Fernandel

Fernandel
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Fernand Joseph Désiré Contandin
Jaiotza	5th arrondissement of Marseille (en) eta Marseilla, 1903ko maiatzaren 8a
Herrialdea	Frantzia
Bizilekua	Parisko 9. barrutia Parisko 16. barrutia Carry-le-Rouet 12th arrondissement of Marseille (en)
Heriotza	Parisko 16. barrutia eta Paris, 1971ko otsailaren 26a (67 urte)
Hobiratze lekua	Passy hilerria Grave of Fernandel (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: birikako minbizia
Familia
Ezkontidea(k)	Henriette-Félicie Manse (en)  (1925eko apirilaren 4a -
Seme-alabak	ikusi Franck Fernandel
Anai-arrebak	ikusi Fransined (en)
Familia	ikusi Jean Manse (en) (ezkonanaia)
Hezkuntza
Hizkuntzak	frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	komediantea, abeslaria, antzerki aktorea, zinema aktorea, errealizadorea, film-zuzendaria, telebista-aktorea eta aktorea
Enplegatzailea(k)	Q99194988 Banque nationale de crédit (en)
Jasotako sariak	ikusi Ohorezko Legioko zalduna  (1953ko urtarrilaren 23a) Merezimenduaren Ordena Nazionaleko Zalduna Arte eta Letren zalduna  (1960) officier de l’Instruction publique Golden Leopard  (1954) : The Sheep Has Five Legs (en) honorary citizenship  (1970) National Order of Merit
Kidetza	93e régiment d'artillerie de montagne (en)
Izengoitia(k)	Fernandel
Musika instrumentua	ahotsa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	katolizismoa
fernandel.online.fr

Fernandel —jaiotza-izena: Fernand Joseph Desiré Contandin— (Marseilla, Frantzia, 1903ko maiatzaren 8a - Paris, Frantzia, 1971ko otsailaren 26a) aktorea izan zen. Opereta eta komedia aktore gisa hasi zen, baina zineman izan zuen osperik handiena. Filmetan, inozo, xamur, eratsu eta umoretsu agertzen da beti Fernandel. M. Pagnolen filmetan gailendu zen batik bat (Angèle, 1934; Regain, 1937; Schpountz, 1938; La fille du puisatier, 1940, eta Don Camilo film-saila).

Bere izen artistikoa, Fernandel, omen zetorkion amaginarrebak «hor dator Fernand d'elle» (hau da, hor dator alabaren Fernand) zioelako. Hala ere, esan ohi da bertsio hori ez dela egiazkoa.

Birikako minbiziak jota hil zen.

Bizitza

Marseillan jaio zen guraso italiarrengandik (Dioniso Coutadin eta Desirea Bedouina). Italian oso zabalduta dagoen iruzkin baten arabera, Fernandel Perosan jaio zen (Piemonteko herria, gurasoen bizilekua), eta, egun gutxira, Frantziara eraman zuten, jaiotzagatik nazionalitate frantsesa eduki ahal izateko.​ Fernandelek txikitatik Piemonteko hizkuntza hitz egiten zuen, ama-hizkuntza gisa, eta bost urte egin ondoren hasi zen frantsesez ondo hitz egiten, eskolara joaten hasi zenean.

Gaztetan hasi zen lanean aktore gisa, Frantzia hegoaldeko bariete agertokietan eta I. Mundu Gerrako zaurituen aurrean kantatzen anaiarekin. Handik gutxira, 1928an, Marseillako Odeoi antzokian arrakasta handia izan ondoren, Parisa joan zen. Han, Sacha Guitry aktore eta dramaturgoak aurkitu zuen zinemarako.

Oso ezaguna zen bere zaldi-itxurako aurpegiarengatik.

Benetako aukera Isidororekin iritsi zitzaion, herriko ergela interpretatzen baitzuen. Baina nazioarteko ospea lortu zuen Giovanni Guareschiren izen bereko liburu-sagako ''Don Camillo'' protagonistaren papera bete zuenean. Don Camillo herriko apaiza zen, eta, etengabe, Pepon (Peppone) alkate komunistarekin liskarrean zebilen.

