Lankide:Kaarpiinn

okila zuhaitz batean

OKILA

Okila Picidae familiako txoria da eta oso ezaguna da zuhaitzeko enborretan egiten dituen danbolin-jotze bereizgarriengatik. Bere moko sendo eta zorrotzak, azaletik intsektuak ateratzeko aukera ematen die, eta horrez gain bere portaera berezia dela eta naturaren maitaleen arreta pizten du beti.

Munduan zehar 200 bat okil espezie daude eta bakoitza bere habitat espezifikora egokitua dago. Amerika tropikaleko espezietik hasita Ipar Amerikako txori beltz sendoetaraino. Animali honen kuriositatea bere aniztasuna da eta kasu honetan oso nabarmena da.

Hegazti hauek oso funtsezkoak dira eremu ekologikoan, oso rol garrantzitsua baitute. Txori hauek funtsezko eginkizuna dute baso-ekosistemetan, zuhaitzentzat kaltegarriak diren intsektuen populazioak kontrolatzen dutelako. Zulaketa eta indusketak egiten dituzte eta honek mesede oso on bat egiten dio basoen osasunari. Bestalde, beste hegazti eta ugaztun espezie batzuei mesede egiten die mikrohabitatak sortzen.

Nolakoa da?

Okilak kolore politak ditu, eta moko zorrotz eta luzeak, hauen laguntzarekin zuhaitz-azalen azpian dauden intsektuak harrapatzen ditu.

Okilak okil mihia ere izen berezia dauka, eta horrek erraztu egiten dio intsektuak eta larbak bilatzen. Mihia luzea eta zabala da, zuhaitzen azalera txikiagoetan sartu ahal izateko.

Ugalketa

Txori hauen ugalketak hegaztien eredu tipikoari jarraitzen dio. Lehendabiziko fasea segizioa da eta hau oso fase garrantzitsua da okilen ugalketan. Etapa honetan, arrek emeak erakartzeko erakustaldiak egiten dituzte. Fase honetan arrek egiten dutena emeak harritzeko gainazalaren kontra jo, erritmo polit bat jarraituz.

Segizioaren ondoren, okil bikoteak habia egiteko leku egokia aukeratzen dute. Hegazti hauek sarritan zuloak egiten dituzte zuhaitz-enborretan, baina zulo naturalak edo pitzadurak ere erabil ditzakete. Habia egitea arraren zein emearen ardura da. Horiek zulo bat zulatu edo handituko dute zuhaitzaren enborrean, arrautzentzako gune seguru bat sortuz.

Behin habia prest dagoenean, emeak barruan jartzen ditu arrautzak. Arrautza kopurua espeziearen arabera alda daiteke, baina hiru edo sei arrautza izaten dira. Arrautzak batez ere emeak inkubatzen ditu, nahiz eta arrak txanda laburretan lagun dezakeen. Inkubazioaren iraupena aldatu egiten da, baina, oro har, hainbat astez irauten du.

Txitak jaio ondoren, bi gurasoak txandakatu egiten dira hauek elikatzeko eta zaintzeko. Okilak intsektuak eta larbak ureztatzeagatik ezagutzen dira, beren kumeak elikatzeko. Txitak hazi ahala, independenteago bihurtzen dira eta hegan egiten ikasten dute. Behar bezain indartsuak eta gai direnean, habia utzi eta ingurua esploratzen hasten dira.

Elikadura

Okilaren elikadura intsektuek, larbek eta beste ornogabe batzuek osatzen dute batez ere. Moko sendo eta zorrotzari esker, zuloak egin ditzakete zuhaitzen azalean, presara iristeko. Txori hauek intsektuak jaten dituzte nagusiki, hala nola inurriak, kakalardoak, tximeleten larbak, termitak eta zuhaitzen azalaren azpian aurkitzen dituzten beste ornogabe batzuk. Mihi zabal eta itsaskorrak intsektuak zuloetatik ateratzen laguntzen die.

Intsektuez gain, okilek armiarmak eta intsektuen arrautzak ere jaten dituzte, eta zuhaitzen enborretan eta adarretan aurkitzen dituzte miaketetan. Nahiz eta intsektuek osatzen duten dietaren zatirik handiena, arotz-txori espezie batzuek frutak eta haziak ere kontsumitzen dituzte, batez ere intsektuak urriagoak diren urtaroetan.

Espezie batzuk, Lewisen okil txoria kasu, nektarrez elikatzen dira, bereziki landare batzuen loreez. Nahiz eta portaera hori ez den hain ohikoa elikadura nektarjalean espezializatzen diren beste hegazti batzuekin alderatuta. Enborretan zuloak egitean, txori zurginak zuhaitzen sapara sar daitezke. Izerdia elikagai-iturri nagusia ez bada ere, noizean behin kontsumi daiteke.

Okilaren dieta espeziearen eta bere habitateko elikagaien arabera alda daiteke. Intsektuak harrapari gisa duen paperak mesede egiten die basoei, zuhaitzentzat kaltegarriak diren intsektuen populazioak kontrolatzen laguntzen baitu.

Non bizi da?

Okilaren habitata aldatu egiten da espeziearen arabera, eta munduko hainbat lekutan dauden baso-ingurune ugari har ditzake. Okil espezie asko, hala nola okil txoria eta okil beltza, Ipar Amerikako baso epel eta borealetan daude. Baso horiek koniferoek eta hosto erorkorreko zuhaitzek osatzen dituzte. Hego Amerikako, Afrikako eta Asiako baso tropikaletan, hainbat okil espezie aurki daitezke, hala nola errege-arotza eta bellote-arotza. Habitat horiek ugariak dira biodibertsitatean, eta intsektu eta larba ugari eskaintzen dituzte elikagai-iturri gisa. Okil espezie batzuek, hala nola buru gorriko arotzak, nahiago dituzte baso mistoak, hosto erorkorreko zuhaitzak nahiz koniferoak dituztenak. Baso horiek intsektu eta habia-habitat ugari eskaintzen dituzte.

Hain ohikoak ez diren arren, okil batzuk, hala nola arotz inperiala, habitat erdi-idorretara eta baso irekiagoetara egokitzen dira. Hegazti horiek zuhaitz sakabanatuak eta lur lehorragoak dituzten eremuetan aurki daitezke. Eskualde batzuetan, hegazti hauek hiri-inguruneetara eta hiri-inguruetara egokitzen ikasi dute. Parkeetan, lorategietan eta hirietako zuhaitz-eremuetan aurki daitezke.

Espezie batzuk, Hego Amerikako Andeetako arotza kasu, mendi garaietan bizi dira. Baso alpetar horiek habitat espezifikoak eta baldintza klimatiko paregabeak eskain ditzakete. Oro har, arotz-txoriak baso-habitat desberdinetara egokitzen direnez, ingurune ugari koloniza ditzakete mundu osoan, betiere beren elikadura- eta habia-beharretarako zuhaitz egokiak badaude.

Ba al dakizue?

Okilari buruzko bitxikeria bat da gaitasun ikaragarria dutela behin eta berriz gainazal gogorren kontra jotzeko, haien moko gogorrekin. Baina portaera hori ez da soilik janaria bilatzeko erabiltzen, baita beste okil batzuekin komunikatzeko ere erabiltzen dute. Gainera, kolpe handiak dituzten arren, hegazti hauek egitura bereziak dituzte burezurretan, eta motelgailu gisa jarduten dute garunak indar ikaragarri horietatik babesteko.