoun Zentroa, Velázquez Jauregian-Madrilgo Reina Sofía Museoan, Bresteko Le Quartz eta Genevako Arte Garaikideko Zentroan aurkeztu zen.[7]

El triste que nunca os vido (1991) lanean, La Ribot-ek bideoarekin eta eszenarekin esperimentatu zuen, baina 2000. urtearen inguruan hasi zen kamera eskuan hartuta eta sekuentzia-planoak grabatzen, eta, hortik aurrera, corps-opérateur kontzeptua garatu zuen (operadore-gorputza). Planteamendu horiek eragina izan dute ondorengo lan askotan, hala nola Hedapena bideo-instalazioa (2001), Another pa amb tomàquet (2002), Traveling Olga/Traveling Gilles (2003) edo Beware of Imitations! (2014), erronka kontzeptual eta tekniko konplexuak planteatzen dituzten obrak, Mariachi 17 lanaren 25 minutu biziek erakusten duten bezala, AtomTm-k konposatutako musikarekin, Llámame Mariachi (2009) pieza eszenikoaren parte zena.[10]

Ribot-ek Move: Choreographing You-ri lagundu zion, Walk the Chair (2010) instalazio parte-hartzailea eginez. Lehen instalazio handi horrek, bere helburu fetitxearekin, egurrezko aulkiarekin, tolesgarria eta herrikoia, ikuslea inplikatu zuen berriro, gorputza mugimenduan zuela, eta, Laughing Holen bezala, inskripzio grafikoa ere bazuen. Walk the Chair-ek beste bi instalazio sortu zituen: Walk the Bastards (2017) eta Walk the Authors (2018).

Geneva (2004-Gaurkotasuna)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2004an, Genevara (Suitza) joan zen La Ribot, Gilles Jobin koreografo suitzarrarekin.[8] Hiri horretan, Art/Action sortu zuen, zuzeneko arteei buruzko irakaskuntza- eta ikerketa-saila. Haute Ecole d’Art et Design HEADen du egoitza, eta 2008ra arte zuzendu zuen. Aldi horretan, 40 Espontáneos izeneko formatu handiko proiektu eszenikoa ere garatu zuen.[8]

2007an, Treintaycuatropiècesdistinguées&onestripteasee filma egin zuen, bere bideo-artxiboetatik abiatuta. Urte horretan bertan, Mathilde Monnier dantzari eta koreografoarekin batera, Gustavia (2008) sortu zuen, bikote burlesko bat sortu zuen, hurrengo urteetan mundu osoan zehar biraka aritu zena.

2011n, Piezas distinguidas, PARAdistinguidas lanaren laugarren seriea estreinatu zuen. Bost dantzarirako sortutako koru-lana izan zen, berak eta hogei estrak osatu zuten, eta ikuskizunaren gizarteko estra, figurantea edo marjinatua ikertzen jarraitu zuen. 2012an EEEXEEECUUUUTIOOOOONS!!!! lana egin zuen 20 dantzarirentzako koreografia, Nancyko (Frantzia) Lorraineko Baletak eskatua. 2012an, Mexikoko Arte Garaikideko Unibertsitate Museoak (MUAC) zuzeneko arteei buruzko erakusketa-gunea inauguratu zuen, La Riboti buruzko erakusketa monografiko batekin.[11]

Another Variée (2016), Piezas distinguidas lanaren bosgarren serie/ikuskizuna, hirukotea zen Juan Loriente, Thami Manekehla eta beretzat. Eszena-espazioaren erdian instalazio handi bat dagoenez, ikusleak ilunpean ibiltzera behartzen zituen, interpretatzaileen zentimetro batera.

2017an Berlingo Tanz im August jaialdiak atzera begirakoa eskaini zion. Urte horretan bertan, Madrilgo Max Estrella galeriako artista gisa hasi zen lanean (Soledad Lorenzo Galeriak jarduera utzi ondoren).[12] 2017. urteko abenduan, Walk the Bastards-ekin batera egindako lehen erakusketa inauguratu zuten, besteak beste. Urte horretan bertan, Henrique Amoedok, Madeirako (Portugal) Dançando com a Diferença dantza integratzailearen enpresako zuzendariak, La Ribot konpainia koreografia bat sortzera gonbidatu zuen. Lankidetza horren ondorioz sortu zen Happy Island 2018an.[13]

Mexikoko Centro Cultural de Españak Take a Seat izeneko erakusketa monografikoa eskaini zuen 2018ko udan, zeinetan arrakasta handiz Walk the Authors estreinatu zen.

2019an, bi proiektu handi antolatu ziren La Ribot-en lanaren inguruan: Bartzelonako Lasarte-Macba azokak aurkeztutako la Constel·lació eta Parisko Udazkeneko Jaialdiak eskaini zion Portrait, jaialdi entzutetsuan garrantzi berezia izan zuten nazioarteko artisten zerrenda murriztuarekin bat eginez. 1985etik bi proiektuek hainbat ikuskizun biltzen dituzte, besteak beste, Panoramix, baita hainbat bideo, instalazio eta lan-koaderno ere.

