Zohota
Zohota | |
---|---|
Euskal Herria | |
Kokapena | |
Herrialdea | Nafarroa Beherea |
Udalerria | Arboti-Zohota |
Administrazioa | |
Posta kodea |
|
Herritarra | zohotar |
Geografia | |
Koordenatuak | 43°21′31″N 0°59′11″W / 43.3586°N 0.9864°W |
Demografia |
Zohota Arboti-Zohota udalerriko herriska bat da, Nafarroa Behereko Amikuze eskualdean. Herri honek 1842 arte aparteko udalerria osatu zuen.
Herritarrei "zohotar" deitzen zaie. Donibane Garazi herrialdeburura 36 km daude.
Izenaz[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Aldaera okzitaniarrean oinarri izanda frantsesez Sussaute bihurtu zenak jasotako izen historiko goiztiar batzuk: Sansctus Martinus de Sosaute (1160), [Sosaute (1384an) Sossaute (Bearnoko Nabarrengosen 1405ean bildua) eta Susauta (1513ko Iruñeko idazki batean); euskaraz "Zozueta" aldaera ere erabili izan da. Beraz (gogoan izan "Susaeta" bezalako euskal abizenak) egun baliatzen dugun lekuizena jatorrikotik urrunduz joan izan da.[1]
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kokapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Amiküze eskualdea historikoki zatituta zegoen hiru eremuetatik Biduze-haraindi izenekoan kokatuta dago; izenak adierazten duen gisan Biduze ibaiaren ekialdean dagoen zonaldeari deitzen zitzaion horrela. Herriaren mugak hauexek dira: hegoaldean Zilhekoa eta Arberatze, mendebaldean Zohazti, ipar eta ipar-mendebaldean Arboti udalburua, denak Amikuzen; ekialde osoan, ordea, Zuberoako herriak ditu mugakide: Ozaraine iparralderago eta Domintxaineri dagozkion lurrak hegoalderantz joz.
Orografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Altuera apaleko lurrak dia baina etengabeko gorabeherak daude. Paussasaceko mugarrirako bidean, herritik ipar-ekialera, 192 mko muino bat dago. Hala ere izenez ezagunena Zuberoako muga zati zabal batean markatzen duen Burgaintzi muino-katea da (altuena 161 m); eskualdeko (ikus Arboti) folklore-talde ospetsu bati izena ematen dio. Herria bera 100en bueltan dago.
Mendixken artean Biduzeren ibaiadarrak diren erreka batzuk pasatzen dira, aipagarriena herri honetan jaio den Xuhukoa (okzitanieraz Lauhirassa).
Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1350ean 11 etxe zeuden; 1695eko erroldak, ordea, 50 etxe zituela adierazten du.
Errepideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
D 134 departamendu mailako errepidea Lauhiran abiatu, Arbotitik pasa, gero herritik eta segituz gero Donapaleutik Salbaterrara doan D 933rekin lotura egiten da, oraindik Zohotaren lurretan baina ia Zilhekoakoekin mugan.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udalerri-aldaketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1842 arte herri honek udalerri propioa izan zuen. Urte horretan Arbotirekin fusionatu zen; harrezkero Arboti-Zohotaren barruan dago.
Eraikin historikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Donejakueko elizak XVIII. mendeko erretaula dauka. Kondaira batek dio lamiek, beste leku batzuetan jaso bezala, langileek egunean zehar eraikitakoa gauean eraisten zutela.
- "Jauregia" izeneko etxe aipagarria dago, izenak adierazten duen gisan.
Kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Herri txikia izanik ere, 1833ko inkesta batean eskola zuela jasotzen da.
- Donejakue Bidearen adar batek herriaren lurrak zeharkatzen ditu; Ozarainetik Paussasaceko mugarrira abiatzen da, hor garai bateko Nafarroako erresuma (Arboti eta Zohota), Zuberoa (Ozaraine) eta Bearno (Autile, okzitanieraz Autivièla) biltzen ziren.
Ekonomia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Nekazaritza eta abeltzaintza izan dira herritar gehienen lanbideak.
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Zohotan abiapuntua duen ibilbidea Argian.
- Burgaintzi dantza taldearen webgunearen euskarazko bertsioa.[Betiko hautsitako esteka]
Artikulu hau Nafarroa Behereko geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |