Myocastor coypus

Koipua (Myocastor coypus) animalia ugaztun karraskaria da, kastorearen familiakoa eta Hego Amerikako hainbat hezegunetan bizi dena, hala nola erreketan edo aintziretan. Metro erdi inguru neurtzen du eta arratoiaren antza du. Izan ere, arratoien antzeko isats luze eta ezkatatsua du, eta horregatik beste izen bat ere badu: arratoi-koipua.

Nondik dator bere izena?

Myocastor coypus-ek izen arrunt ezberdinak jasotzen ditu bizi den lekuaren arabera. Txileko izena koipu edo koipo da (mapdungun koypu hizkuntzatik dator). Beste izen bat quiyá da, nahiz eta ez den erabiltzen, Paraguaiko eta Argentinako ipar-ekialdeko izen bat da. Espainiarrek "igaraba" deitu zioten, nahiz eta ez duen benetako animalia honen antzik, baizik eta bere ohituretan europar igarabaren antza duelako; Igaraba izen hau Andeetako mendikatearen ekialdean ezagunena da, bai landa-jendearen artean, bai ehiztari espezializatuen artean, eta baita hiriko biztanleen artean ere. Estatu Batuetan, espeziearen lehen ale inportatuak argentinarrak zirenez, tokiko izena ere ezarri zuten, eta, beraz, ingelesez hitz egiten den herrialdeetan, igaraba ere deitzen dute ("otter"). Aurretik esan bezala, bere isats luze ezkataduna, arratoienaren antzekoa, ohiko beste izen bat eman dio: arratoi-igaraba.

Non bizi da?

Hego Amerikako hezeguneetan bertako basa-populazioak daude. Hego Amerikatik kanpo koipua espezie inbaditzailetzat hartzen da eta haren hedapena neguan tenperatura asko jaisten ez den eremuetara mugatzen da.

   Ba al dakizu   

Gaur egun, espezie horren inbasioa hazten ari da Espainian. Argentinako koipuak Katalunian asko hedatu da.

Horregatik, larre haztegietatik ihes egindako koipuak Ipar Amerikan, Britainiar Uharteetan eta Europa mendebaldeko zati handi batean ezarri dira. Iberiar penintsulan, Frantzia eta Kataluniako larre haztegietatik ihes egin ondoren, Katalunian, Kantabrian, Gipuzkoan eta Ebro arroan (Nafarroa) topa daitezke.

Espezie inbaditzailea denez eta, ondorioz neurri gabe hedatzeko potentziala duenez, espezie autoktonoentzat, eta ekosistementzat mehatxu larria da eta Espainian debekatuta dago ingurune naturalean sartzea.

Non bizi da? eta zer jaten du?

Espezie hau gaur egun oso arrunta da Argentinan. Gainera, animalia hauek oso erabilgarriak izan dira larrugintzarako, eta haien haragia jangarria da. XX. mendean ohikoa izan zen Ipar Amerika eta Frantziako baserrietan ezartzea, baina horrek koipua mehatxu bihurtzera eraman zuen.

Aintzira, ibai eta zingiretan bizi da, landare urtar askorekin batera. Elikadurari dagokionez, landare, fruitu eta haragiz elikatzen da. Bere harrapakariak orkak, tiburoiak, hegaztiak eta animalia lehortar batzuk, hala nola, otsoa edo azeria, dira.

Nolakoa da?

Koipuak 4 eta 10 kg arteko pisua du eta bere batez besteko luzera metro erdikoa da, 30 eta 45 cm arteko isatsarekin. Gainera, ilaje zuria du muturrean eta laranja koloreko distirak ahoaren aurrealdeko hortzetan. Begiak eta belarriak txikiak ditu. Bere hanketan mintz mota batzuk ditu eta bere isatsa luzea eta ezkatatsua da. Txileko karraskaririk handiena da.

Bere gorputza uretako bizitzarako prestatuta dago. Hau da, bere bularren kokapena bi aldeetan zehar jarrita dago, enborraren goiko aldean, eta horrela emeak ez du ezer egiten bere kumeei bularra ematen dien bitartean.

Koipu talde bat

Mapa honek erakusten du koipua non den espezie natiboa (ez inbaditzailea, krema kolorea eta non den inbaditzailea (berdea). Arrosazko eremuetan ez da inoiz ezarri.

Nola ugaltzen dira?

Animalia hau urte osoan ugaldu daiteke. 19 asteko haurdunaldiaren ondoren, (ilez estalitako) bost eta sei kume artean jaiotzen dira. Hauek aurrealdeko hortzak ondo garatuta dituztela jaiotzen dira eta bigarren egunean igeri egiteko gai dira.

Bere heriotza-eragile nagusiak harrapariak, ehiza eta harrapaketak dira. Askatasunean, 4 urte baino gehiago bizi dezakete.

   Ba al dakizu   

Emakumeentzako "igaraba-estalkia" oso ezaguna da.

• 

Zergatik da espezie inbaditzailea?

Bere haragia gizakiok jateko harrapatzen da, eta bereziki larrua, arropa egiteko. Horregatik, espezie hau asko hedatu da, mundu osoko haztegietan ugaltzen baita. Gainera, munduko 100 espezie exotiko kaltegarrienetako bat da, haztegietako ale batzuek ihes egitea eta inguruko hezeguneak kolonizatzea lortu baitute, populazioa zabalduz eta heldutako ekosistemei eraginez.

Français