Gurfako kobazuloak

Gurfako kobazuloak
Gurfako kobazuloak
	Gurfako kobazuloak
Datuak
Estatu burujabe	Italia
Eskualdea	Sizilia
Eskualdea	Sizilia
Koordenatuak	37°44′56″N 13°45′15″E / 37.74895°N 13.75409°E
Historia
Garaia(k)	Brontze Aroa
Kultura	Brontze Aroa
Indusketa
Bisitagarria	bai
	http://www.comune.alia.pa.it/index.php/grotte-della-gurfa

Gurfako kobazuloak labar-arkitekturaren adibideak dira. Sizilian daude, Alia udalerritik gertu (Palermoko probintzia), eta Catanese izeneko S.S. 121 errepidearen 182 kilometroan desbideratze txiki bat hartuz, nekropolira Grotte Della Gurfa izeneko aldiriko erreserban dagoen nekropolira irits daiteke.

Hareharri gorriko amildegi batean zizelkatutako sei gelaz osatuta daude, baina gaur ez dira erabiltzen barrunbe natural hauek.

Data oraindik ez dago ziur, baina badirudi data K.a. 2500-K.a. 1600 urteen artekoa dela, Brontze Arokoa.

Gune arkeologikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Cozzo Barbarako kokalekua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erliebean, gaur egungo gune populatuko hegoaldean, noizbehinkako aurkikuntzek argitara atera zituzten zeramikako zatiak, txanponak eta mosaiko zurien zatiak, beharbada, erromatar landetxe baten presentziaren testigantza.

Cozzo Sulfarako nekropolia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Muinoan, izena sulfurozko ur iturri txiki batetik izena hartu zuen, harriz eta plaka litikoz estalitako hilobiez osatutako nekropoli bat dago.

Gurfako nekropolia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Harkaitz multzo homonimoan, ehorzketak egin ziren, eta horien tipologiak bi datatakoak dira.

Erromatar garaiaren amaieran, gaieintzen den harkaitz batean, induskatu ziren bi arkosolio, bata bestearen ondoan, bakoitza zulo askorekin. Hau da nekropoli batetik geratzen den bakarra, harkaitz handietan induskatua, baina kobazuloetara sartzeko desegin zena.

Erdi Brontze Aroko (K.a. 1500-1250) harkaitzean (a grotticella) induskatutako hilobiak, erreserbaren eremuan sakabanatuta daude. Euren forma antzinako kanpai-labearen antzekoa da.

Gurfako kobazuloak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kobazuloak ez dira naturalak, baizik eta gizakiak egindakoak. Hauen interpretazioa eta datazioa zaila da gehikuntza eta eraldaketa asko egin direlako. Gurfa izena arabierazko ghorfa hitzetik dator, musulmanen dominazioaren oroigarri bat, gela edo biltegia esan nahi duena. Tunisian ghorfak izeneko ale dendak daude, zeinen batzuk helmuga turistiko bihurtu diren. Siziliako toponimian, gurfi izena, biltegia izendatzeko erabiltzen da.

Haitzuloen multzoak sei barrunbe ditu, hareharri horixka batean zulatutako eta bi mailatan antolaturik.

Ezkerrean, oinplano angeluzuzeneko gela bat dago, 9.59x9.15 metrokoa, 4.53 metroko altuerakoa, bi isurkiko sabai batekin, behin sarazina deitu zena (sarrazeno erara); eskuinean, 16.35 metroko kanpai formako toki bat, 14.10x11.59 metroko plano eliptiko bat, goiko aldean 0.70 metroko obulu bat. Bi eremuak modu autonomoan komunikatzen dira kanpoaldearekin, eta horien artean korridore bat dago.

Harrian zizelkatutako eskailera batek bigarren mailara eramaten du, non lau gela zulatu ziren, bat ezkerretara eta hiru eskuinetara, bata bestearen segidan, ia karratuak eta neurri ezberdinekoak; txikiena 6x4 m ingurukoa eta handiena 10x6 m ingurukoa. Gela bakoitzak, haranerantz zabaltzen den, leiho handi bat du. Horren ondoren, korridore luze bat dago kanpai itxura batean amaitzen dena. Duela urte batzuk tholos izena eman zitzaion azken honi, Mizenasko Atreo tholosarekin antza zuelako.

Kontseilu Nazionalak 2009ko uztailaren 10ean antolatutako La Gurfa eta bere lurraldea jardunaldietan, akademiko gehienek adierazi zuten kanpai itxurako putzu handia gari-biltegi bat zela. Putzu hori handitu egin zen, eta berrogeita hamarreko hamarkadara arte lastategi zena, eta horretarako zurezko solairuarteak eraiki zituzten. Datazioa, beti zalantzazkoa, litekeena da azken erromatarren eta bizantziar aldien artekoa.

Kanpai itxurako inguruaren eta Mizenasko tholos mitikoaren arteko eztabaidaren ondorioz, aditu baten arabera, koben multzo guztia induskatu zen, Minos^[1] errege kretarraren hondakinak gordetzeko. Colle Madorek, berriz, uste zuen Akragasek erabili zuela Himera ibaiko iparraldeko harana^[2] konkistatzeko. 1995ean, kobak agertoki bezala erabili ziren Giuseppe Tornatoreren L'uomo delle stelle filmeko eszena batzuetarako^[3].

Iruditegia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpoaldea
Goiko gela
Beheko gela
Nekropoliaren sarrera
Tholosaren zuloa
Tholosaren barrualdea

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Dimensione Sicilia, Mistero a Palermo: scoperta la tomba di Minosse?, su Blog Sicilian Secrets, 2019.11.27an kontsultatua.
↑ Colle Madore Il sepolcro di Minosse^{[Betiko hautsitako esteka]}, su archeo.wikia.com., 2019.11.27an kontsultatua
↑ Sicilia al cinema, L'uomo delle stelle di Giuseppe Tornatore - Siciliafan, su Siciliafan. 2019.11.27an kontsultatua.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Provincia di Palermo - Grotte della Gurfa (Alia), su provincia.palermo.it. 2019.11.27an kontsultatua.
Grotte della Gurfa (comune di Alia), su comune.alia.pa.it. 2019.11.27an kontsultatua.
Giovanni Mannino, La Gurfa di Alia vista da Luigi Tirrito, su legrottedellagurfa.blogspot.it. 2019.11.27an kontsultatua.
Gaspare Mannoia, Le grotte della Gurfa, 1º settembre 2015. 2019.11.27an kontsultatua.

Datuak: Q3777116
Multimedia: Grotte della Gurfa / Q3777116

[1] Dimensione Sicilia, Mistero a Palermo: scoperta la tomba di Minosse?, su Blog Sicilian Secrets, 2019.11.27an kontsultatua.

[2] Colle Madore Il sepolcro di Minosse^{[Betiko hautsitako esteka]}, su archeo.wikia.com., 2019.11.27an kontsultatua

[3] Sicilia al cinema, L'uomo delle stelle di Giuseppe Tornatore - Siciliafan, su Siciliafan. 2019.11.27an kontsultatua.

[4] Mendebaldeko Sizilia: Palermo, Trapani eta Agrigentoko probintziak.

[5] Erdialdeko Sizilia: Caltanissetta, Agrigento, Gela eta Enna probintziak.

[6] Ekialdeko Sizilia: Ragusa, Sirakusa, Katania eta Messina probintziak.

[1]

[2]

[3]

[oh 1]

[oh 2]

[oh 3]

i e a Siziliako historiaurrea
Herriak	Siziliako historiaurrea • Siziliako antzinako herriak • Sikano • Elimo • Morgete • Fenizia • Sikulo
Siziliako historiaurrea	Stentinelloko kultura (K.a. VI. milurtekoaren amaieratik V. milurtekoaren erdiaren amaiera)• Castellaro Vecchioko kultura (K.a. V. milurtekoaren amaiera)• Castelluccioko kultura (K.a. 2300-1700) • Capo Grazianoko kultura (K.a. 2300-1500) • Serra d'Altoko kultura (K.a. V. milurtekoaren bigarren erdia) • Dianako kultura (K.a. IV. milurtekoaren lehen erdia) • Thapsosko kultura (K.a. 1500-1200) • Milazzeseko kultura (K.a. 1500-1300) • Pantalicako kultura (K.a. 1270-650)
Mendebaldeko Sizilia^{[oh 1]}	Cozzo Busonè • Monte Grande • Angilla nekropolia • Colle Madore • Genovarraren koba • Scuratiko kobak • Uzzo koba • Halikyai • Roccazzo • Sese (arkitektura) • Entella • Addaura leizea • Gurfako kobazuloak • Monte Porcara • Sant'Angelo Muxaro
Erdialdeko Sizilia^{[oh 2]}	Polizzello • Vassallaggi • Sabucina • Gibil Gabib • Agyrion • Monte Manganello • Realmeseko nekropolia
Ekialdeko Sizilia^{[oh 3]}	Cava d'Ispica • Castiglione di Ragusa • Cava Lazzaro • Cava dei Servi • Bellamagna nekropolia • Pantalicako nekropolia • Castelluccio di Noto • Valle del Marcellino • Cava del Rivettazzo • Cozzo Collura • Calafarina kobazuloa • Cassibileko nekropolia • Stentinello • Thapsos • Ognina (uhartea) • Monte San Mauro (gune arkeologikoa) • Sant'Ippolito (aztarnategi arkeologikoa) • Occhiola • Mendolito • Abazeno • Halesa • Argimuscoko goi-ordokia • Capo Graziano herria • Punta Milazzese herrixka • Filo Braccio herrixka • San Vincenzo herrixka • Portellako herrixka
Oharrak: ↑ Mendebaldeko Sizilia: Palermo, Trapani eta Agrigentoko probintziak. ↑ Erdialdeko Sizilia: Caltanissetta, Agrigento, Gela eta Enna probintziak. ↑ Ekialdeko Sizilia: Ragusa, Sirakusa, Katania eta Messina probintziak.