Wikipedia, Entziklopedia askea
👨‍👨‍👦‍👦
Biztanleak
198.410
🔎
Azalera
2.842 km²
🏙️
Hiriburua
Apia
📷
Argazkiak
ikusi

Samoa Ozeaniako uharte-estatu burujabea da, Polinesiako Samoa uhartediko mendebaldeko uharteek osatua.

2016an 195.843 biztanle zituen. 1962. urtean lortu zuen independentzia; ordura arte, Zeelanda Berriaren kolonia zen. Samoarren ekonomiaren ardatza nekazaritza da, biztanleen bi herenek nekazaritzan egiten baitute lan. Biztanleriaren %20k, berriz, turismoan dihardu.

Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Samoa Nazioarteko Data-lerroaren mendebaldean eta ekuatorearen hegoaldean dago, gutxi gorabehera Hawaii eta Zelanda Berriaren artean, Polinesian. Uharteek jatorri bolkanikoa dute. Upolu eta Savai'i uharte handiek osatzen dute, eta gainerakoa zortzi uharte txikitan banatuta dago: Manono, Apolima, Nu 'utele, Nu'ulua, Namua, Fanuatapu, Nu'usafe'e eta Nu'ulopa uhartea.

Klima[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Klima montzonikoa da, epela eta euritsua. Urteko batez besteko tenperatura 26,5 °C da, eta gorabehera gutxi ditu urtean zehar. Urtaro euritsuak azarotik apirilera arte irauten du. Urtean 7.600 milimetro inguruko prezipitazioa jasotzen da barnealdean, eta 2.540 milimetro iparraldeko eta mendebaldeko kostaldeetan. Noizbehinka, tifoiek kalte handiak eragiten dituzte.

Ekonomia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Samoako ekonomia beti egon da nekazaritzako esportazioen eta bertako herritarrek itzultzen dituztenen menpe, baita atzerriko laguntzaren menpe ere. Biztanleriaren bi herenak nekazaritzara dedikatzen dira, jarduerarik garrantzitsuena kopra, taro eta koko olioa eta landare bereko beste deribatu batzuen esportazioa da, BPGaren %10,4ko ekarpena eginez.

Beste nekazaritza-industria batzuek arrakasta gutxiago izan dute. Azukre-kanabera ekoizpena, jatorriz alemanek XX. mendearen hasieran ezarri zutena, arrakastatsua izan liteke. Apiaren ekialdean dauden zenbait landaketetan kanabera garraiatzeko trenbide zaharrak ikus daitezke. Anana ondo hazten da Samoan, baina tokiko kontsumoaz

Lurralde banaketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Samoa Upolu eta Savai'i uharte nagusietan banatutako hamaika barrutitan banatuta dago.

Upolu uhartean (uharte txikiak barne):

1. Tuamasaga

2. Aiga-i-le-Tai

3. A'ana

4. Atua

5. Va'a-o-Fonoti

Savai'i uhartean:

6. Fa'asaleleaga

7. Gaga'emaugaKr

8. Gaga'ifomauga

9. Vaisigano

10. Satupa'itea

11. Palauli

Kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Fa'a Samoa, edo "samoar modu tradizionala", oraindik indar nagusi bat da Samoako bizitzan eta politikan. Mendeetan Europako eragina izan arren, Samoak bere ohitura historikoak, sistema sozial eta politikoa eta hizkuntza mantentzen ditu oraindik. Kultura-ohiturak, hala nola, Samoako 'ava zeremonia, erritu garrantzitsu eta solemneak dira une berezietan, hala nola tribu-buruak izendatzeko.

Kirola[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Errugbia herrialdeko kirol nagusia da eta estatu txikia izan arren, errugbi taldeak arrakasta nabarmenak lortu ditu, bereziki Rugby 7 ("zazpiko") bertsioan. Bere presentzia oso ohikoa da Munduko Kopetan, oso nabarmenak ez diren, baina nahiko onargarriak diren paperak eginez, bere posturik onenak 1991 eta 1995eko Errugbiko Munduko Kopan final-laurdenak izanik.