Espainolak eta euskaldunak

Espainolak eta euskaldunak
Datuak
Idazlea	Joxe Azurmendi (1992)
Argitaratze-data	1992
Generoa	Saiakera
Jatorrizko izenburua	Espainolak eta euskaldunak
Argitaletxea	Elkar
Herrialdea	Euskal Herria
Orrialdeak	586
ISBN	84-7917-205-3
Sariak	Andima Ibiñagabeitia saria (1976)

Espainolak eta euskaldunak Joxe Azurmendi zegamarrak idatzitako saiakera liburu arrakastatsua da.

Espainolen eta euskaldunen mitologia eta ideologia historiak osatzen du obraren muina, ernazimentuan oinarrituz batez ere, garai guztietako materialak biltzen baditu ere. Kritikak bi zentzutan egiten ditu Azurmendik: alde batetik euskaldunoi buruz espainiarren topikoak kritikatzen ditu; bestetik, euskaldunok gure kultura eta hizkuntzarekiko kontzientzia eza kritikatuko du. Idazle euskaldunei dagokienez, era berean, ez ditu kritikatu gabe utziko euskaldunon harrokeriak puztuz euskaldun erreala mespretxatu dituztenak. Hausnarketa horien bitartez gure lehenari, orainari eta geroari begi berriekin begiratzeko gonbidapena egiten digu Azurmendik.

Liburuaren proiektua eta lehen idazketa 1976an burutu zen, beroaldi batean eta erreakzio gisa, eta hala ere gaurkotasun izugarria du, gure arazo eta zauriak zahar-berriak diren seinale. Orduan argitaratu ezinda, ekarpaen eta hausnarketa gehiagoz horniturik argitaratu zen 1992an. Aurrerago espainolera itzuli zuten.

Testuaren atal interesgarrienetakoa «Batasunaren kontzeptu mito-patologiko bat» izenekoa da. Bertan estatu modernoen kontzeptuen jatorri eliztarra azaltzen da Agustin Hiponakoa eta historiaren filosofia kristaua aipatuz. Egungo Frantzia edo Espainia gisako estatu demokratiko eta ilustratuen oinarri katolikoak (Jainko bat, errege bat, lege bat, hizkuntza bat) agerian uzten dira:

«

Bakea, zuzenbidezko ordenua, oparotasuna, kultura, positibo guztia Erromak (haren oroipenak) inkarnatzen du. Eredu ideal bat [...] Inperioa berregin behar da. Baina probintziak berregin behar dira orobat horretarako. Europako Estatu modernoen sorreran, zergatik sortu diren —Espainia, Frantzia— horrelaxe, faktore desberdin asko sartu da. Baina guztiz garrantzizko bat, horixe izan da.

»

Ikus, gainera

• Euskarazko literatura idazlan nagusien zerrenda

Bibliografia

• Agirre, L.: Joxe Azurmendirekin solasaldia, Jakingunea webgunean.
• Mendiguren, X. (2010): «Txango bat, Azurmendiren liburuetan barrena», Hegats, 45: 19-26.

Kanpo estekak

• Liburuen kritikak
• Liburuaren aipamena EHUren webgunean

• Datuak: Q12257248