Zoriaren gurpila (Tarot karta)

Zoriaren gurpila (X) 78 kartako tarot-estalki batean, triunfoen eta Arkano Nagusien arean eta hamargarren karta da Tarot joko gehienetan. Jokoan zein kartomantzian erabiltzen da.

Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

A.E. Waite funtsezko pertsona izan zen tarotaren garapenean, garai hartan ere garatzen ari zen sistema hermetikoaren ildotik, eta berak sortutako karta-sorta gaur egun erabilera komunean egoteaz gain, tarot modernoko beste sorta batzuen oinarria ere bada.^[1]^[2]

1910eko Waiteren Pictorial Key to the Tarot liburuaren arabera, Zoriaren Gurpila txartelak hainbat elkarte jainkotar ditu:

10.ZORIAREN GURPILA: helburua, fortuna, arrakasta, goratzea, zortea, zoriona. Alderabtzuz: gehitzea, ugaritasuna, alferrikakotasuna.

Zoriaren gurpila txartela, Arkana Nagusietako beste karta batzuk bezala, asko aldatzen da Tarot sorten arteko irudikapenean. Karta XV. mendeko tarotaren hasieratik irudikatu da, Rota Fortunae Fortuna jainkosaren gurpilaren ondoren. Irudiek, eskuarki, sei edo zortzi erradioko gurpil bat izaten dute, eta, askotan, indibiduo batek (batzuetan gizakia; batzuetan, esfinge baten antza duen izakia) laguntzen dio, orrazkera egiptoar klasiko batekin. Sorta batzuetan, hala nola AG Müller-ean, benda bat daraman pertsona batek ere zaintzen du gurpila; eta, askotan, pertsona batzuk eserita edo gurpil gainean jartzen dira, eta beste batzuk, berriz, gurpil horretatik erortzen.

Gurpila ez da beti letraz inskribatuta agertzen. Kasua bada, T-A-R-O (erlojuaren orratzen noranzkoan) edo T-O-R-A (erlojuaren orratzen kontrako noranzkoan) letrak lau erradiorekin lerrokatuta egon daitezke maiz, eta R-O-T-A gisa ere interpreta daitezke, "gurpil" esan nahi duen hitz latindarra. Sorta batzuetan, hala nola Waite-n, gurpilak sinbolo kimiko gehigarriak ditu, lau elementuak adierazten dituztenak: Lurra, Airea, Sua eta Ura (esaten da, halaber, Tarot osoan Pentakuluen edo Diskoen, Bastoen, Ezpaten eta Kopen lau "paloak" dituztela, hurrenez hurren.^[3] Ikur horiek aztiaren mahaian ere ikus daitezke aztiaren txartelean [I. txartela].

Waiteren kartan, beste batzuetan nahitaez agertu ez arren, lau izaki hegodun daude txartelaren izkinetan, lau ebanjelisten sinboloak irudikatzen dituztenak (Lehoia, Idia, Gizakia eta Arranoa). Lau ebanjelista horiek lau zeinu astrologiko finkoek ere irudikatzen dituzte: Taurus, Leo, Scorpius eta Aquarius. Gainera, Anubis jainkoaren irudikapen bat ikusten da gurpila eskuinaldean altxatuz, eta Typhon, berriz, ezkerreko aldean jaisten. Gurpilean, T-A-R-O letrekin txandakatuz, י-ה-ו-ה hebrear letrak dira, gehienetan YHWH (Yahvé - hebrearra Jainkoak) bezala transliteratuak.