Fernandelek arrakasta izan zuen 1930etik 1971n Parisen hil zen arte. Garai horretan, ehun film baino gehiago egin zituen, eta Frantziako komiko ezagun eta maiteenetako bat izan zen. Italian ere oso ospetsua zen.

Fernandelen hilobia, Passy hilerria (París).

Ondorengoak

Fernandelek eta bere emazteak hiru seme-alaba izan zituzten:

• Josette, 1926ko apirilaren 19an jaioa, eta 2017. urteko azaroaren 22an hila.
• Janine, 1929ko apirilaren 18an jaioa, eta 2020ko urtarrilaren 4an hila.
• Franck, 1935eko abenduaren 10ean jaioa, eta 2011ko ekainaren 8an hila.

Prentsa sentsazionalista, ospetsuen eskandaluen zalea zena, inoiz ez zuen bakar bat ere aurkitu Fernandelen bizitza pribatuan. Horietako batek, behin, haren burua gutxiesteko keinu batean, «Fernandelen emazte ezkutua» izenburua argitaratu zuen. Emakume hura Fernandelena zen, inoiz aurkeztu ez zuena.

Don Camillo

1930eko hamarkadan izandako lehen arrakasten ondoren, Fernandel berriro nabarmendu zen zenbait filmekin, 1950eko hamarkadan, baina, batez ere, Don Camilloren sailarekin; Giovannino Guareschiren lanetik hartua, Italiako herri txiki bateko apaiza eta bertako alkate komunista (herriko eragina lortzearren) borroka lasai batean murgiltzen dira, eta, gerra hotzaren garai horietan, ospea sendotu zuen bere on-puska interpretaziorekin. Guztira sei film egin zituen: Don Camillo (1951) eta Julien Duvivier-en Il ritorno di don Camillo (1953), gero, beste zuzendari batzuekin, Don Camillo e l'onorevole Peppone (1955), Don Camillo monsignore... ma non troppo (1961), Il compagno don Camillo (1965) eta, azkenik, Don Camillo e i giovani d'oggi, 1970ean hasi zen filmatzen, baina ezin izan zuen osatu, hurrengo urtean minbiziaren ondorioz hil baitzen Fernandel.

Don Camillo (Fernandel) eta Peppone (Gino Cervi) Don Camillo monsignore filmaren eszena batean, 1961ean

