Jane Fonda

Jane Fonda
	; (2014) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Jane Seymour Fonda, Jayne Seymour Fonda
Jaiotza	New York, 1937ko abenduaren 21a (86 urte)
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Lehen hizkuntza	ingelesa
Familia
Aita	Henry Fonda
Ama	Frances Ford Seymour
Ezkontidea(k)	Roger Vadim (1965, 1965eko abuztuaren 14a - 1973); Tom Hayden (1973, 1973 - 1990); Ted Turner (1991, 1991 - 2001)
Bikotekidea(k)	ikusi Richard Perry (en) ;
Seme-alabak	ikusi Vanessa Vadim; Troy Garity; Mary Williams;
Anai-arrebak	ikusi Peter Fonda;
Hezkuntza
Heziketa	Vassar College (en) ; Art Students League of New York (en) ; John Thomas Dye School (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	zinema aktorea, idazlea, antzerki aktorea, modeloa, aktorea, zinema ekoizlea, telebista-aktorea, autobiografialaria eta ahots-aktorea
Jasotako sariak	ikusi Emakumezko aktore onenaren Oscar Saria (1971) : Klute; Emakumezko aktore onenaren Oscar Saria (1978) : Coming Home (1978ko filma); Theatre World Award (1960) ; California Hall of Fame (2008) ; AFI Life Achievement Award (2014) ; Crystal Award (1981) ; Arte eta letren komendadorea (1994ko maiatzaren 18a) ; Urrezko Globo Sariak ; Emmy sariak ; BAFTA Award for Best Actress in a Leading Role ; 100 Emakume (BBC) (2020) ; Primetime Emmy Award for Outstanding Lead Actress in a Miniseries or a Movie (1984) : The Dollmaker (en) ; Hasty Pudding Woman of the Year (1961) ;
Kidetza	Berlingo Arteen Akademia
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Demokrata
	janefonda.com

Jane Seymour Fonda (New York, 1937ko abenduaren 21a - ) Ameriketako Estatu Batuetako zinema aktorea eta ekoizlea da.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aktoreen leinukoa, Henry Fonda du aita, Peter Fonda neba, eta Bridget Fonda iloba. Bere ama, Frances Ford Brokaw, frantziako gizartean ezaguna zena, Janek 12 urte zituela, bere buruaz beste egin zuen.^[1]

Famatu izan aurretik, Irving Penn argazkilariarentzat egin zuen lan. 1960ko hamarkadatik aurrera, film frankotan agertu izan da, Zurekin ezkonduko naiz filma izan zen lehena.^[1]

Bost aldiz izendatu zuten Oscar Sarietarako, eta bitan irabazi ere, Klute eta Coming Home filmengatik, hain zuzen ere.^[1] Berak ekoiztutako film bati esker, bere aitak Oscar Saria irabazi zuen.^[2]

Fonda ekintzaile politikoa izan zen, eta kontrakulturaren aroan ikusi ahal izan zen Vietnameko gerran. Gerraren aurkako mugimenduaren aktibista izanik, Ipar Vietnam-era bidaia egin zuen. Argazkia atera zioten AEBetako - Vietnamgo - aireko kanoi batean, 1972ko bisita batean, Hanoin, eta "Hanoi Jane" goitizena asmatu zioten. Denbora horretan, Hollywoodeko zerrenda beltzean egon zen. Irakeko gerragatik eta emakumeen aurkako indarkeriagatik ere protesta egin du. Angela Davis espetxean zegoela bisitatzera joan zen, eta bere senarraren, Tom Hayden, ibilbide politikoa diruz lagundu ere.

Bere burua aktibista feminista eta ekologista gisa deskribatzen du.^[3] Aldaketa klimatikoaren aurkako aktibista ere bada, eta kolore gorria duten jantziak erabiliz hainbat agerpen egin ditu.^[1] Feministatzat du bere burua eta haurdun dauden adingabeak laguntzeko zentroa sortu zuen, Jane Fonda Center for Adolescent Reproductive Health.^[4] 2005ean, Robin Morgan i Gloria Steinemekin batera, Women's Media Center sortu zuen. Erakunde horrek emakumeen ahotsak hedabideetan zabaltzeko lan egiten du, komunikabideetako prestakuntzaren eta zuzendaritzaren bidez, eta jatorrizko edukia sortuz. Fonda erakundearen kontseiluko kidea da.

Erretiroa 1991n iragarri bazuen ere, 2005ean zinemara itzuli zen, Monster in Law filmekin. 1980ko eta 1990eko hamarkadetan, ariketa bideoak egiten zituen. Hainbat ekimen politiko babestu ditu, hala nola Vietnamgo Gerraren zein Irakeko Gerraren kontrakoak.

