Liberiako herritartasun

Wikipedia, Entziklopedia askea
 Orrialde hau euskara ikasten ari den lankide batek egin du
Euskaraz dakien lankide batek testua zuzendu eta erroreak egileari irakatsi ahal dizkio

Liberiako nazionalitatearen legeak pertsona bat Liberiako herritartasuna zein baldintzatan dagoen zehazten du.

Herritartasuna eskuratzea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Liberiako herritartasuna jaiotzez edo naturalizazioaz eskura daiteke[1].

Herritartasuna jaiotzez eskuratzea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Liberiak jus soli zein jus sanguinis printzipioak aplikatzen ditu[2]. Aldi berean, beltzek bakarrik (Negro hitza erabiltzen da araudian) herritartasuna lortzeko eskubidea dute, eta legeak ez du salbuespenik aurreikusten Liberian aurkitutako jatorri ezezaguneko umezurtzentzat[3]. Arrazari buruzko legea estatua esklabo ohientzako aterpe gisa sortu zenetik existitzen da, zuriek botere politikoa lor ez dezaten[4][5].

Liberiako 1973ko Atzerritartasun eta Herritartasun Legea eta 1986ko Konstituzioa gatazkan daude[6]:

  • Konstituzioak ez du Liberian jaiotzez herritartasuna lortzeko xedapenik eta arbaso liberiarra eskatzen du. Hala ere, Herritartasun Legeak Liberiako herritartasunerako eskubidea onartzen du herrialdean jaiotako haurren gurasoek immunitate diplomatikoa ez badute[7].
  • Konstituzioak dio Liberiako herritarra den guraso baten seme-alabak jaiotzez lor dezakeela herritartasuna, eta Herritartasun Legeak eskubide hori ezartzen du aita herritarra den kasuetan[8][9].
  • Herritartasun Legearen arabera, ama liberiarra eta aita atzerritarra dituzten atzerrian jaiotako haurrak naturalizatu behar dira. Konstituzioak adin nagusitasuna betetakoan beste edozein herritartasun uko egin behar dutela dio[10][11].
  • Herritartasun Legeak dio ama liberiarra eta aita atzerritarra dituen atzerrian jaiotako haurrak herritartasunerako eskubidea duela soilik aita Liberian bizi bada umea jaio aurretik. Haurra Liberian bizi behar da adin nagusitasuna betetakoan. Xedapen horiek ez daude Konstituzioan[12].

Giza eskubideen aldeko erakundeek behin eta berriz komentatu dute herritartasun-legeen izaera diskriminatzailea, baita herrialdeak sinatu dituen hitzarmenen nazioarteko lege-betebeharrekiko ez-koherentzia ere[13][14].

Naturalizazioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Liberian naturalizatzeko eskubidea beltzek bakarrik dute[15]. Naturalizatu ahal izateko, hautagaiak eskabidea egin behar du barrutiko epaitegian, eta ondoren, naturalizazio-eskaera (azken hau bi edo hiru urteko epean aurkeztu behar da)[16]

Hautagaiak gutxienez 21 urte izan behar ditu, legez herrialdean gutxienez bi urtez bizi izana (kasu batzuetan presidenteak uko egin diezaioke baldintza horri) eta anarkia baztertzen duela eta konstituzioa aitortzen duela adierazi behar du[17][18]. Horrez gain, aurreko herritartasunari uko egin eta leialtasun-zina egin behar da[19]. Adingabeei herritartasuna eman ahal zaie kanpoan jaio badira eta haien aita naturalizatzen bada, baina ez Liberian jaio badira eta ez ama naturalizatzen bada[17][20]. Herritartasun Legeak ez dauka herritarren ezkontideen edo adoptatutako seme-alaben naturalizazioari buruzko xedapenik[21][22].

Herritartasuna galtzea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Liberiako herritarrek herritartasunari uko egin dezakete, baldin eta uko egitea atzerriko herrialde batean liberiar diplomatiko edo kontsular funtzionario batek egiten badu[23]. Jaiotzez herritartasuna eskuratu zuten herritarrei kendu ahal zaie beste herritartasun bat eskuratzeagatik[11], atzerriko militar batean zerbitzatzeagatik, presidentearen baimenik gabe beste herrialde batean kargu publikoak betetzeagatik eta beste herrialde bateko hauteskundeetan botoa emateagatik[24][23].

