Kaixo! Euskaraldia dela eta, erronka bota da gaur goizean Twitterren: Wikipedian Berezi:Ausazkoa sakatu eta suertatzen den orrialdea hobetzea. Ariketa polita da, benetan!
Wikipedia:Txokoa
Eztabaida honi buruz
Ongi etorri euskarazko Wikipediako txokora!
Orri hau Wikipedia honetako mota guztietako hizketaldi eta galderetarako da. Hala ere, orri jakin bati buruz edo beste wikilari batekin eztabaidatzeko, erabil ezazu orri horren edo wikilari horren eztabaida orria; Txokoa hainbat orriri eragiten dioten eztabaida orokorretarako da.
Wikipedian berria bazara, hobe duzu lehenik eta behin maiz egiten diren galderak irakurtzea.
Eztabaida zaharrak:
Wikipedia:Txokoa/Artxiboa
Aupa lankideok:
Txikipedia:La isla de las tentaciones artikuluak sortu duen egokitasunari buruzko zalantzak orokorrean nagusientzat kalifikazioa duten telebista-programa eta filmeentzat kriterio bat izatea eskatzen duela uste dut. Aukera bat horrelakoak Wikipedian bakarrik eta ez Txikipedian sortzea litzake. Beste aukera Txikipedian ere edukitzea, baina kasu horretan uste dut txantiloi bat txertatu beharko litzakeela nagusientzako kalifikazioa duen eduki bati buruzkoa dela ohartaraziz. Zer deritzozue?
Ados nago nagusientzat kalifikazioa duten telebista-programa eta filmeentzat kriterio bat edukitzearekin. Gutxienez txantilioi bat jarri beharko genioke Txikipediari. Wikipediaren kasuan ez nago hain ziur
Wikipedian ez nuke izango, pornografia azaldu daiteke eta ez dago aurrez zentsuratuta. Kasu honetan, uste dut edukia ez dela umeentzat, eta ez dakit nork sortu duen artikulua. Ea iritzi gehiago dauden gaiaren inguruan. @Koldo Biguri
Ez dut ezagutzen programa hori, baina susmatzen dut nolakoa den. Horren bidetik, ez dut uste berez artikulu "egokia" denik TXrentzat; baina artikulua bera ez da problematikoa, ez dauka eduki "desegokirik" berez; beharbada, informazioa gehiago zehaztu beharko litzateke, testuan bertan, txantiloirik gabe, esanez helduentzako telesaioa dela, desegokia adin gutxikoentzat. Baina arazorik ere ez nuke izango artikulua osorik ezabatzeko, bozketa planteatzen bada, baldin eta arrazoia bada gazteentzako interesik gabeko artikulua dela edo horrelako zerbait.
Kaixo.
Batzuk gogoan izango duzue duela zenbait urte errege-erreginen izenekin izan genuen eztabaida, hemen. Badirudi Euskaltzaindiak jadanik sortu duela Nafarroako errege-erreginen izenak esateko modu arautua. Zerrenda horretatik tiraka, izen batzuk Wikipedian egonkortu daitezkeela uste dut (ez dut oraindik begiratu zerrenda).
Eskerrik asko Assar hona ekartzearren!
Zerrenda bat egingo dugu? Nik Eneko Arista jada aldatu dut.
Behar zen hau... interesgarria patronimikoez ere esaten dena, baina argitasun puntu parea behintzat falta dela iruditu zait. Andregoto Garindoitz erregina ezkontidearen patronimikoaz ez dago arrastorik zerrenda eta artikuluan (agertzen da Galindo bat ordea), eta Ximeno etxearen (gaur arte Semero geure Wikipedian) patronimikoaren forma desberdinak ageri dira testuan (Xemenitz, Txemenitz eta Ximenitz) baina adibiderik ez zerrendan. Badirudi patronimikoen kontua Patxi Salaberri euskaltzainaren ikerketetan oinarritua dagoela, inork badu haren ezagutza edo kontaktu zuzenik kontsulta pribatu extra baterako? --Luistxo Setatia.
Nik ezagutzen dut, kontu zehatzen bat galdetu nahi izatekotan...
Denak batera ez aritzeko... zer deritzozue Wikiproiektu labur bat abiatzen badugu?
