Patricia Goldman-Rakic

Wikipedia, Entziklopedia askea

 

Patricia Goldman-Rakic

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakPatricia Shoer
JaiotzaSalem (Massachusetts), 1937ko apirilaren 22a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
HeriotzaHamden (Connecticut), 2003ko uztailaren 31 (66 urte)
Hobiratze lekuaGrove Street Cemetery (en) Itzuli
Familia
Ezkontidea(k)Pasko Rakic (en) Itzuli
Hezkuntza
HeziketaKaliforniako Unibertsitatea Los Angelesen Doktoretza
Vassar College (en) Itzuli
Peabody Veterans Memorial High School (en) Itzuli
Jarduerak
Jarduerakneurozientzialaria, unibertsitateko irakaslea eta neurologoa
Enplegatzailea(k)Yale Unibertsitatea
Jasotako sariak
KidetzaAmeriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala
Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia

Patricia Goldman-Rakic (Salem, Massachusetts, 1937ko apirilaren 22a - Hamden (Connecticut), 2003ko uztailaren 31a), Patricia Shoer jaiotzez, neurologo, irakasle eta psikiatra estatubatuarra izan zen.

Aitzindaria izan zen kortex prefrontala eta memoria funtzionala ikertzen.[1][2]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Patricia Shoer Salemen jaio zen, Massachusettsen.[3] Bere aita Irving Shoer, Letoniako etorkinen semea izan zen eta bere ama Jenny Pearl, errusiar etorkina. Peabodyn hazi zen, Massachusettsen, eta Peabody Institutuan ikasi zuen.[4] Goldman-Rakicek Vassarren egin zuen neurobiologiako unibertsitate-batxilergoa 1959an, eta Los Angeleseko Kaliforniako Unibertsitatean doktoratu zen Garapenaren Psikologian 1963an.[5][6][7]

UCLAn eta New Yorkeko Unibertsitatean doktoratu ondoren, Goldman-Rakicek Medikuntza Mentaleko Institutu Nazionalean lan egin zuen neuropsikologian, eta, ondoren, Garapenaren Psikologiako saileko buru gisa. Yaleko Medikuntza Eskolara joan zen 1979an, eta han egon zen hil zen arte. The Eugene Higgins Professor of Neuroscience izan zen neurobiologia sailean, psikiatria, neurologia eta psikologia sailetan elkarlanean arituz.[8][9][10]

Ikerketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Goldman Rakic izan zen kortex prefrontalaren zirkuitua eta memoria funtzionalak duen lotura aurkitu eta deskribatzen lehena. Aurretik, zientzialariek uste zuten kortex prefrontalaren goi mailako funtzio kognitiboak ikerketa zientifikoen esparrutik kanpo zeudela. Goldman-Rakic-en ikerketek erakutsi zuten zentzumen-kortexak aztertzeko erabiltzen diren metodoak maila goreneko eremu kortikalen aurrefrontaletara egokitu daitezkeela, funtzio kognitibo altuagoaren zirkuituaren oinarria agerian utziz.[11]

Goldman-Rakicen lanari esker, zientzialariak hobeto ulertzen hasi ziren funtzio kognitiboen oinarri neurobiologikoak, eta hainbat gaixotasun, hala nola eskizofrenia, Alzheimerren gaitza, hiperaktibitateagatiko arreta-defizita, garuneko paralisia, Parkinsonen gaitza eta dementzia. Diziplina anitzeko ikuspegia erabili zuen, memoria funtzionala aztertzeko teknika biokimikoak, elektrofisiologikoak, farmakologikoak, anatomikoak eta jokabide-teknika aplikatuz.[12]

Dopaminak prefrontal funtzio kortikalean duen eraginari buruzko lehen ikerketak egin zituen, eskizofrenia, ADHD eta Parkinson gaixotasuna ulertzeko funtsezkoak izan zirenak. Bere bizitzako lanaren berrikuspena, emakume zientzialarien tutoretza-eginkizun berezia barne, Neuron aldizkari zientifikoann aurki daiteke.[13]

Goldman-Rakic 300 artikulu akademiko eta 3 libururen egilekidea izan zen. Cerebral Cortex Journal sortu zuen, Oxford Pressen argitalpen espezializatu bat. Bere karreraren hasieran, garunak bere burua konpontzeko duen ahalmena aztertu zuen, eta arrasto erradioaktiboak erabiltzen lehenetariko bat izan zen fenomeno hau aztertzeko.[14]

Bizitza pribatua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Goldman-Rakic-ek bi ahizpa zituen, Ruth Rappaport doktorea, bere biki berdina, eta Linda Faith Schoer doktorea.[15][16] Lawrence Goldman doktorearekin ezkondu zen.[17] 1979an berriro ezkondu zen Pasko Rakic-rekin, hura ere neurozientzialaria.[18]

Heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2003ko uztailaren 29an, auto batek Goldman-Rakic harrapatu zuen Hamdenen (Connecticut) kalea zeharkatzen ari zela. Bi egun geroago hil zen, 31n, Yale-New Haven ospitalean. Grove Street Cemeteryn lurperatu zuten.[12]

Hil ondoren, Constancek eta Stephen Lieberrek Goldman-Rakic Prize for Outstanding Achievement in Cognitive Neuroscience saria sortu zuten, garunaren lobulu frontalari buruz egindako aurkikuntzen omenez. Sari hau urtero ematen zaie zientzialari nabarmenei, kognizioaren azterketan izan duten eraginagatik. Saria 40.000 $-ekoa da, eta irabazlea New Yorken egiten den urteroko afarian omentzen da International Awards sarian.[19]