Naturalizatuek herritartasuna galdu dezakete denbora luzez Liberiatik kanpo bizi badira[25], segurtasun publikoaren aurkako delituak egiten badituzte edo iruzur bidez herritartasuna lortzen badute[26]. Desnaturalizazioaren ondorioak seme-alaba adingabeetara heda daitezke, legeak xedatzen baitu herritartasuna galtzen dutela aita desnaturalizatuz gero[27].

Herritartasun bikoitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1973ko Atzerritartasun eta Herritartasun Legeak herritartasun bikoitza debekatu zuen, berariaz esaten zenean izan ezik; Konstituzioak, berriz, haurrek herritartasun bikoitza izan dezaketela adin nagusitasuna bete arte dio[11][28]. Konstituzioan ez dago helduentzako herritartasun bikoitza onartzen edo debekatzen duen xedapenik[11][28].

Herritartasun Legeak dio herritartasunari uko egiteko borondatezko ekintzak egiten dituen pertsona bati (adibidez, beste estatu bati leialtasun-zina egitea edo atzerriko estatu batean naturalizazioa eskatzea) Liberiako herrritartasuna ken diezaiokeela[11][28]. Aurreko legeen arabera, emakumeek liberiako herritartasuna galdu zuten atzerritarrekin ezkondu zirenean[29]. Hala ere, Herritartasun Legea indarrean jarri ondoren, posible izan zen halako kasuetan herritartasuna berreskuratzea, ezkontzak berak ez baititu halako helbururik[30]. Era berean, 1973ko legeak babestu zituen jus soli printzioparen arabera herritartasuna automatikoki ematen duen herrialde batean jaiotako guraso liberiarren seme-alabak[11].

2022ko uztailean, George Weah presidenteak herritartasun bikoitza onartzen duen legearen zuzenketa sinatu zuen[31]. Beste herritartasun bat hartzearen ondorioz galdu dutenei Liberiako herritartasuna berreskuratzeko aukera ematen die. Hala ere, herritartasun bikoitza duten pertsonei debekatuta dago hainbat kargu publiko betetzea[32][33].

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Ingelesez) Manby, Bronwen. (2016). Citizenship Law in Africa. Cape Town: African Minds, 6-7 or..
  2. ↑ (Ingelesez) Manby, Bronwen. (2016). Citizenship Law in Africa. Cape Town: African Minds, 47 or..
  3. ↑ (Ingelesez) Manby, Bronwen. (2016). Citizenship Law in Africa. Cape Town: African Minds, 47, 50 or..
  4. ↑ (Ingelesez) Manby, Bronwen. (2016). Citizenship Law in Africa. Cape Town: African Minds, 320 or..
  5. ↑ (Ingelesez) Captan, Monie R. (2015). Introduction to Liberian Government and Political System: A Civics Textbook. Monrovia: Star Books, 21 or..
  6. ↑ (Ingelesez) Manby, Bronwen. (2016). Citizenship Law in Africa. Cape Town: African Minds, 150 or..
  7. ↑ (Ingelesez) Manby, Bronwen. (2016). Citizenship Law in Africa. Cape Town: African Minds, 56 or..
  8. ↑ (Ingelesez) Citizenship Rights Africa. (2014). Background Note on Gender Equality, Nationality Laws and Statelessness. Geneva: United Nations High Commissioner for Refugees.
  9. ↑ (Ingelesez) Tannenbaum, Jessie; Valcke, Anthony; McPherson, Andrew; Mueller, Leah; Conté, Simon. (2009). Analysis of the Aliens and Nationality Law of the Republic of Liberia. Washington, D. C.: American Bar Association, 13 or..
  10. ↑ (Ingelesez) Tannenbaum, Jessie; Valcke, Anthony; McPherson, Andrew; Mueller, Leah; Conté, Simon. (2009). Analysis of the Aliens and Nationality Law of the Republic of Liberia. Washington, D. C.: American Bar Association, 14 or..
  11. ↑ a b c d e f (Ingelesez) Dillon, Edward E. (2020). «The Supreme Court Ruling in the Jalloh Case and “Proposition One” Are Entirely Different» Daily Observer jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2021/05/23).
  12. ↑ (Ingelesez) Tannenbaum, Jessie; Valcke, Anthony; McPherson, Andrew; Mueller, Leah; Conté, Simon. (2009). Analysis of the Aliens and Nationality Law of the Republic of Liberia. Washington, D. C.: American Bar Association, 58 or..
  13. ↑ (Ingelesez) Manby, Bronwen. (2016). Citizenship Law in Africa. Cape Town: African Minds, 24 or..
  14. ↑ (Ingelesez) Tannenbaum, Jessie; Valcke, Anthony; McPherson, Andrew; Mueller, Leah; Conté, Simon. (2009). Analysis of the Aliens and Nationality Law of the Republic of Liberia. Washington, D. C.: American Bar Association, 4 or..
  15. ↑ (Ingelesez) Manby, Bronwen. (2016). Citizenship Law in Africa. Cape Town: African Minds, 60, 94 or..
  16. ↑ (Ingelesez) Tannenbaum, Jessie; Valcke, Anthony; McPherson, Andrew; Mueller, Leah; Conté, Simon. (2009). Analysis of the Aliens and Nationality Law of the Republic of Liberia. Washington, D. C.: American Bar Association, 15 or..
  17. ↑ a b (Ingelesez) Manby, Bronwen. (2016). Citizenship Law in Africa. Cape Town: African Minds, 91 or..
  18. ↑ (Ingelesez) Tannenbaum, Jessie; Valcke, Anthony; McPherson, Andrew; Mueller, Leah; Conté, Simon. (2009). Analysis of the Aliens and Nationality Law of the Republic of Liberia. Washington, D. C.: American Bar Association, 54 or..
  19. ↑ (Ingelesez) Tannenbaum, Jessie; Valcke, Anthony; McPherson, Andrew; Mueller, Leah; Conté, Simon. (2009). Analysis of the Aliens and Nationality Law of the Republic of Liberia. Washington, D. C.: American Bar Association, 15, 56 or..
  20. ↑ (Ingelesez) Tannenbaum, Jessie; Valcke, Anthony; McPherson, Andrew; Mueller, Leah; Conté, Simon. (2009). Analysis of the Aliens and Nationality Law of the Republic of Liberia. Washington, D. C.: American Bar Association, 16 or..
  21. ↑ (Ingelesez) Tannenbaum, Jessie; Valcke, Anthony; McPherson, Andrew; Mueller, Leah; Conté, Simon. (2009). Analysis of the Aliens and Nationality Law of the Republic of Liberia. Washington, D. C.: American Bar Association, 15-16 or..
  22. ↑ (Ingelesez) Manby, Bronwen. (2016). Citizenship Law in Africa. Cape Town: African Minds, 57, 67 or..
  23. ↑ a b (Ingelesez) Manby, Bronwen. (2016). Citizenship Law in Africa. Cape Town: African Minds, 61 or..
  24. ↑ (Ingelesez) Manby, Bronwen. (2016). Citizenship Law in Africa. Cape Town: African Minds, 105, 110 or..
  25. ↑ (Ingelesez) Manby, Bronwen. (2016). Citizenship Law in Africa. Cape Town: African Minds, 107 or..
  26. ↑ (Ingelesez) Manby, Bronwen. (2016). Citizenship Law in Africa. Cape Town: African Minds, 110 or..
  27. ↑ (Ingelesez) Tannenbaum, Jessie; Valcke, Anthony; McPherson, Andrew; Mueller, Leah; Conté, Simon. (2009). Analysis of the Aliens and Nationality Law of the Republic of Liberia. Washington, D. C.: American Bar Association, 60 or..
  28. ↑ a b c (Ingelesez) Manby, Bronwen. (2016). Citizenship Law in Africa. Cape Town: African Minds, 75 or..
  29. ↑ (Ingelesez) Manby, Bronwen. (2016). Citizenship Law in Africa. Cape Town: African Minds, 103 or..
  30. ↑ (Ingelesez) Tannenbaum, Jessie; Valcke, Anthony; McPherson, Andrew; Mueller, Leah; Conté, Simon. (2009). Analysis of the Aliens and Nationality Law of the Republic of Liberia. Washington, D. C.: American Bar Association, 61 or..
  31. ↑ (Ingelesez) Bondo, Dounard. (2022). «All you need to know about Liberia’s new dual citizenship law» Al Jazeera.
  32. ↑ (Ingelesez) Karmo, Henry. (2022). «Legislature Passes Amended Alien, Nationality Law Allowing dual Citizenship» FrontPage Africa.
  33. ↑ (Ingelesez) Sonpon, Leroy M. III. (2022). «Liberia: Dual Citizenship Becomes Legal» Daily Observer.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Liberiako_herritartasun&oldid=9384989"(e)tik eskuratuta