Benetan eskertzekoa da lan hau. Baina nik ere argitasun pixka bat gehiago faltan botatzen dut.
Irizpidea 66. arauko zerrendako ponte-izenak erabiltzea da. Zerrenda horretan agertzen ez diren izenen kasuan, Euskal izendegian ageri diren irizpideak eta hobespenak erabili omen dira.
Hala ere, Antso I.a Gartzeitzen ezkontidea Tota da, baina Gartzia I.a Santxitzen alabak Toda du izena, Tota delarik Euskal izendegiko hobespena.
Belasko eta Beraskita (Berasko+-ita) ditugu, baina Euskal izendegian Berasko eta Beraskita aurkitzen ditugu.
Galindo Euskal izendegian gaztelaniazko forma da, euskal izen hobetsia Garindo da.
Ximeno ez dut euskal izendegian ikusten, baina Jimenoren euskal forma hobetsia Seme omen da.
Aznar izenak Azeari sarrerara bidaltzen du, beraz Azeari dirudi forma hobetsia. Era berean Gartzia aldaerak Gartzea forma hobetsira bidaltzen du. Oria aldaeraren forma hobetsia Auria dela ematen du. Eta berdin Oribita eta Auribitarekin.
Kasu hauetan, wikipedian zer jarraitu behar dugu, 192. arauko zerrenda ala Euskal izendegia?
Aupa peña! bazen "hutsune hori" betetzeko garaia!
@Urtar: argitasuna ez da inoiz Euskaltzaindiaren ezaugarrietako bat izan (limpia, fija y da esplendor beste akademia baten leloa da). Frantziako toponimoekin nahiko eztabaida izan genuen eta azkenean arauen alde egin genuen. Orain, gauza bera.
@Luistxo-k aipatzen zuena araua irakurtzekotan izan nuen lehen pentsamenduarekin lotuta dago. Hobestekotan, Antso II.a Gartzeitz ala Antso Abarka? Patronimikoa ala izengoitia? Nik aukeratzekotan izengoitia nahiago dut.
@Theklan: Wikiproiektu horretarako, ni boluntario.
Zaindu zaitezte!
192. arauan esplizituki aipatzen diren kasuetan, horiek aplikatzea dagokio, errege-erreginentzat. Dena den, egia da analogiaz hizkuntzako gainerako izenak ere horiekin bat etorri behar direla dirudi, Urtarrek aipatzen duen arrazoibideari lotuz, bereziki garai eta testuinguru historiko bereko pertsonaietan.
Ederra eta beharrezkoa da zerrenda hau osatzea, baina harritu egin nau kasuren bat edo beste, hala nola "Frantzisko" anakronikoa. Euskarak hainbat aldaera izan ditu latinezko "Franciscus" izenarentzat. Esango nuke "Frantzisko" sortu den azkena izan dela, idazteko forma eta gaztelaniazko formaren kalko gisa. XVI. mendean, badakigu garai hartan Jesusen Konpainia sortuko zuen nafarrari Frantses deitzen ziotela.
192. artikuluan ez dut gogoetarik aurkitu hautu horri buruz. Zergatik baliatu euskaldunek garai hartan oso nekez baliatuko zuten izen bat eta ez euskarazko aldaera bat edo, hobe, Frantses, Nafarroan eta Ipar Euskal Herrian gutxienez erabiltzen zena? Trukean, "Frantzisko" izena dugu, norentzat eta Nafarroako errege bihurtu zen biarnes batentzat. Zergatik "Frantzisko"? Koherentziaren izenean? Hemen irtenbide pragmatiko bat behar dela dirudi, eta ez hizkuntzaren barnetik huts-hutsean erabakitako izen bakar bat denetarako.
Bestalde, 1494an Iruñean errege-erreginei eskainitako euskarazko herri bertsoetan Labrit deitzen zaie Nafarroako monarkei, forma hori erabiltzen zuten seinale. Frontoi baten izen bat ere badugu Iruñean. Zergatik frantsesezko eta gaztelaniazko "Albret"? Euskarazko tradizioa du beharbada eta ni ez naiz ohartu?