1960
1963
1963
2007
2013

Filmografia hautatua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Jane Fonda

Argitalpenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

My life so far (Ballantine Books, 2006)^[5]
Memorias (Temas de Hoy, 2005)^[6]

Sariak eta Aitortzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2020an, Cecil B. DeMille Urrezko Globo Sarien ohorezko saria jaso zuen.
2020an, 100 Emakume (BBC) zerrendan izendatua.
1978an, Emakumezko aktore onenaren Oscar Saria Klute filmagatik.
1971an, Emakumezko aktore onenaren Oscar Saria Coming Home filmagatik.

Zuzendariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hauek izan dira Jane Fondaren pelikuletako zuzendariak:

Urtea	Izenburua	Zuzendaria
1960	Tall Story	Joshua Logan
1962	Walk on the Wild Side	Edward Dmytryk
1962	The Chapman Report	George Cukor
1962	Period of Adjustment	George Roy Hill
1963	Sunday in New York	Peter Tewksbury
1963	In the Cool of the Day	Robert Stevens
1964	Joy House	René Clément
1964	Circle of Love	Roger Vadim
1965	Cat Ballou	Elliot Silverstein
1966	The Chase	Arthur Penn
1966	The Game Is Over	Roger Vadim
1966	Any Wednesday	Robert Ellis Miller
1967	Barefoot in the Park	Gene Saks
1967	Hurry Sundown	Otto Preminger
1968	Spirits of the Dead	Roger Vadim Louis Malle Federico Fellini
1968	Barbarella (Papera: Barbarella)	Roger Vadim
1969	They Shoot Horses	Sydney Pollack
1971	Klute	Alan J. Pakula
1972	Tout Va Bien	Jean-Luc Godard Jean-Pierre Gorin
1972	Letter to Jane	Jean-Luc Godard Dziga Vertov Group Jean-Pierre Gorin
1972	F.T.A.	Francine Parker
1973	A Doll's House	Joseph Losey
1973	Steelyard Blues	Alan Myerson
1974	Introduction to the Enemy	Haskell Wexler
1975	Anna	Alberto Grifi Massimo Sarchielli
1976	The Blue Bird	George Cukor
1977	Fun with Dick and Jane	Ted Kotcheff
1977	Julia	Fred Zinnemann
1978	Comes a Horseman	Alan J. Pakula Paul Helmick
1978	Coming Home (1978ko filma)	Hal Ashby
1978	California Suite	Herbert Ross
1979	The China Syndrome	James Bridges
1979	The Electric Horseman	Sydney Pollack
1979	An Almost Perfect Affair	Michael Ritchie
1980	9 to 5	Colin Higgins
1981	Sois belle et tais-toi	Delphine Seyrig
1981	Rollover	Alan J. Pakula
1982	On Golden Pond	Mark Rydell
1984	The Dollmaker	Daniel Petrie
1984	Terror in the Aisles	Andrew J. Kuehn
1985	Agnes of God	Norman Jewison
1986	The Morning After	Sidney Lumet
1987	Leonard Part 6	Paul Weiland
1989	Old Gringo	Luis Puenzo
1990	Stanley & Iris	Martin Ritt
1994	A Century of Cinema	Caroline Thomas
1995	Total Body Sculpting (Papera: self)	Frank Kovacs
2002	Searching for Debra Winger	Rosanna Arquette
2003	Until the Violence Stops	Abby Epstein
2005	Sir! No Sir!	David Zeiger
2005	Monster-in-Law	Robert Luketic
2007	Georgia Rule	Garry Marshall
2011	...And If We All Lived Together	Stéphane Robelin
2011	Peace, Love & Misunderstanding	Bruce Beresford
2013	The Butler (Papera: Nancy Reagan)	Lee Daniels
2014	And the Oscar Goes To...	Rob Epstein Jeffrey Friedman
2014	Better Living Through Chemistry	David Posamentier Geoff Moore
2014	This Is Where I Leave You	Shawn Levy
2015	Fathers and Daughters	Gabriele Muccino
2015	Youth	Paolo Sorrentino
2015	Women He's Undressed	Gillian Armstrong
2017	Our Souls at Night	Ritesh Batra
2018	What Were They Thinking?	Johanna Demetrakas
2018	Book Club	Bill Holderman
2018	Jane Fonda in Five Acts	Susan Lacy
2019	Here I Am	Francis Whately
2022	Moving On	Paul Weitz
2023	80 for Brady	Kyle Marvin
2023	The Next Chapter	Bill Holderman
2024	This Is Me...Now: A Love Story	Dave Meyers