Filmografia

Urtea	Izenburua	Papera	Zuzendaria	Oharrak
1931	Le Blanc et le Noir	Senargai birgina	Marc Allégret eta Robert Florey
	On purge bébé	Horace Truchet	Jean Renoir
	Paris Béguin	Ficelle	Augusto Genina
	Bric-à-brac et compagnie	Fernand	André E. Chotin
1932	Le Chant du marin		Carmine Gallone
	Coeur de lilas	Gizon onena	Anatole Litvak
	Le rosier de Madame Husson	Isidore	Dominique Bernard-Deschamps
	Vive la classe	Moussin	Maurice Cammage
	Pas de femmes	Casimir	Mario Bonnard
	Les Gaîtés de l'escadron	Vanderague	Maurice Tourneur
	Un homme sans nom	Julot	Roger Le Bon eta Gustav Ucicky
	Un beau jour de noces	Gustave Dupied	Maurice Cammage
	Par habitude	Valentin Bourgeasse	Maurice Cammage
	L'Ordonnance malgré lui	Alfred Leveneux	Maurice Cammage
1933	Le jugement de minuit	Sam Hackitt	Alexander Esway eta André Charlot
	L'Ordonnance	Étienne	Viktor Tourjansky
	D'amour et d'eau fraîche	Eloi	Félix Gandéra
	Le coq du régiment	Médard	Maurice Cammage
	Le gros lot		Maurice Cammage
	Ça colle		Christian-Jaque
1934	La garnison amoureuse	Frédéric, zaldun bat	Max de Vaucorbeil
	La Porteuse de pain	Billenbuis	René Sti
	Une nuit de folies	Fernand	Maurice Cammage
	Le train de huit heures quarante-sept	Croquebol	Henry Wulschleger
	Les bleus de la marine	Lafraise	Maurice Cammage
	Angèle	Saturnin	Marcel Pagnol
	Adémaï aviateur	Méchelet	Jean Tarride
	L'hôtel du libre échange	Boulot	Marc Allégret
	Le cavalier Lafleur	Fernand Lafleur	Pierre-Jean Ducis
	Le chéri de sa concierge	Eugene Crochard	Giuseppe Guarino
1935	Ferdinand le noceur	Ferdinand Piat	René Sti
	Jim la houlette	Moluchet	André Berthomieu
1936	Les gaîtés de la finance	Marivol Lambinet	Jack Forrester
	Un de la légion	Fernand Espitalion	Christian-Jacque
1937	Josette	Albert Durandal aka Albertal	Christian-Jacque
	Francis the First	Honorin	Christian-Jacque
	Les dégourdis de la 11ème	L'ordonnance Patard	Christian-Jacque
	Ignace	Le soldat Ignace Boitaclou	Pierre Colombier
	Un carnet de bal	Fabien Coutissol	Julien Duvivier
	Les Rois du sport	Fernand	Pierre Colombier
	Regain	Urbain Gédémus	Marcel Pagnol
1938	Hercule	Hercule Maffre	Alexander Esway
	Le Schpountz	Irénée Fabre, «le Schpountz»	Marcel Pagnol
	Barnabé	Barnabé	Alexander Esway
	Tricoche et Cacolet	Tricoche	Pierre Colombier
	Ernest le rebelle	Ernest Pic	Christian-Jaque
1939	Raphaël le tatoué	Modeste Manosque, alias Raphaël	Christian-Jaque
	Les Cinq Sous de Lavarède	Armand Lavarède	Maurice Cammage
	Berlingot et Compagnie	François Arnaud	Fernand Rivers
	Fric-Frac	Marcel	Claude Autant-Lara eta Maurice Lehmann
1940	L'Héritier des Mondésir	Bienaimé de Mondésir, Mondesirko baroia eta bere arbasoak	Albert Valentin
	Monsieur Hector	Hector	Maurice Cammage
	La Fille du puisatier	Félipe Rambert	Marcel Pagnol
	La Nuit merveilleuse	Artzaia	Jean-Paul Paulin
1941	L'Acrobate	Ernest Sauce	Jean Boyer
	Le club des soupirants	Antoine Valoisir	Maurice Gleize
	Un chapeau de paille d'Italie	Fadinard	Maurice Cammage
1942	Simplet	Simplet	Fernandel eta Carlo Rim
	Les petits riens	Astier	Raymond Leboursier
1943	La bonne étoile	Auguste	Jean Boyer
	Une vie de chien	Gustave Bourdillon	Maurice Cammage
	Ne le criez pas sur les toits	Vincent Fleuret	Jacques Daniel-Norman
	La cavalcade des heures	Antonin	Yvan Noé
	Adrien	Adrien Moulinet	Fernandel
1945	Le Mystère Saint-Val	Désiré detektibea, Henri Le Sec	René Le Hénaff
	Naïs	Toine	Raymond Leboursier
1946	Les gueux au paradis	Pons	René Le Hénaff
	L'aventure de Cabassou	Cabassou	Gilles Grangier
