Termoklina

Termoklina (oso gutxitan metalimnion) ur edo aire gorputz batean dagoen geruza bat da, non tenperatura sakontasunaren edo altueraren arabera oso azkar aldatzen den.

Ozeanoak

Ura guztiz gardena ez dela eta, eguzki argi gehiena gainazaleko geruzak xurgatzen du, pixkanaka berotuz. Haizeak eta uhinen zirkulazioek, ura mugitzen dute geruza honen barnean leku ezberdinetatik banatuz sakontasunaren lehenengo metroetan tenperatura uniformea dadin. Nahasketa geruza honen azpian, tenperaturak izugarrizko jaitsiera izaten du; baliteke, 20 °C baino gehiagoko tenperatura aldaketa izatea hurrengo 150 metroko sakoneran. Trantsizio handiko azalera hori termoklina da. Bere azpitik, tenperaturak jaisten jarraitzen du, baina oraingoan, apurka-apurka. Ozeanoetan, uraren %90-a termoklinaren azpitik dago. Ozeano sakon honek, dentsitate bereko geruzak ditu, gutxitan elkar nahasiak eta 0-3 °C-ko tenperaturen bitartekoak. Termoklina latitudearen eta urtaroen arabera aldatzen da: tropikoetan iraunkorra izaten da, klima epeletan aldakorra (udan indartsuagoa) eta ahula edo zenbaitetan ez da existitzen eskualde polarretan, non ura gainazalean zein sakontasun handienean bezain hotza dagoen. Itsaso zabalean, abiadura sonikoaren gradiente negatiboa izateagatik bereizten da, urpeko guduan termoklina garrantzitsua eginez, sonare aktiboetan erreflexuak sor ditzakeenaren ondorioz. Urpean igeri egitean, Celsius gradu gutxi dituen termoklina batean bi ur gorputzen artean egotea bezala senti daiteke. Honek, urari beira opakoaren itxura ematen dio ur hotz edo beroaren zutabearen errefrakzio aztoratuaren ondorioz. Errefrakzio hau, basamortuko errepideetan aurki dezakegu aire beroa zoladura beltzaren gainetik igotzen denean ispilatzeak sortuz.

Beste ur gorputz batzuk

Termoklinak ere, gainazaleko laku batzuetan aurki ditzakegu. Klima hotzenetan, inbertsio edo alderantzikatze izeneko gertakaria sustatzen da: • Udan, urik epelena, hain lodia ez dena, hotzenaren gainean kokatzen da. Ur hotza dentsoagoa da eta sakontasunean hondoratzen da. Bitartean, termoklina batek bi geruzak banatzen ditu. Egunean zehar ur beroa eguzkiari ikusgai jartzen zaionez, sistema egonkor bat existitzen da eta ur epelak eta hotzak elkarrekin nahasten dira pixka bat. Egonkortasun honen emaitza bat, udan termoklinaren azpian gero eta oxigeno gutxiago dagoela da, ur honek ez dituelako inoiz nahasketarik jasotzen gainontzeko urekin. Negua hurbiltzen denean, gainazaleko uraren tenperatura 4 °C-ra arte jaisten da, ura lodienen dagoen momentua da. Orokorrean, termoklinaren azpiko ura 4 °C-tan dago. Ur gorputz osoa 4°C-tan edo gertu dagoenean, “udazkeneko alderantzikatzea” hasten da, termoklina desagertu edo beste era batean esanda, gainazalera heltzen da eta laku hondoko ura gainazaleko urarekin askatasunez nahas daiteke. Prozesu hau, haizeak edota ura mugiarazten duen beste edozein prozesuk eragin dezake. Efektu hau, ur Artiko eta Antartikoetan ere aurki daiteke, gainazala mantenugaiez hornituz eta fitoplaktonaren alga efloreszentzia ekoiztuz, ekosistema hauek oso aberatsak eta bioanitzak eginez. Eremu hauetan tenperaturak jaisten jarraitzen badu, gainazaleko ura izozten hasten da eta pixkanaka, lakua izotz geruza batez estaltzen da. Ur lodiena (a 4 °C) hondoan urperatzen denean eta ur arinena (izozteko puntura gerturatzen doan heinean) gainazalera iristen denean, termoklina berri bat garatuko da. Orduan, geruzatze berri bat ezartzen da “udaberriko alderantzikatzea” hasteko ura epeltzen den bitartean behintzat, izotz guztia urtu eta uraren gainazalak 4 °C erdiesten dituenean izaten dela. Termoklinan uhinak sor daitezke eta honek termoklinaren sakontasuna areagotzea eragin dezake oszilazio puntu bakar batetik neurtuz gero (normalean, seiche forman). Aldizka, uhinak fluxuz induzituak izan daitezke goranzko hondo batean. Era honetan, denboraren poderioz aldatzen ez den termoklinaren uhin bat sortzen da, baina bai, ordea, sakontasunean alda daitekeena fluxuaren barnean edo fluxuaren kontra mugituz.

Atmosfera

Termoklinaren perfil bertikalaren egitura oso fenomeno ezaguna da, gehienbat atmosfera baxuan, eguneko eguzki berotasun/hozte zikloaren efektuen eraginez. Adibidez, eguerdietan eguzki intsolazio baldintza handiak daude eta lurreko gainazalaren tenperatura goiko baldintzak baino altuagoa izaten da. Egoera hau, airearen tenperatura geruzatzeen ekoizpenean gailentzen da, non tenperaturarik altuenak lurretik gertu izaten diren. Alderantziz, gau freskoenetan, airerik lodiena lurretik gertu kokatzen da termoklinari kontrako estiloa emanez. Fenomeno hau, 60 hamarkadan kutsadura akustikoaren zelaian aplikatu zen hiritar autobide eta langa sonikoen diseinuetan lagunduz.

Ikus, gainera

• Hidrosfera

Kanpo estekak

• "Temperatura del Agua Oceánica", University Corporation for Atmospheric Research, Universidad de Michigan