Joseph L. Mankiewicz
.jpg)
Joseph Leo Mankiewicz (Wilkes-Barre, Pennsylvania, 1909ko otsailaren 11 – Bedford, New York, 1993ko otsailaren 5a)[1] estatubatuar zinema zuzendaria, gidoigilea eta ekoizlea izan zen. 48 gidoi idatzi zituen, eta 20 film baino gehiago ekoiztu. Bitan irabazi zuen zuzendari onenaren Oscar saria, 1949ko A Letter to Three Wives eta 1950eko All About Eve filmengatik.[2]
Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Joseph L. Mankiewicz Wilkes-Barren jaio zen, Pennsylvanian, 1909ko otsailaren 11n. Gurasoak alemaniar jatorriko etorkin juduak ziren. Lau urte zituelarik, familia New Yorkera aldatu zen, eta hango Stuyvesant High School-en lortu zuen gradua.
Herman anaiaren babespean eman zituen lehenbiziko urratsak zinemaren munduan. Anaia Citizen Kane maisulanean aritua zen, eta indarra eta izena zituen Hollywoodeko jauntxoen artean. Beraz, dialogoegile lanetan hasi zen lehenik anaiaren laguntzaz, gidoigile gero, ekoizle planean hurrenik eta zuzendari azkenik, berak idatzi edo beste norbaitek prestatutako gidoiak moldatuz.[2]
Ameriketako zinemagintzan, Paramount estudioetan eman zituen lehen urratsak, non bere lana bigarren mailan eta profesionalki garrantzi gutxikoa zen. Handik gutxira, eta jada Metro-Goldwyn-Mayer-en kontratuarekin, bere lehen arrakasta profesionala WS Van Dyke-k zuzendutako Public Enemy Number One (1934) melodrama beltzaren gidoiaren kolaborazioan lortu zuen, Gidoi onenaren Oscar saria irabaziko zuen filmarekin; nahiz eta saria Arthur Caesar-i eman zioten bera izan zen, azkenean, gidoia sinatu zuena. Baina lehen urrats hark emaitza positiboak eman zituen, eta zuzendari beraren beste bi gidoirekin (Joan Crawford aktoreak erakusteko bide gisa) finkatu ziren: When the Devil Appears (1934) eta I Live My Life (1935).
Hasierako arrakastak bultzatuta, Louis B. Mayerri bere gidoiak zuzentzen utz ziezaion galdetu zion, baina hark, haiek egin ohi zutenaren bestelako proiektu berri bati ekin aurretik, arreta handiz neurtzen zuen bere langile bakoitzaren balioa. Saiakeretan amore eman ez bazuen ere, Mayerrek ekoizle izendatzea onartu zuen, eta kargu hori oso nabarmenki bete zuen 1935 eta 1942 urteen artean; garai horretan, 19 film ekoitzi zituen MGMrentzat, eta, horien artean, bi titulu nabarmentzen dira: Fury (1936), Fritz Langek zuzendua, intolerantzia eta arrazakeriaren aurkako aldarria irakurketa politiko argi batean, eta Philadelphia Stories (1940), George Cukor-ek zuzendutako sexuen borrokari buruzko komedia.
Beldurrezko drama ilun batekin estreinatu zen zuzendaritzaren ofizioan, Dragonwyck (1946), Gene Tierney eta Vincent Price aktoreekin. Baina handik hiru urtebetera iritsi zitzaion lehenbiziko arrakasta biribila: Akademiak zuzendari onenari eta egokitutako gidoi onenari eskainitako oscarrak irabazi zituen A Letter to Three Wives ederrarekin. Ondoren, zinemaren eta antzerkiaren atzean ezkutatzen den mundu zikina, ustelkeria eta azpijokoa larrutu zituen All About Eve (1950) eta The Barefoot Contessa (1954) zoragarrien bitartez.[2]
Musikalera jo zuen Guys and Dolls (1955) lanean, eta antzerkiarekin bueltaka ibili zen Shakespeare eta Tennessee Williamsekin. Arrazionalismoaren porrotak, amerikar bizi moduraren kritikak, boterearen erabilerak eta denboraren iraganak osatu zuten bere filmografia. Aktore gehientsuenek ez zuten haren lan mekanismoa inoiz ametitu —Katharine Hepburnek txistua bota zion aurpegira Suddenly, Last Summer (1959) filmatu ondoren—, baina Bette Davis, Ava Gardner, Rex Harrison, Elizabeth Taylor edo Marlon Brando gutxitan egon ziren pantailan haren aginduetara bezain ongi.[1]
1972an errodatu zuen bere azken filma, Sleuth; labirintoen jolasa zine autentikoa egina bi aktore bakarrekin, Laurence Olivier eta Michael Caine.[2] 1992ko Donostiako Zinemaldian egin zuen bere azkeneko agerpen publikoa. "Garai bateko intimismoa eta sentiberatasuna galdu ditu zinemak, eta gaur egun bortizkeria, tiroak eta sexua nagusitzen ari dira" esan zuen orduan. "Martxa honetan, gangster guztien bizitzak kontatuta izango dira laster, ez da bat bera ere geratuko kontatzeko", azaldu zuen ironiaz. 1993ko otsailaren 5ean hil zen, bihotzekoak jota.[1]
Filmografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Zuzendari[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Taula honetan ikus daitezke zuzendutako filma bakoitzaren bi aktore, enpresa ekoizlea eta beste izenburuak (gaztelaniaz, frantsesez):
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c Gostin, A.. Mankiewicz hil egin da. Euskaldunon Egunkaria, 1993ko otsailak 7, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2021-1-6).
- ↑ a b c d Gostin, A.. Mankiewicz, prosaren printzea. Euskaldunon Egunkaria, 1992ko irailak 18, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2021-1-6).
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q51583
Multimedia: Joseph L. Mankiewicz / Q51583