	Pétrus	Pétrus	Marc Allégret
	Coeur de coq	Tulipe	Maurice Cloche
1948	Émile l'Africain	Émile Boulard	Robert Vernay
	Si ça peut vous faire plaisir	Martial Gonfaron	Jacques Daniel-Norman
	L'Armoire volante	Alfred Puc	Carlo Rim
1949	L'Héroïque Monsieur Boniface	Boniface	Maurice Labro
	On demande un assassin	Bob	Ernst Neubach
1950	Je suis de la revue	Philippe, margolari elizkoia	Mario Soldati
	Casimir	Casimir	Richard Pottier
	Tu m'as sauvé la vie	Fortuné Richard	Sacha Guitry
	Meurtres	Noël Annequin	Richard Pottier
	Uniformes et grandes manœuvres	Luc	René Le Hénaff
1951	Topaze	Albert Topaze	Marcel Pagnol
	Boniface somnambule	Victor Boniface	Maurice Labro
	L'Auberge rouge	Monka	Claude Autant-Lara
	Adhémar ou le Jouet de la fatalité	Adhémar Pomme	Fernandel
	La Table-aux-Crevés	Urbain Coindet	Henri Verneuil
1952	Don Camillo]]	Don Camillo	Julien Duvivier
	Coiffeur pour dames	Marius, Mario deitua	Jean Boyer
	Le Fruit défendu	Charles Pellegrin doktorea	Henri Verneuil
1953	Le Boulanger de Valorgue	Félicien Hébrard, okina	Henri Verneuil
	Carnaval	Dardamelle	Henri Verneuil
	Il ritorno di don Camillo	Don Camillo	Julien Duvivier
	L'Ennemi public no 1	Joe Calvet	Henri Verneuil
1954	Mam'zelle Nitouche	Célestin Floridor	Yves Allégret
	Le Mouton à cinq pattes	Alain / Désiré / Étienne / Bernard / Charles / Édouard (bere aita)	Henri Verneuil
	Ali Baba et les Quarante Voleurs	Ali Baba	Jacques Becker
1955	Le Printemps, l'Automne et l'Amour	Fernand 'Noël' Sarrazenoa	Gilles Grangier
	Don Camillo e l'onorevole Peppone	Don Camillo	Carmine Gallone
1956	Le Couturier de ces dames	Fernand Vignard	Jean Boyer
	Around the World in Eighty Days	kotxero bat Parisen	Michael Anderson	kameoa
	Sous le ciel de Provence	Paul Verdier	Mario Soldati
	Honoré de Marseille	Honoré	Maurice Régamey
1957	L'Homme à l'imperméable	Albert Constantin	Julien Duvivier
	His Greatest Role	François, Lucien Sénéchal	Jean Boyer
	Le Chômeur de Clochemerle	Baptistin Lachaud, Tistin deitua	Jean Boyer
1958	À Paris tous les deux	Fernydel	Gerd Oswald
	La loi, c'est la loi	Ferdinand Pastorelli	Christian-Jaque
	La Vie à deux	Marcel Gaboufigue (Margeriteren senarra)	Clément Duhour
	Les Vignes du Seigneur	Henri Lévrier	Jean Boyer
1959	Gangster Boss	Antoine Venturen	Henri Verneuil
	Le Confident de ces dames	Giuliano Goberti	Jean Boyer
	La Vache et le Prisonnier	Charles Bailly	Henri Verneuil
1960	Croesus	Jules	Jean Giono
	Le caïd	Justin Migonet	Bernard Borderie
1961	Cocagne	Marc-Antoine	Maurice Cloche
	Il giudizio universale	alarguna	Vittorio De Sica
	Don Camillo monsignore... ma non troppo	Don Camillo	Carmine Gallone
	Dynamite Jack	Dynamite Jack / Antoine Espérandieu	Jean Bastia
1962	L'assassin est dans l'annuaire	Albert Rimond	Léo Joannon
	Le Diable et les Dix Commandements	Aita Gilbert	Julien Duvivier
	En avant la musique	Attilio Cappelaro	Giorgio Bianchi
1963	Le Voyage à Biarritz	Guillaume Dodut	Gilles Grangier
	Blague dans le coin	Jeff Burlington	Maurice Labro
	Le bon roi Dagobert	Monsieur Pelletan / Dagobert erregea	Pierre Chevalier
	La Cuisine au beurre'	Fernand Jouvin	Gilles Grangier
1964	Relaxe-toi chérie	François Faustin	Jean Boyer
	L'Âge ingrat	Adolphe Lartigue	Gilles Grangier
1965	Il compagno don Camillo	Don Camillo	Luigi Comencini
1966	La Bourse et la Vie	Charles Migue	Jean-Pierre Mocky
	Le voyage du père	Quantin	Denys de La Patellière
1968	L'Homme à la Buick	Armand Favrot	Gilles Grangier
1970	Heureux qui comme Ulysse...	Antonin	Henri Colpi