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ ^a ^b ^c ^d (Gaztelaniaz) «Modapedia de la actriz e icono Jane Fonda» Modapedia 2020-02-24 (Noiz kontsultatua: 2022-07-23).
↑ (Gaztelaniaz) «Jane Fonda se sincera sobre la muerte: "No me molesta tanto"» woman.elperiodico.com 2022-04-25 (Noiz kontsultatua: 2022-07-23).
↑ «Interview». WNYC Radio FM. NPR, 01-11-2019.
↑ (Gaztelaniaz) Nast, Condé. (2021-02-28). «Historia del compromiso político de Jane Fonda: de "Hanoi Jane" a Greta Thunberg» Vanity Fair (Noiz kontsultatua: 2022-07-23).
↑ (Gaztelaniaz) «MY LIFE SO FAR | JANE FONDA | Casa del Libro» casadellibro 2006-03-28 (Noiz kontsultatua: 2022-07-23).
↑ (Gaztelaniaz) «MEMORIAS | JANE FONDA | Casa del Libro» casadellibro 2005-09-20 (Noiz kontsultatua: 2022-07-23).

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Andersen, Christopher. Citizen Jane. 1990: Henry Holt and Company. ISBN 0-8050-0959-0.
Davidson, Bill. Jane Fonda: An Intimate Biography. 1991: New American Library. ISBN 0-451-17028-8.
Fine, Carla and Jane Fonda. Strong, Smart, and Bold: Empowering Girls for Life. 2001: Collins. ISBN 0-06-019771-4.
Fonda, Jane. My Life So Far. 2005: Random House. ISBN 0-375-50710-8.
Fonda, Jane. Jane Fonda's Workout Book. 1986: Random House Value Publishing. ISBN 0-517-40908-9.
Fonda, Jane, with Mignon McCarthy. Women Coming of Age. 1987: Random House Value Publishing. ISBN 5-550-36643-6.
Fox, Mary Virginia and Mary Molina. Jane Fonda: Something to Fight for. 1980: Dillon Press. ISBN 0-87518-189-9.
Freedland, Michael. Jane Fonda: The Many Lives of One of Hollywood's Greatest Stars. 1989: HarperCollins Publishers. ISBN 0-00-637390-9.
French, Sean. Jane Fonda: A Biography. 1998: Trafalgar Square Publishing. ISBN 1-85793-658-2.
Gilmore, John. Laid Bare: A Memoir of Wrecked Lives and the Hollywood Death Trip. Amok Books, 1997. ISBN 1-878923-08-0.
Hershberger, Mary. Peace work, war myths: Jane Fonda and the antiwar movement. Peace & Change, Vol. 29, No. 3&4, juliol 2004.
Hershberger, Mary. Jane Fonda's War: A Political Biography of an Antiwar Icon. 2005: New Press. ISBN 1-56584-988-4.
Kiernan, Thomas. Jane: an intimate biography of Jane Fonda. 1973: Putnam. ISBN 0-399-11207-3.
Mickey Avalon song, "Jane Fonda" 2007

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q41142
Multimedia: Jane Fonda / Q41142

[:0-1] (Gaztelaniaz) «Modapedia de la actriz e icono Jane Fonda» Modapedia 2020-02-24 (Noiz kontsultatua: 2022-07-23).

[2] (Gaztelaniaz) «Jane Fonda se sincera sobre la muerte: "No me molesta tanto"» woman.elperiodico.com 2022-04-25 (Noiz kontsultatua: 2022-07-23).

[3] «Interview». WNYC Radio FM. NPR, 01-11-2019.

[4] (Gaztelaniaz) Nast, Condé. (2021-02-28). «Historia del compromiso político de Jane Fonda: de "Hanoi Jane" a Greta Thunberg» Vanity Fair (Noiz kontsultatua: 2022-07-23).

[5] (Gaztelaniaz) «MY LIFE SO FAR | JANE FONDA | Casa del Libro» casadellibro 2006-03-28 (Noiz kontsultatua: 2022-07-23).

[6] (Gaztelaniaz) «MEMORIAS | JANE FONDA | Casa del Libro» casadellibro 2005-09-20 (Noiz kontsultatua: 2022-07-23).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