41.114.17.219(e)k mezu hau ezkutatu du (historia)
@Urtar: Baditugu botak, baina gu WPko lankideak gara, ez robotak, Wikipediako printzipio nagusietako bat lankideen arteko adostasun da, hori Wikipedia guztietan da. Azken batean, ni ez eta ez dute uste beste inor ere ez gara inoren soldatapean ari, guk egiten dugu Wikipedia, gure lanaz eta denboraz. Euskaltzaindiaren arauak dira arau gurean lankideok hala erabakita, baina Euskaltzaindiak (eta errespetu osoz diot) arrazoibidez hutsuneak dituela edo WPko kasu batzuei balio ez diela ikusiko balitz, lankideek besterik adostu dezakegu dagokion kasurako.
Onomastikan badira jokaera desberdinak garaiaren arabera, adibidez, "Aznar" eta "Azeari" bereizi egiten dira, garai desberdinez ari garelako (Diego eta Didako bereizten diren bezala).
Euskaltzaindiaren arauek akatsak izan zein ez, uste dut irizpidea argi dagoela eta Euskaltzaindiaren erabakiak onartu behar direla. Bai arau honen kasuan, bai aurretik eman dituenetan.
Argi daukat, baita ere, zer EZ dugun egin behar: wikilariok izenak asmatzea, edo logikoak ez diren dedukzioak erabiltzea. Adibidez, Euskaltzaindiak orain esan badu Erdi Aroko abizen bat Belasko dela, logikoena da garai hartako erregina edo noble izen historiko guztietan Belasko erabiltzea, ez Berasko.
Logika gutxiago du esateak Euskaltzaindiaren izendegian gaztelaniazko Velasco abizena euskaraz Berasko dela; izan ere, arau hori gaur egungo abizenentzat dago gehiago pentsatuta, ez abizen historikoentzat.
Bestalde, gure antroponimia politikan dioenez, Euskaltzaindiak ez badu adierazi nola eman behar den izen bat, EIMAren zerrenda erabiliko dugu. Ba, zerrenda horretan Diego Lopez Harokoa dugu. Beraz, horixe erabili behar dugu,
Azkenik, Euskaltzaindiak lehenagotik ere nola edo hala araututa zituen izen-abizenak baina wikipedian asmatu egin zirenak zuzendu behar dira, adibidez Errandoitz ordez Fernanditz.
Arau kontrajarriak daudenean ez nuke hain pozik esango zein den irizpidea. Euskaltzaindiaren irizpideak betetzearen aurka alde (!), baina batzuetan zerbait eskapatu ahal zaie eta, horregatik, uste dut dedukzio sistema bat ere erabili dezakegula beste izen batzuk jartzeko.
Bereizi behar dira akats nabarmenak eta (ustezko) inkoherentziak. Arrazoi dokumental eta historikoak egon litezke forma ezberdinen atzean, eta ezin dira besterik gabe berdindu.
Bestetik, 66. arau orokorraren "kontrako" formak izan arren, onartu behar dira hala finkatu badira 192.ean: helburu eta testuinguru ezberdinak dituzte.
Arautu ez diren formei dagokienez, koherentzia gordetzeko hierarkia honi jarraituko nioke: gurasoak > seme-alabak > leinu berekoak > garai berekoak > 192. arauan finkatutakoak > 192. arauko irizpide esplizituak (edo > inplizituak) > 66. arauan finkatutakoak > 66. arauko irizpideak. Lehenak argitzen ez duenean, bigarrenari begiratu, bestela hirugarrenari, eta horrela irizpide sendoa topatu arte.
Berria naiz hemen eta ez dakit ondo adierazi dudan, barka eragozpenak!
Ni galdu naiz aspaldi eztabaida honetan. Agian, Jagoneten galdetu beharko dira gauza zehatzak.
Azken batean, praktikak egiten du Wikipedia, dinamikoa da, eta hala eduki-sortzaileen erabakiak nola irakurleen feedbacka joaten dira azken formak moldatzen. Gehienetan, nahikoa izango dira Euskaltzaindia eta EIMA, baina ez beti. Bestalde, irismen handia duen aukera bat egiten bada, Txokoan berretsi behar da, bozketa formala ez bada. Kontrako aldean, artikulu bateko aldaketa arbitrario bat, erraz desegin daiteke.