Fernandel Jean-Pierre Mockyrekin La Bourse ou la Vie filmean (1965eko azaroan).

Jean Gabin eta Fernandel

Arrakastaren ondorioz, gero eta handiagoak ziren diru-sarrerak kudeatu behar zituztenez, Jean Gabin eta Fernandel saiatu ziren beren aurrezkiak inflaziotik babesten. Fernandelek higiezinen sektorea aukeratu zuen. Gabinek, berriz, lursail bat erosi, eta hau esan zion: «Eraikinak zatika erortzen dira: lurra, berriz, geratu egiten da».

Adiskidetasunak eta estimu handiak elkartuta, bi aktoreek beren produkzio-etxe zinematografiko bateratua sortu zuten 1963an, Gafer etxea, izen artistikoen lehen silabekin osatutako izena. Fernandelek esan zuen: «Ondo egin genuen gure abizenen lehen silabak ez erabilita». Gabinen abizena Moncorgé zen, eta Fernandelena Contandin, hala, Moncon (nire ergela) izango zen.

Sariak eta bereizketak

• 1953: Ohorezko Legioko zalduna (Marcel Pagnolek aurkeztuta)
• 1953: Merituaren Ordena Nazionaleko zalduna
• 1954: Urrezko lehoinabarra
• 1960: Arteen Ordenako zalduna

Sariak

• 1914: Marseillako Châtelet antzokian (gaur egungo Capitole) antolatutako Comœdia abesti-lehiaketan, bigarren gelditzen da, Larquet izeneko baten atzetik. Horri esker, Palais de Cristal kabaretean debutatu zuen.
• 1949: Barrearen sari handia On demande un assassin obrarengatik
• 1952: Zilarrezko Zinta film italiar batean aktore atzerritar onena izateagatik, zinema-kritikarien sindikatu italiarrak emana.
• 1952: Aktore onenaren saria Don Camillo filmarengatik.
• 1953: Disko Akademiaren Sari Nagusia Lettres de mon moulin-engatik
• 1954: Belgikako aktore popularrenentzako domina (orduan, ospearen 9 Oscar Belgikako Valonian)
• 1954: Urrezko lehoinabarra 1954ko Locarnoko Zinemaldian, Le Mouton à cinq pattes-eko sei paperengatik.
• 1957: Cassinoko (Italia) ohorezko hiritarra
• 1960: Europako Oscar saria ospeari
• 1964: Georges-Courteline umorezko saria, Bourvil hartzaile kideak emana
• 1964 : Prentsaren arteko aktorerik kolaboratzaileenarentzako Laranja Saria
• 1964: Disko Lirikoaren Akademiako Urrezko Orfeoa, Mam'zelle Nitouche obragatik
• 1967 (abeduaren 7an): De Gaulle jeneralaren Eliseoko Jauregirako gonbidapena jaso zuen, beste artista frantses batzuekin harrera ofizial baterako.
• 1968: Bordeleko Ardo Kontseilu Handian sartzea
• 1968: Disko Akademiaren sari nagusia Lettres de mon moulin-engatik
• 1970: Claude Dauphinen Nuit du cinéma eguneko saria

Bibliografia

• Les Merveilleuses Aventures de Fernandel, Laurel et Hardy, etc., éd. SEINE, 1946 .
• Carlo Rim, Fernandel, coll. Masques et Visages, Calmann-Levy, 1952.
• Jacques Lorcey,Fernandel, Anthologie du cinéma, L'Avant-scène, Paris, 1973.
• Raymond Castans, Fernandel m'a raconté, La Table ronde, 1976.
• J.-J. Jelot-Blanc, Fernandel: Quand le cinéma parlait provençal, éd. Alain Lefeuvre, 1981 ISBN 2-902639-62-7.
• Jacques Lorcey, Fernandel, PAC, Paris, 1981.
• Jacques Lorcey, Fernandel, coll. « Ramsay cinéma », Ramsay, Paris, 1990 ISBN 2-85956-880-8.
• Frédéric Valmont, Fernandel: Le Rire de la Canebière, Didier Carpentier, 2009.

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Fernandel

• Datuak: Q129092
• Multimedia: Fernandel / Q129092