i e a BBCren 100 emakumeak 2020an
Heroïna sense nom · Loza Abera Geinore · Houda Abouz · Christina Adane · Yvonne Aki-Sawyerr · Rina Akter · Sarah Al Amiri · Waad Al-Kateab · Adriana Albini · Ubah Ali · Nisreen Alwan · Elizabeth Anionwu · Nadeen Ashraf · Erica Baker · Bilkis Dadi · Diana Barran · Cindy Bishop · Macinley Butson · Evelina Cabrera · Wendy Beatriz Caishpal Jaco · Carolina Castro · Agnes Chow · Patrisse Cullors · Tsitsi Dangarembga · Shani Dhanda · Naomi Dickson · Karen Dolva · Ilwad Elman · Jeong Eun-kyeong · Fang Fang · Somaya Faruqi · Eileen Flynn · Jane Fonda · Kiran Gandhi · Lauren Gardner · Alicia Garza · Iman Ghaleb Al-Hamli · Sarah Gilbert · Maggie Gobran · Rebeca Gyumi · Deta Hedman · Muyesser Abdul’ehed Hendan · Uyaiedu Ikpe-Etim · Miho Imada · Isaivani · Manasi Girishchandra Joshi · Nadine Kaadan · Mulenga Kapwepwe · Jemimah Kariuki · Gülsüm Kav · Jackie Kay · Salsabila Khairunnisa · Mahira Khan · Angélique Kidjo · Chu Kim Đức · Safaa Kumari · Ishtar Lakhani · Claudia López · Josina Machel · Sanna Marin · Hayat Mirshad · Bulelwa Mkutukana · Lucy Monaghan · Douce Namwezi N'Ibamba · Vanessa Nakate · Ethelreda Nakimuli-Mpungu · Nandar · Vernetta M Nay Moberly · Nemonte Nenquimo · Sania Nishtar · Phyllis Omido · Laleh Osmany · Ridhima Pandey · Lorna Prendergast · Oksana Puixkina · Cibele Racy · Susana Raffalli Arismendi · Sapana Roka Magar · Pardis Sabeti · Febfi Setyawati · Ruth Shady · Panusaya Sithijirawattanakul · Nasrin Sotoudeh · Kathryn Dwyer Sullivan · Rima Sultana Rimu · Lea T · Ana Tijoux · Opal Tometi · Sviatlana Tsikhanouskaia · Iúlia Tsvetkova · Arussi Unda · Anastassia Vòlkova · Kotchakorn Voraakhom · Siouxsie Wiles · Elin Williams · Alice Wong · Leo Yee-Sin · Michelle Yeoh · Aisha Yesufu · Gulnaz Zhuzbaeva
...
<< 2019 - 2021 >>

i e a Emakumezko aktore onenaren Oscar Saria
1928–1950	Janet Gaynor (1927-28) Mary Pickford (1928-29) Norma Shearer (1929-30) Marie Dressler (1930-31) Helen Hayes (1931-32) Katharine Hepburn (1932-33) Claudette Colbert (1934) Bette Davis (1935) Luise Rainer (1936) Luise Rainer (1937) Bette Davis (1938) Vivien Leigh (1939) Ginger Rogers (1940) Joan Fontaine (1941) Greer Garson (1942) Jennifer Jones (1943) Ingrid Bergman (1944) Joan Crawford (1945) Olivia de Havilland (1946) Loretta Young (1947) Jane Wyman (1948) Olivia de Havilland (1949) Judy Holliday (1950)
1951–1975	Vivien Leigh (1951) Shirley Booth (1952) Audrey Hepburn (1953) Grace Kelly (1954) Anna Magnani (1955) Ingrid Bergman (1956) Joanne Woodward (1957) Susan Hayward (1958) Simone Signoret (1959) Elizabeth Taylor (1960) Sophia Loren (1961) Anne Bancroft (1962) Patricia Neal (1963) Julie Andrews (1964) Julie Christie (1965) Elizabeth Taylor (1966) Katharine Hepburn (1967) Katharine Hepburn / Barbra Streisand (1968) Maggie Smith (1969) Glenda Jackson (1970) Jane Fonda (1971) Liza Minnelli (1972) Glenda Jackson (1973) Ellen Burstyn (1974) Louise Fletcher (1975)
1976–2000	Faye Dunaway (1976) Diane Keaton (1977) Jane Fonda (1978) Sally Field (1979) Sissy Spacek (1980) Katharine Hepburn (1981) Meryl Streep (1982) Shirley MacLaine (1983) Sally Field (1984) Geraldine Page (1985) Marlee Matlin (1986) Cher (1987) Jodie Foster (1988) Jessica Tandy (1989) Kathy Bates (1990) Jodie Foster (1991) Emma Thompson (1992) Holly Hunter (1993) Jessica Lange (1994) Susan Sarandon (1995) Frances McDormand (1996) Helen Hunt (1997) Gwyneth Paltrow (1998) Hilary Swank (1999) Julia Roberts (2000)
2001–egun	Halle Berry (2001) Nicole Kidman (2002) Charlize Theron (2003) Hilary Swank (2004) Reese Witherspoon (2005) Helen Mirren (2006) Marion Cotillard (2007) Kate Winslet (2008) Sandra Bullock (2009) Natalie Portman (2010) Meryl Streep (2011) Jennifer Lawrence (2012) Cate Blanchett (2013) Julianne Moore (2014) Brie Larson (2015) Emma Stone (2016) Frances McDormand (2017) Olivia Colman (2018) Renée Zellweger (2019) Frances McDormand (2020-21) Jessica Chastain (2021) Michelle Yeoh (2022) Emma Stone (2023)