2019ko urtarriletik irailera, El giro notazional en el MUSAC (Leon) erakusketa kolektiboan parte hartu zuen.[14]

Bere ikusizko lana ARTIUM (Gasteiz), FRAC (Lorrena), MUSAC (Leon), La Panera (Lleida), Fundación Cajasol (Sevilla) eta La Casa Encendida (Madril) bildumen parte da.[15]

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 2020 Urrezko Lehoia, Veneziako Biurteko Dantzaren Ohorezko Dantza.[16]

Zuzeneko lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 2019: Please Please Please, Mathilde Monnier eta Tiago Rodriguesekin batera sortua
  • 2019: Portrait Parisko Udazkeneko Jaialdian
  • 2019: Konstelazioa Loreen Merkatuan
  • 2018: Happy Island
  • 2017: Atzera begirakoa Berlingo Tamz in Augusten
  • 2016: Distished Hits (1991-2000), Pièces distinguées eta Socorro! Gloria! hutsa
  • 2016: Another Distinguée seriearen bosgarren seriea, «Pièces distinguées»
  • 2016: Pièce distinguée 45. zk.
  • 2014: El Triunfo de la Libertad, Juan Domínguez eta Juan Lorienterekin batera
  • 2012: Eeexeeexuuutioooons!!! Lorrenako Balleterako
  • 2011: PARAdistinguidas «Pièces distinguées» lanaren laugarren seriea
  • 2009: Llámame Mariachi
  • 2008: Gustavia, Mathilde Monnierrekin sortutako eta interpretatutako bikotea
  • 2006: Laughing Hole
  • 2004: 40 Espontáneos
  • 2003: Panoramix, lehen hiru serieetako 34 Pièces distinguées biltzen dituen ikuskizun antologikoa
  • 2002: Anna y las más distinguidas, Anna Williamsek interpretatua
  • 2000: Still Distinguished, «Pièces distinguées» lanaren hirugarren seriea
  • 1999: El gran game
  • 1998: Pressed Daily
  • 1997: Dip Me in the Water, Gilles Jobinekin lankidetzan
  • 1997: Más distinguidas, «Pièces distinguées» lanaren bigarren seriea
  • 1995: Oh! Sole!, duoa Juan Lorienterekin
  • 1994: Los trancos del avestruz, Juan Lorienterekin duoa
  • 1993: 13 Piezas distinguidas «Pièces distinguées» lanaren lehen seriea
  • 1993: Los trancos del avestruz, Juan Lorienterekin duoa
  • 1991: El triste que nunca os vido
  • 1991: 12 toneladas de plumas
  • 1990: Socorro! Gloria! (Striptease)
  • 1988: Ahí va Viviana, Blanca Calvorekin lankidetzan
  • 1986: Bocanada, Blanca Calvorekin lankidetzan
  • 1985: Carita de ángel

Bideo-instalazioak eta -piezak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 2018: Walk the Authors
  • 2017: Walk the Bastards
  • 2016: Huan Lan Hong
  • 2014: Film noir (2014-2017)
  • 2014: Beware of Imitations!
  • 2010: Walk the Chair
  • 2009: Mariachi 17
  • 2008: Cuarto de Oro con Cristina Hoyos
  • 2003: Traveling Olga / Traveling Gilles
  • 2002: Another Pa amb tomàquet
  • 2001: Despliegue
  • 2001: Juanita Pelotari
  • 2000: Purely Organic

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ «La Ribot y Cristina Iglesias, Medallas de Oro al Mérito en las Bellas Artes 2015» masdearte. Información de exposiciones, museos y artistas 29 de diciembre de 2015.
  2. ↑ María José Ribot Manzano, La Ribot - Premio Nacional de Danza 2000 (Interpretación). Ministerio de Cultura.
  3. ↑ País, El. (12 de febrero de 2019). Cayetana Guillén Cuervo y Enrique Ponce, condecorados con el Premio de Cultura de la Comunidad. ISSN 1134-6582..
  4. ↑ «La Genevoise La Ribot reçoit le Grand Prix suisse de danse 2019» rts.ch 12 de septiembre de 2019.
  5. ↑ a b María José Ribot Manzano, La Ribot - Premio Nacional de Danza 2000 (Interpretación). Ministerio de Cultura.
  6. ↑ Salas, Roger. (22 de noviembre de 2000). 10 & 10 y María José Ribot, premios Nacionales de Danza. El País.
  7. ↑ a b Samaniego, Fernando. (8 de mayo de 2003). La Ribot juega con la danza y el arte en sus 'piezas distinguidas'. El País.
  8. ↑ a b c Martí, Octavi. (21 de noviembre de 2004). La Ribot presenta en el Centro de Arte Pompidou '40 espontáneos', su nuevo espectáculo. El País.
  9. ↑ Salas, Roger. (3 de enero de 2002). La Ribot sitúa su baile en una galería. El País.
  10. ↑ Salas, Roger. (27 de junio de 2010). La Ribot y sus enigmas. El País.
  11. ↑ María LaRibot, entre la danza y la performance. Ole mi arte 27 de julio de 2012.
  12. ↑ «Galería Max Estrella» www.maxestrella.com.
  13. ↑ iGrow.pt. «Dançando com a Diferença» Dançando com a Diferença.
  14. ↑ «MUSAC» musac.es.
  15. ↑ «LA RIBOT» ARENA.
  16. ↑ Mediterráneo, El Periódico. «Los españoles La Ribot y Luis de Pablo premiados en la Bienal de Danza y Música» El Periódico Mediterráneo.
  17. ↑ «La Genevoise La Ribot reçoit le Grand Prix suisse de danse 2019» rts.ch 12 de septiembre de 2019.
  18. ↑ País, El. (12 de febrero de 2019). Cayetana Guillén Cuervo y Enrique Ponce, condecorados con el Premio de Cultura de la Comunidad. ISSN 1134-6582..
  19. ↑ «La Ribot y Cristina Iglesias, Medallas de Oro al Mérito en las Bellas Artes 2015» masdearte. Información de exposiciones, museos y artistas 29 de diciembre de 2015.
  20. ↑ País, Ediciones El. (22 de noviembre de 2000). 10 & 10 y María José Ribot, premios Nacionales de Danza. ISSN 1134-6582..

Kanpo esteak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=María_La_Ribot&oldid=9791528"(e)tik eskuratuta