Gure pilotu automatikoa Euskaltzaindia eta EIMA dira. Hala ere, haien erabakiek ere izango zituzten mugapenak, besteak beste denborak estututa hartu ahal izan dituztelako, eta ez dira kontraesanik gabeak. Baliozko erreferentzia lehenetsiak bai (dogma ez mesedez).
Arau berria hobeto begiratuta, nik uste dut nahiko argi dagoela nola egin behar den: 2. orrialdean dauden irizpideak erabilita.
1 - Izena arauan badago, bere hartan erabili.
2 - Ez badago, santutegiko izenen araua erabili (62. araua).
3 - Hor ere ez badago, Euskal izendegia erabili.
Abizenei dagokienez, arauaren 3. orrialdean dioenari egin beharko zaio kasu.
Eskerrik asko, @Assar. Uste dut puntu hauek ederki laburbiltzen dutela nik lehen esandakoa. Ohartxo bat, santutegiko izenen araua 66.a dela uste dut, eta ez 62.a.
Irizpide hauek pixka bat zehaztuz:
1 - Pertsona Euskaltzaindiaren arauan aipatzen bada, bere hartan erabili.
2 - Ponte-izena santutegiko izenen arauan badago (66. araua), hori erabili.
3 - Bestela, Euskal izendegiko ponte-izen hobetsia erabili.
4 - Patronimikoa aitaren ponte-izenari -itz amaiera gehituta sortu zen.
5 - Patronimiko hori ez bada tradizioan dokumentatu, tradizioan ugari den -itz amaierako euskal forma erabili.
Irizpide hauek jarraituz, Euskaltzaindiaren izendegian bildu diren Didako eta Errando ponte-izenen ordez, Euskaltzaindiaren santutegiko izenen arauan agertzen diren Diego eta Fernando jarriko ditut Wikipedian. Inork kontrako iritzirik azaltzen ez badu, hurrengo egunetan egingo ditut aldaketa hauek. Bide batez, zein dira ponte-izen hauen patronimikoak? Diaitz eta Fernanditz? Eskerrik asko.
Ez dut uste zuzena denik. Didako bazen Erdi Aroan, orduan hala agertu beharko da.
Ez, ez. Goian esan ditugun eta arauan agertzen diren irizpideen arabera, Diego da erabili beharrekoa. https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0066.pdf arauan horrela ageri da.
Dena den, hemen ez dago adostasunik forma batzuen gainean, eta Santutegiko izenen inguruko arauko argumentazioan bertan, goian ekarri duzun 66an, dago horretarako giltza: forma ofizialen inposizioa ohiko euskal herri formen gainean.
Euskarazko izenen bigarren biktimizazio edo berbiktimizazio baten itxura du erabat, hala nola Didako > Diego (erabat erdalduna, gaztelaniazko peto-petoa), OEDAn aipatua. Arauak berak tokian tokiko egoerarekin arretaz jokatzera deitzen du (hala nola Ipar/Hego Euskal Herria), nahiz eta gero Frantzisko erabiltzen duen nafartutako XV. mendeko biarnes errege batekin, edo Frantses Xabierkoarekin. Dena den, era horretako kasuak ez dira beharbada oso ugariak, aztertu beharko litzateke.
Bi une oso erabakigarri daude: Nafarroaren konkista (1512-) eta Trentoko Kontzilioa (XVI. mende erdialdea), 66. arauak aipatzen duena. Erdi Aroak tratamendu berezia behar du eta, abizenetarako, izan du.
Ba nahiago duzuen bezala. Erdi Aroan Didako eta Errando erabiltzen badugu Diego eta Fernandoren ordez, ni ez nago kontra. Baina azken egunetan Wikipedian Errando eta Errandoitz sistematikoki Fernando eta Fernanditzera aldatzen ari direla ikusten ari naiz.
Ni ari naiz aldatzen, horrela ageri direlako arau berrian.
Wikipedian presak ez dira aholkulari onak, eta hauxe gai bihurria da, egungo Aznar ez baita Erdi Aroko Azeari, etab.
Egungo Aznar deitura da, Goi Erdi Aroko Azenari ponte-izena zen, gero euskaraz Azeari eman zuena.