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • George Peabody Award (1954)[20]
  • National Institute of Mental Health-eko bekaduna (1980–2000)
  • W. Alden Spencer Award, Columbia University (1982)
  • Krieg Cortical Discoverer Award, Cajal Club (1989)
  • Zientzia Akademia Nazionala (1990)
  • Fyssen Foundation Prize in Neuroscience (1990)
  • NIMHren Merezimendu Saria (1990)
  • Lieber Saria, Eskizofreniaren eta Depresioaren Ikerketarako Aliantza Nazionala (1991)
  • Inducted American Academy of Arts and Sciences (1991)
  • Robert J. and Claire Pasarow Foundation Medical Research Award (1993)
  • John P. McGovern Award in Behavioral Sciences (American Association for the Advancement of Science) (1993)
  • Karl Lashley Award, American Philosophical Society (1996
  • Ariëns Kappers Medal, Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences (1996)
  • Honoris Causa doktorea, Utrechteko Unibertsitatea (2000)
  • Ralph Gerard Prize, Society for Neuroscience (2002)
  • Gold Medal for Distinguished Scientific Contributions, American Psychological Association (2002
  • Ohorezko titulua, Edinburgoko Unibertsitateko St. Andrews College (2003)[15]
  • Inducted to the Connecticut Women’s Hall of Fame, Science & Health category (2008)[21]
  • Goldman-Rakic ​​1989-1990 bitartean Neurozientziaren Elkartearen presidentea eta American Psychological Association-eko kidea ere izan zen.[22][5]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ «Yale Bulletin and Calendar» web.archive.org 2013-06-16 (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
  2. ↑ (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2017-04-22). «Patricia Goldman-Rakic, neurocientífica» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
  3. ↑ (Ingelesez) McFadden, Robert D.. (2003-08-04). «Patricia S. Goldman-Rakic, Neuroscientist, Dies at 66» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
  4. ↑ «Patricia Goldman-Rakic | Connecticut Women's Hall of Fame» web.archive.org 2018-06-19 (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
  5. ↑ a b «Patricia S. Goldman-Rakic» www.nasonline.org (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
  6. ↑ Fuster, Joaquín M. (2003). «Patricia Goldman-Rakic 1937–2003». Nature Neuroscience 6 (10): 1015..
  7. ↑ (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2024-05-02). «Patricia Goldman-Rakic, pionera en la búsqueda de las raíces del aprendizaje, la memoria y el comportamiento» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
  8. ↑ (Ingelesez) «Patricia Goldman-Rakic dies» The Scientist Magazine® (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
  9. ↑ Arnsten, A. F. T. (2013). «The Neurobiology of Thought: The Groundbreaking Discoveries of Patricia Goldman-Rakic 1937-2003». Cerebral Cortex 23 (10): 2269-81..
  10. ↑ (Ingelesez) Aghajanian, George; Bunney, Benjamin S.; Holzman, Philip S.. (2003-12). «Patricia Goldman-Rakic, 1937–2003» Neuropsychopharmacology 28 (12): 2218–2220.  doi:10.1038/sj.npp.1300325. ISSN 1740-634X. (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
  11. ↑ Goldman-Rakic PS. (1995). «Cellular basis of working memory».. Neuron 14 (3): 447-485..
  12. ↑ a b (Ingelesez) «In Memoriam: Patricia Goldman-Rakic, Preeminent Yale Neuroscientist who Made Groundbreaking Discoveries in Working Memory and Explored the Brain's Frontal Lobe» YaleNews 2003-08-01 (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
  13. ↑ Arnsten Af. (2003). «Patricia Goldman-Rakic: A Remembrance». Neuron 40 (3): 465-70..
  14. ↑ (Ingelesez) Aghajanian, George; Bunney, Benjamin S.; Holzman, Philip S.. (2003-12). «Patricia Goldman-Rakic, 1937–2003» Neuropsychopharmacology 28 (12): 2218–2220.  doi:10.1038/sj.npp.1300325. ISSN 1740-634X. (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
  15. ↑ a b «Goldman-Rakic, Patricia Shoer | Encyclopedia.com» www.encyclopedia.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
  16. ↑ (Ingelesez) Aghajanian, George; Bunney, Benjamin S.; Holzman, Philip S.. (2003-12). «Patricia Goldman-Rakic, 1937–2003» Neuropsychopharmacology 28 (12): 2218–2220.  doi:10.1038/sj.npp.1300325. ISSN 1740-634X. (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
  17. ↑ «Best-in-Class Fundraising Software | Bonterra Tech» www.bonterratech.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
  18. ↑ (Ingelesez) McFadden, Robert D.. (2003-08-04). «Patricia S. Goldman-Rakic, Neuroscientist, Dies at 66» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
  19. ↑ (Ingelesez) «Goldman-Rakic Prize for Outstanding Achievement in Cognitive Neuroscience» Goldman-Rakic Prize for Outstanding Achievement in Cognitive Neuroscience | Brain & Behavior Research Foundation 2017-03-31 (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
  20. ↑ «Goldman-Rakic, Patricia Shoer | Encyclopedia.com» www.encyclopedia.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
  21. ↑ (Ingelesez) «Patricia Goldman-Rakic» CT Women’s Hall of Fame (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
  22. ↑ (Ingelesez) «In Memoriam: Patricia Goldman-Rakic, Preeminent Yale Neuroscientist who Made Groundbreaking Discoveries in Working Memory and Explored the Brain's Frontal Lobe» YaleNews 2003-08-01 (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Patricia_Goldman-Rakic&oldid=9799196"(e)tik eskuratuta