Otso Beltz (Andoain)

Otso Beltza
Otso Beltz (Andoain)
Musika mota	Herrikoia (Bertso mota: Zortziko handia/ Lau puntuko handia)
Hizkuntza	Euskara

Bixente Olanok 1996. urtean, Otso Beltzaren kantua, lau zortziko handiz osatua dagoena, bilduma batean jaso zuen, Andoainera bueltan ekarri ahal izateko herriko kantu zahar hau. Otso beltzaren kantua urteetan zehar Santa Agedan abestu izan da, Andoainen eta Leizarango bailaran, herriaren berezitasuna bilakatuz.

Historia

Ez dago ziur noiz sortu zen Otso Beltzaren kantua, hala ere, animaliarekiko zuten beldurrarengatik sortu zen, otso asko baitzegoen zelatan Andoain inguruan, nekazari eta baserritar askoren etsai bilakatuz. Kantuak dioenez, otsoek arkumeak zituzten helburu bezala. Erdi Aro inguruko arazoa dirudienez, garai hartan sortutako kantua dela susma dezakegu.

Aspaldiko kantua den arren, kantua abesteko tradizioa bertan behera geratu zen, eta ez da duela gutxi arte berreskuratu, Bixente Olanok bere bilduman jaso zuen arte 1996. urtean. Gaur egun, urtero hasi dira kantatzen, aurretik esan bezala, Santa Ageda bezperan. Herriko eskolek eta musika eskolak bere egitekoa izan dute bertan, kantua belaunaldia berriei irakatsi baitie.

Bixente Olano

Bixente Olano 1919. urtean jaio zen Andoainen. Gasteizko apaiztegian ikasia zuen, Jose Miguel de Barandiaran eta Manuel Lekuona izan zituelarik maisu bezala. Bertan garatu zuen euskal tradizioekiko interesa, ekarpen asko eginez Andoaingo herriari bere heriotza arte, 2008. urtean. Ekarpen batzuk, batik bat, Otso Beltzaren kantua eta Azeri-dantza berreskuratzea izan ziren. Andoainen, Otso beltzaren kantua Santa Ageda bezperan finkatu da, eta aldiz, Azeri-dantza 1974. urtean berreskuratu zuenetik, urtero San Joan egunez, ekainaren 24an, dantzatzen da.

Kantua

Otso beltz handi goseti batek,

baso, gain, mendi ta ibarrak,

igaro ditu kupida gabe,

nun-nahi jarriz atzaparrak,

Ardi galantak ziren tokian

orain hezur-pil igarrak

ikusten gaude, ez ardizaiak

izan balira azkarrak.

Letagin zorrotz gogor-luzeak

erakutsiaz horrela,

ez da gehiago arkumez bete

Otso beltzaren sabela.

Orain hor dabil basorik baso

berak ahal duen bezala

burua makur eta isatsa

hanka tartian duela.

Azkeneraino bere sabela

hemen beterik arkumez,

Napar-herrira hor sartu zaigu

agintzaz zeukan indarrez;

Hemen hain arraro zebilenian

etzuen berak uste, ez

zakur ernaiak aurkitutzerik

bildots apalaren ordez.

Gordelekurik izan ez dezan,

ta atzemateko otsuari

Iruin-herriko agintetxean

aditzera dute jarri:

"Naparroako herri bakoitzak

urre zaharretan ontza bi

emango dizka Otso beltzaren

larrua dakarrenari".

Kanpo estekak

• Ahotsak (1996) https://ahotsak.eus/andoain/hizlariak/bixente-olano-otegi/
• Aiurri (2020) https://aiurri.eus/andoain/1580850343316-otso-beltza-andoaingo-herrigunean
• Aiurri (2020) https://aiurri.eus/andoain/1580850891311-otso-beltza-goiburuko-errondan
• Dantzan (2015) https://dantzan.eus/hemeroteka/bidean-parekide-bihurtu-diren-betiko-ohiturak

• Datuak: Q114364703