Ba azken astean Wikipedian Erdi Aroko pertsona izen asko aldatzen ari dira. Batzuk 192. arauko zerrendan daude, eta beste batzuk ez. Bot bat ere hortik dabil izenak aldatzen, eta bide batez, Wikipediako loturak apurtzen.
Ikusi dut, bai. Onena segur aski Theklanek aipatu Wikiproiektu bat sortzea izango litzateke, hor kasuak lasai aztertzeko eta definizio argigarriago batera heltzeko.
Animatzen bazarete sortzera, onena zuek sortzea izango da. Azken finean, gehien kontrolatzen duzuenak zarete.
Esteka apurtzea oharkabean izango zelakoan nago. Hala ere, ohartarazi dut Assar lankidea esteken arazoaz
Eskerrik asko abisuagatik. Pixkanaka ari naiz gauzak aldatzen, baina botarekin egindako aldaketekin esteka batzuk apurtu dira. Saiatuko naiz bota arreta gehiagorekin erabiltzen.
Egun on Urtar, barkatu, niri ez zait iruditzen sistematizazio orokor bat egin daitekeenik. Erdi Arorako arau edo jarraibide batzuk finkatu dira, Aro Modernorako berdinak ez direnak, eta gero kasu ez oso argiak daude.
Ikusi beharko litzateke garaian garairako ponte izen eta abizenetarako zer ezarri den (bestela, amaitu dezakegu bere garaian euskaraz erabili ohi ziren izenak baztertzen eta izendegi erabat erdaldundua sortzen).
Bestalde, Dietz eta Ferranditz agertzen dira 192. arauan. Goraintzi
Hemen nahastu naiz, ohartuko zinen, Urtar. Euskaltzaindiak Ferranditz deskribatzen du onomastikan, baina Fernanditz arautzen du.
Bai, Euskaltzaindiaren 192. arauan ez da esaten Dietz eta Ferranditz erabili behar direnik. Baina Fernanditz erabili behar denik ere ez. Hori gaur egungo Euskal Deituren Izendegiko adibide bat baino ez da. Irizpidea hurrengo paragrafoan hasten da.
Aupa. Baina Fernanditz eta Ferranditz bi abizen desberdin dira (nahiz eta jatorri bera izan). Gaur egun ere badago Ferrández jendea. Erregeen kasuan, aitaren izena Fernado dela onartzen bada, orduan seme-alaben kasuan Fernanditz erabili beharko litzateke kasu horietan.
Arauarekin zorrotz jokatuz, *Fernanditz Euskaltzaindiaren Erdi Aroko arauetan agertu arte, honako hau proposatzen dut: dokumentuetako jatorrizko hizkuntzazko deitura erabili (Fernándes, Fernández ala Fernándiz), eta jatorrizko Ferrández-en kasuan Ferranditz. Azken hau dokumentatu delako, baina *Fernanditz ez.
Bai, baina hurrengo paragrafoan taula dago zuzenean, errege-erreginen izen-abizenekin. Hor ez da Fernanditzen adibide zehatzik agertzen, errege-erreginetan ez bide dagoelako.
Irizpideen paragrafoa horrela hasten da: Horrenbestez, irizpide gisa, bide horri jarraitzea hobetsi da... Hor ikusten denez, patronimikoa egiteko ponte-izenari -itz gehitu zitzaion. Beraz, arauan Enekotik Enekoitz egin zen, ez Enekitz. Fernandoren kasuan, *Fernandoitz egin beharko zen, baina izen hori ez da dokumentatu. Horren ordez, Fernandes, Fernandez, Fernandiz eta Ferranditz bildu dira, eta Errandoitz ere bai. Baina azken hau ez zen Fernandotik egin, horren euskal aldaera den Errandotik baizik. Nik ez dakit zuzena den orain wikilari batek *Fernanditz deitura asmatzea.
Kontuan hartu behar da, baita ere, Wikidatan ere eguneratu behar direla izenak, hortik hartzen baitira genealogiako txantiloian eta biografiako infotaulan ahaideentzako hartzen diren izenak.
