Maria Zozaia
| Maria Zozaia | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Oieregi, 1530 |
| Herrialdea |  Nafarroa Garaia, Euskal Herria |
| Heriotza | Logroño, 1610eko abuztuaren 30a (79/80 urte) |
| Jarduerak | |
Maria Zozaia Arramendi (Oieregi, Nafarroa, 1530 – Logroño,1610eko abuztuaren 30a) Sorgina zelakoan atxilotu eta Logroñoko presondegian hil zen bertan sorturiko izurrite baten ondorioz. Sorgintzat salatutako beste batzuekin batera sutan hiltzera kondenatu zuen Inkisizioaren epaiak eta ordurako hilik zegoenez, bere panpin-irudia erre zuten ordainetan.
Maria Zozaia Arramendi 1530 inguruan jaioa zen, Oieregin, Doneztebetik gertu dagoen herri batean, Nafarroan. Hamalau urte zituela, gurasoek Elizondora eraman zuten lanera eta 1550ean, hogei urterekin, Errenteriara aldatu zuen bizilekua, bertan hainbat etxetan neskame lanetan aritu zelarik.
Errenteriako alde zaharrean bizi izan zen. 30 urte zituela etxetxo bat heredatu zuen neskame gisa lan egin zuen etxekoandrea hil eta gero eta oraindik bertan bizi zen 1609an atxilotu zutenean.
Azken hamarkadetan egindako bizimoduaren berri handirik ez dago. Itxura guztien arabera, Maria Zozaiak sorgin ospea lortu zuen jazarpena hasi baino urte batzuk lehenago. 1609. urtean, 79 urte zituela, Errenteriako agintariek atxilotu, torturatu eta sorgina zelako Inkisizioaren esku utzi zuten.1609ko abenduan, Maria Zozaia Logroñora eraman zuten. Han aurkituko zituen Zugarramurdiko beste akusatuak ere, garai bereko sorgin ehizako parte izan bai ziren. Mariari ere akusazio harrigarrienak leporatu zitzaizkion inongo gupidarik gabe. Gustav Henningsen idatzitako “El abogado de las brujas” liburuan luze eta zabal azaltzen dira Mariari atxikitzen zitzaizkion sorgin jokaerak.[1]
Tortura basatia jasanda, salaketa onartu zuen.[2] 80 urte bazituen orduan eta ziurrenik biziki erasana aurkituko zen. Hala ere ez zen izan salaketa onartu zuen bakarra, taldeko beste 19 izan bai ziren Maria ez bezala, salaketa onartuta libratu zirenak. Maria izan zen salbuespen bakarra Logroñoko Epaitegian, erru guztiak aitortu arren, erretzera kondenatu zutena. Pertsona asko galbidean jartzea leporatzen zioten eta emakume dogmatitzailea izatea.
Lizarrako kale batek Maria de Zozaya izena darama.[3][4]
Logroñoko Oroitzapen Basoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2010ean Oroitzapen Basoa inauguratu zen Logroñon. Bertan 11 zumar landatu ziren, erre zituzten 11 pertsonak gogoratzeko. Borobilean landatuta daude, erdian monolito eta plaka batekin, errekaren beste aldean dagoen “Erretakoen Zelaia”n erretakoak gogoratzeko, tartean Maria Zozaia gogoratzeko.[5]
Liburua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Xabier Susperregi idazleak (Errenteria, 1971) 2024ean Maria Zozaiari buruzko liburua idatzi zuen, Maria de Zozaya izenburuaz. Errenterian egin zuen aurkezpena 2024eko martxoaren 13an.[6]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Txantiloi:Gaztelera Henningsen, Gustav. (1981). El abogado de las brujas. Madril: Alianza Editorial, 217-225 or. ISBN 978-84-206-8374-4..
- ↑ Maria Zozaia. 2024-05-07 (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
- ↑ «TIERRA DE ESTRELLAS : GUÍA HISTÓRICA DE LAS MUJERES DE TIERRA ESTELLA | Katakrak - Librería, Cafetería, Editorial, cooperativa» katakrak.net (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
- ↑ «Calle Maria De Zozaya, Estella-Lizarra» www.foro-ciudad.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
- ↑ Asunción, Julio. «Arte, Historia y curiosidades: EL BOSQUE DE LA MEMORIA - Logroño» Arte, Historia y curiosidades (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Una dedicatoria especial a María de Zozaya» El Diario Vasco 2024-03-14 (Noiz kontsultatua: 2024-05-07).
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q16932435