Diapositiba
Diapositiba film edo pelikula garden batean positiboki errebelatzen den argazki bat da, gehienetan ohiko paperezko argazkiak baino askoz ere txikiagoa eta maneiatzeko kartoizko edo plastikozko lauki txiki batean sartzen dena. Diapositibak handiago ikusteko, diapositiba-proiektoreak eta leiar batez egindako ikusgailuak erabiltzen dira.
Diapositibei filmina ere deitzen zaie, filmina baten karratuak mozterakoan lortzen baitira.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Koloretako argazkigintzaren prozesurik zaharrena Autokromoa izan zen. Gehigarri-sintesian oinarritzen den metodo hori koloretan ekoizten zituen diapositibak, baina definizio baxuagoan eta bereizmen kromatiko mugatuan. Aitzitik, Kodachromen sintesi-ostua kolore distiratsuak dituzten gardenkiak eskaintzen zituen. 1940aren hasieran, zale batzuk Kodachrome erabiltzen zuten familia argazkiak egiteko; beste batzuk, ordea, 4x5 hazbeteko kameradun film-biribilkien egokigailuak erabiltzen zituzten. Garai horretan, kolorean ekoiztutako pelikulak akats asko zituzten, garestiak ziren eta imprimatzeak ez zuten asko irauten.
Ektachrome eta Fujichrome aurrekoa ordezkatu zuten. Zaleek 1970a arte erabili zituzten, koloretako kopiak imprimatzen hasi zirenean.
XX. mendearen bukaeran, koloretako gardenkien erabilera publizitate, dokumental edo natura argazkigintzara zabaldu zen. Komunikabide digitalek gardenkiak aldatu dituzte pixkanaka aplikazio horietako askotan, eta, gaur egun, oso gutxitan erabiltzen dira.
Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Oro har, profesionalek eta zale askok argazkilaritza tradizionalarekin lan egiterakoan diapositibak nahiago dituzte. Hori, neurri batean, haren garbitasunari eta erreprodukzio kromatikoari zor zaio. Gardenkien iraupena koloretako inpresioena baino luzeagoa da; izan ere, Kodachrome prozesua artxibo-ezaugarriengatik eta denborarekin ahultzen ez diren koloreak emateagatik ezagutzen da.
Kodachromeren K-14 prozesua egitea oso zaila da, zehaztapenen desbideratze txiki batek eragina izan baitzake azken produktuaren kalitatean. Berez metodo inperfektua da. Kolore-geruzetako kutsadura-kantitate txikiek efektu espezifiko eta saihestezina sortzen dute.
Ektachrome eta Fujichrome diapositibetarako filmak erraz prozesatzen dira hainbat hiritan eta argazki-estudio profesionaletan, eta etxean errebelatutako kitak daude. Gainera, biek E-6 prozesu estandarra jarraitzen dute.
Diapositibek gutxiago barkatzen dituzte esposizio-akatsak negatiboak baino. Film mota horrekin, balio orokorra detektatu daiteke prozesatu ondoren, irudiaren esposizio positiboa kontrolatuz, konpentsatzeko.
Zaleentzako diapositiba motarik ohikoena edo erreportajea 35 mm-ko film estandarrari buruzkoa da, plastikozko edo kartoizko marko baten barruan kokatuta baitago; filmerako 35 mm-ko markoaren tamaina estandarra 50x50 mm-koa da. Proiektagailurik zaharrenek irristatze-mekanismo bat erabiltzen zuten, makinaren albo batetik gardentasuna eskuz ateratzen zuena, eta haren ordez hurrengoa jartzeko aukera ematen zuena. Proiektore modernoek luzetarako orgatxo bat edo «karrusel» izeneko disko bat erabili ohi dute, bertatik kanpo automatikoki bultzatzen diren diapositiba kopuru handi bati eusten diona lanpara goriaren aurrean jartzeko.
Gardenkietarako filma, 35 mm-ko biribilkietatik 20x25 cm-ko formatu handietaraino, Kodakek eta Fujifilmek ekoizten dute. Aldiz, Agfak, Konicak eta 3Mk, besteak beste, beren film-modeloak egiteari utzi zioten. Funtsean, oraindik salgai dauden diapositibetarako filmak E-6 prozesuaren bidez agertzen dira, eta K-14 prozesua — Kodachrome bakarrik — ez da erabiltzen.
Polaroid konpainiak Polachrome izeneko film bat ekoiztu zuen bat-bateko diapositibetarako. Karretetan ontziratu zen, baita 35 milimetroko zintetan ere. Prozesatzeko, unitate bereizi bat erabiltzen zen erakusketaren ondoren.