Beste kontu bat ere badago: kaleen izenak. Horietan uste dut izen ofizialak erabili behar direla, halakorik baldin badago euskaraz, eta udalerriak izena eguneratzen badu, ba orduan eguneratu beharko genuke guk ere Wikipedian. Adibidez, Iruñeko kale izendegi ofiziala honako hau da, eta hor "Gartzia Ximenez kalea" dio, ez "Ximenitz".
Izen ofiziala Euskaltzaindiaren arauen kontra badoa, uste dut Euskaltzaindiaren erabakiak hobesten ditugula Wikipedian. Adibidez, ez dugu Iruña erabiltzen, Iruñea baizik. Beraz, kontu honetan ez nago Assarrekin ados. Gainera, Euskaltzaindiaren irizpideen arabera patronimikoa Semeroitz Semenoitz behar lukeela pentsatzen dut, eta ez Ximenitz.
Beno, baina orduan, Euskaltzaindiaren erabakiak hobesten badira, "Gartzia Ximenitz kalea" esan beharko dugu.
Nik Euskaltzaindiaren erabakien inguruko auziak argi ditut: gustuko izan zein ez, den-denak onartzearen alde nago. Horrek buru hauste asko eta eztabaida antzu asko saihesteko balio du, irizpide argia da, eta etorkizunerako ere (iritzi desberdinak dituzten wikilari berriak datozenean) balio du.
Euskaltzaindiaren erabakien ingurukoaren kasuan ados nago zurekin erabat.
Hala ere, Gartzia Ximenitz ez dago 192. arauko zerrendan, eta arau horretako irizpideak zorrotz jarraituz, Gartzia Semenoitz behar luke.
Ez dirudi irizpideak zorrotz betez Semenoitz beharko lukeenik: "Ximeno"tik > Ximenitz.
Ximeno ez dago ez santutegiko izenen arauan ezta Euskal izendegian ere. Ximeno gaztelaniazko izena da, Semeno da euskarazkoa. Nik uste dut akats garbia egin dutela zerrendan sartzerakoan, eta hau ez da zerrendan ikusi dugun akats bakarra.
Hara! Semeno eta > Ximenitz? Zerbait ez dago ondo, ez.
Aupa, arauan honakoa dio: "Eta Euskaltzaindiaren Onomastika batzordeak aztertu eta onartutako Deituren izendegian, bestalde, -itz amaiera proposatu da aski sistematikoki jatorriz patronimikoak ziren gaur egungo abizenen euskal idazkera gisa. Adibidez: Alvárez → Albaritz, Fernández → Fernanditz, Gómez → Gomitz, Jiménez → Ximenitz, López → Lopitz/Lopetz, Ramírez → Ramiritz.. Horrenbestez, irizpide gisa, bide horri jarraitzea hobetsi da." Egia da, gero, izenen zerrendan ez dela ez Fernanditz ez Ximenitz ageri; baina nik uste dut Euskaltziandiaren irizpidea argi geratu dela hor, eta etorkizunean abizen horiek beste errege izen batzuetarako arautzen badituzte, logikoena dela forma horiek erabiliko dituztela. Beraz, orain wikipedian nolabait idatzi behar badira, forma horiek hobetsiko nituzke nik.
Barkatu Assar, baina ez dut uste arauak hori esaten duenik. Zuk orain emandako paragrafoan -itz bukaera justifikatzeko adibideak daude, eta ez Nafarroako errege-erreginen izenak emateko irizpide eta adibideak. Horiek hurrengo paragrafoan daude, zuk bukatu duzun tokitik aurrera, hain zuzen ere.
Horregatik, Enekotik Enekoitz, Gartziatik Gartzeitz, Ramirotik Ramiritz, Aznaretik Aznaritz... egin da. Salbuespena da Antso, tradizioan ez baita dokumentatu *Antsoitz eta bai ugari Santx(e)i(t)z, Sanoi(t)zeta abar. Horregatik, Antsotik Santxitz egin da.
Euskaltzaindiak ez du esan gaur egungo gaztelania eta frantsesezko deiturak euskal ortografiara egokituak erabiliko dituztela Nafarroako errege-erreginentzat. Bestela *Antsoitz-en azalpena ez luke zentzurik, eta zuzenean Sanchez -> Santxitz egin dela esatea nahikoa litzateke. Bide horretatik, Eneko eta Enekoitzen ordez XV. mendetik aurrerako Iñigo eta Iñigitz ere proposatzea logikoena litzateke, eta ez dute halakorik egin. Hori euskal tradizioaren aurka jokatzea izango bailitzateke, gaztelaniazko tradizio modernoa lehenetsiz. Horregatik, Euskaltzaindiaren ezinbesteko irizpidea erabilpena da, hau da, dokumentazioa.
