2020ko suteak Estatu Batuetako mendebaldean

2020ko suteak Estatu Batuetako mendebaldean
Mota	wildfire season in the United States (en)
Honen parte da	2020 wildfire season (en)
Denbora-tarte	2020ko uztailaren 24a -
Kokaleku	Mendebaldeko Estatu Batuak
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Beste batzuk
Baso-sute

2020an, Estatu Batuetako mendebaldean sute handi ugari bizi izan ziren. Kalifornia, Oregon eta Washington estatuetan, irailaren hasieran agerraldi gehigarriak izan ziren, mendebaldeko kostaldean zehar. Lur lehorrak eta beroak bultzatuta, sute ugari piztu ziren eta tamaina errekorreko sute handitan batu zituzten, 2,6 milioi hektarea baino gehiago lur erretzen, hamarka mila suhiltzaile mobilizatuz, milaka eraikin suntsituz eta gutxienez 40 pertsona hilez, eta oraindik beste hamarnaka desagertuta daude Kalifornian, Oregonen, Washingtonen, Coloradon, Idahon eta Utah-n. Klima-aldaketak eta basoak kudeatzeko praktika txarrek baso-sute horien larritasuna lagunduko zuten. Suteari aurre egiten laguntzeko munduko beste herrialde batzuetako suhiltzaileak iritsi dira, tartean Mexikoko Comisión Nacinal Forestaleko (Baso Batzorde Nazionala) 100 suhiltzaile. Suteen kea Iberiar penintsulara iritsi da, eta Balear Uharteetara ere iritsi da. Europar Batasuneko Copernicus atmosferaren kontrol zerbitzuak baieztatu du kea Europara iritsi dela. Kalkuluen arabera, ia 20.000 suhiltzailek hartzen dute parte operazioetan, eta suhiltzaileek ere nekearekin borrokatzen dute, kontrolik gabeko suteen hainbeste egunen ostean.

Aurrekariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ozeano Bareko kostaldeko iparraldeko eta hegoaldeko eremuetan izan ezik, Ipar Amerika ekialdean hezeagoa eta mendebaldean lehorragoa izaten da. Hala ere, klima lehor errekor batek Estatu Batuetako mendebaldea astindu zuen 2019. urtearen amaieran, eta egoera hori 2020ko urtarrila eta otsailera arte hedatu zen. Horrek gobernu estatalen eta prentsaren hasierako kezkak sortu zituen.

Kalifornia izan zen alerta eman zuen lehen estatua. Martxoaren 22an, Gavin Newsom Kaliforniako gobernadoreak larrialdi egoera deklaratu zuen, estatu osoko zuhaitzen heriotza masiboa zela eta, eta horrek suteen arriskua handitu zezakeela. Oregonek ofizialki adierazi zuen hilabete berean bere suteen sasoiaren hasiera. Martxoaren bukaeran eta apirilean jasotako euri arinak izan arren, lehorte baldintza larriak mantendu ziren eta urte bukaerara arte iraungo zutela aurreikusi zen, euri denboraldia atzeratu egin zela eta. Apirilean Washingtonen suteak hasi ondoren, Mendebaldeko kostalde osoan beste sute batzuk piztu ziren, eta horrek uztailean hasi ziren Washingtonen eta Oregonen erretzeak debekatzeko aginduak ekarri zituen. Paradoxikoki, adierazi da suteen kausetako bat "Indigenen su-erregimenak" deiturikoen debekua dela, eta horrek sastraka pilaketa izugarria eragin du, tradizionalki erretze kontrolatuekin ezabatzen zena. Zentzu horretan, basoen kudeaketa txarra dago, landare material pilaketa handia izan da denboran zehar, eta baso suteak izateko arriskua duten eremuen barruan etxeak eraikitzen dira. Lur oso lehorretan tximistak erortzea ere suteen arrazoi erregistratutzat jotzen da. Irailaren amaieran, alertek gora egin zuten Kaliforniako hegoaldean, 70 sute zeuden bitartean. Udazken hasierako haize bortitzek suteak itzaltzea zaildu zute.

Klima aldaketaren rola[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Klima aldaketak bero-boladak eta lehorte arriskua areagotzea ekarri du Kalifornian, eta sute gehiago eta larriagoak izateko baldintzak sortu ditu. Berkeleyko Unibertsitateko Zientzia atmosferikoen Zentroko zuzendari David Rompsek honela laburbildu du egoera: "Harira joateko: berotze globalak eragina izan al du bero-boladan, tximistetan eta landarediaren lehortasunean? Bai, noski. Berotze globala dela eta, beroagoak, ugariagoak eta lehorragoak al ziren? Bai, seguruenik bai eta bai. Era berean, Friederike Otto Oxfordeko Unibertsitateko Ingurumen Aldaketarako Institutuko jarduneko zuzendariak honakoa dio: "Ez dago zalantzarik, tenperatura oso beroak gizakiak eragindako klima-aldaketarik gabe izango liratekeenak baino altuagoak direla. Horren zergatiei buruzko literatura multzo zabal batek erakusten du klima aldaketa erabateko aldaketa dela bero-boladen inguruan, eta Kalifornia ez da salbuespena izango.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q99215604