Kultura-politika

Kultura-politika publikoa kultura edo arte izaerako ondasun eta zerbitzuen ekoizpena, hedapena edo kontsumoa sustatzea edo debekatzea helburu duen politika publikoa da.

Kulturaren eta arteen politika publikoen funtsezko oinarria ideia hau da: kultura-ondasunen eta -zerbitzuen ekoizpenak eta kontsumoak kanpo-eragin positiboak dituzte, eta gizarte osoari egiten diote mesede; horrez gain, kanpo-eragin sendoenak dituzten kultura-ondasunak aukeratzeko kontsumitzaileek duten gaitasunari buruzko zalantza ere badago. Hala, politika publikoen justifikazioa ondasun publikoaren izaera bikoitzean eta zenbait kultura-ondasunen tutoretzan oinarritzen da.

Kulturaren eta arteen politika publikoen azterketa zientzia politikoaren, kulturaren ekonomiaren eta erakundeen soziologiaren esparrua da.

Historia ^[1][aldatu | aldatu iturburu kodea]

XX. mendearen hasiera arte, kultura-politikek debekuaren edo mezenasgoaren formarik ohikoena hartu zuten. Helburua ez zen orduan zenbait kultura-ondasun per se kontsumitzea sustatzea edo debekatzea, helburu pertsonal, politiko edo erlijiosoak sustatzea baizik.

Botere politiko publikoek kulturan parte hartzeko tradizioa nahiko zaharra da. Antzinatasunera jo beharko litzateke. Kulturak leku berezia hartu zuen Frantzisko I.a edo Luis XIV.a bezalako errege-mezenasekin. Arteen babesle izan ziren. Frantziako Iraultzaren garaian, gizakiaren hezkuntza eta arteen babesa balio garrantzitsuak ziren. XIX. mendean bakarrik ikusten da artistek Estatua gaitzesten dutela. Adibiderik argienetako bat Víctor Hugok Napoleon III.ari egindako kritikak dira. Frantziako 1905eko legeak, Estatua eta Eliza bereizteari buruzkoak, bigarren arnasa ematen dio erlijiosotik askatzen den kulturari, eremua Estatuarentzat libre utziz.

Azkenik, garai garrantzitsu bat III. Errepublika izan zen, Jean Zayk kulturaren demokratizazioan parte hartu zuenean, ordutik erronka politiko bihurtu baitzen. Bigarren Mundu Gerran, Frantzia Gaztea mugimendua Frantziako kultura definitzen saiatzen da, iraultza nazionalaren ideologia baten bidez. IV. Errepublikak Jean Vilar eta Jeanne Laurent bezalako pertsonak antzerkiaren demokratizazioaren alde borrokatzen ikusi zituen. André Malraux De Gaullek Kultura Gaietarako Ministerio berria zuzentzeko deitzen duenean gauzatzen da politikaren eremuko kulturaren azelerazioa. Kultura-deszentralizazioaren alde egingo du (eskualdean, eta ez Parisen bakarrik). Gazteen etxeen sortzailea da. Mitterrand agintaldian, DRAC eta FRACen gorakada gertatuko da, kulturaren ikuspegi zabaldua ematen laguntzen baitute. Adibidez, artea orain eskola- eta hezkuntza-ingurunean integratuta dago. Jack Langek kultura sartuko du ekonomiaren munduan, kuotak, dirulaguntzak eta mezenasgoa sartuta (2003ko Aillagon Legea)

Turgot edo Hume bezalako autoreek ere, kultura-ondasunen kontsumoaren kanpo-eragin positiboak identifikatzen baizituzten, arteak ustelkeriaren adierazle izango liratekeelako ideiari aurre egin besterik ez zuten egiten, eta ez zuten gomendatzen pizgarri-politika publikorik.

Kultur politiken esparrua zabaltzea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kultura terminoak ikuskera antropologiko zabala har dezake, hala nola, UNESCOk ematen duena: “bizimodu, balio eta sinesmen guztiak». Definizio estua ere izan dezake : "Bere burua" kulturaltzat "aldarrikatzen duen politika publikoa aplikatzen den eremua. Hala ere, eremu honek ez dio inoiz zabaltzeari utzi, hasi gorteetako arteen ondarea ^[2] deitzen zen horretatik, komunitate bat osatzen duten balioen, sinesmenen eta tradizioen irudikapen sinbolikoa laguntzen duten jarduera eta bizimoduen multzo bateraino.

Hainbat adibide dira kultur politiken eremua zabaldu izanaren lekuko:

Bigarren Mundu Gerraren ondoren, berrogei bat urtez Europako ikus-entzunezko paisaian nagusi izango diren telebista publikoek misio kulturalak dituzte (eta ez soilik denbora-pasakoak): irrati-orkestrak eta koroak, film-koprodukzioak, kultura-emanaldiak...
arte-adierazpenak kulturalki zilegiak direla onartu izan da: zirkoko arteak, komikia, esaterako, baina kale-antzerkia edo inauteri multikuturalak, hip-hopa eta abar.
Sorkuntza-industrien eredua ekoizpen-prozesu batean oinarritzen da, eta sorkuntza-fase erabakigarria du ondasunaren edo produktuaren zerbitzuaren balioa definitzeko. Eredu horren bidez, hainbat jarduera egin dira: goi-mailako joskintza, bitxigintza, gastronomia, bideojokoak, etab. Industria sortzaileen ikuspegi hori are gehiago indartu zen 1995etik aurrera eduki kultural eta sortzaileak zabaltzeko modu berriak ekarri zituzten sare digitalen teknologiekin. Erresuma Batua izan zen sokuntza-industrien joera hori hartu zuen lehen herrialdea, 1998an, Creative Britaingo Kultura, Baliabide eta Kirol ministroak argitaratu baitzuen.