Beraz, gaur egungo Euskaltzaindiaren irizpideen arabera, Wikipedian Erdi Aroko pertsona-izenekin *Fernanditz ezin dugu erabili, guk dakigula ez baita inoiz dokumentatu, eta asmakeria litzateke. Nik oraingoz Fernandez erabiltzea zuzenago ikusiko nuke, baina Euskaltzaindiaren azalpen argiagoak behar ditugula uste dut.
Zuk proposatutako Ximenitzen kasua gardenagoa da, Euskaltzaindiaren 192. arauko irizpideen arabera Semeno da ponte-izena, eta Semenoitz patronimikoa, biak ederki dokumentatuak.
Kaixo. Barkatu, baina 192. arau berriak ez dio Semeno-Semenoitz erabili behar denik, justu kontrakoa dio. Are gehiago, "Semeno" hitza bilatu dut arau horretan eta ez da inon ageri. "Ximeno" bai ageri dela, eta "Ximenitz" ere bai, goian aipatu dudan paragrafoan.
Bestalde, nik ez ditut asmatu Fernanditz eta Ximenitz: horrela ageri dira Euskaltzaindiaren izendegian, hemen eta hemen. Bestalde, Errandoitz edo Ontzaluitz, adibidez, horiek bai asmakeriak direla.
Assar, nik ez dut inoiz esan zuk abizenik asmatu duzunik. Baina nahita ala nahigabe, irizpide berria asmatu duzula iruditzen zait: gaur egungo abizenak erabiltzea Erdi Aroko izenekin. Uste dut ez duzula ongi interpretatzen 192. araua.
Nik ez dut inoiz abizenik asmatu, nahiz eta zuk hori behin eta berriz errepikatu, eta hori erraz ikus dezakezu Wikipedian bertan abizen horiek bilatuta. Oker ez banago, uste dut 192. arauko irizpideak zorrotz ari naizela jarraitzen, baina arauko irizpide eta zerrendaren artean kontraesanak badaude. Wikipedian erabaki behar dugu horietako zein hobetsi.
192. arauan Ximeno agertzen da (leinua), eta horrek Semeno/Ximeno formaren gaineko eredu bat ezartzen duela pentsatzen dut (pena ematen dit, dena den, Semeno etimologikoagoa baztertzea). Patronimikoen zerrendan (Assarrek OEDAtik ekarria), Ximenitz/Xemeniz/Ximeniz eta antzekoak agertzen dira lekukotzen artean.
Gehiago ez luzatzearren eta koherentziaren alde, nik ontzat dut Ximeno, baita Ximenitz ere, bigarren hori erregularra delako (beste patronimikoen analogiaz), 192. arauan aipatzeko delako eta lekukotzetan gehien hori agertzen delako (Ximeniz formaz, gehienetan).
Patronimiko zehatz honetaz aritzeko, eztabaida orri honetan jarraitu dezakegu.
Ximenitz ez dago arauko zerrendan, ezta irizpideetan ere.
Beste azterketaren ezean, nik ontzat dut Euskaltzaindiaren erabakia (gure erreferentzia nagusia). Argi dago kontraesan esanguratsu batzuk daudela, goian aipatuak (pragmatikoki, ez hizkuntza barnetik), eta bulldozerra pasatzea ez da gauzak egiteko modua.
Hala ere, praktikak eta denborak esango dute, kasuan kasuan, oinarri sendoa duten edo erabiltzaileek, arrazoibidez, aldatzea hobe ikusten duten.
Arazo batetaz konturatu naiz aldaketak egitean: Gartzia Santxitz leinuan, erregeen zenbaki guztiak aldatuta daude euskarazko wikipedian, adibidez hemen. Beste wikipedia guztietan Gartzia II. Santxitz dena, gurean Gartzia III. Santxitz da, eta horrela I., III., IV. eta gainerakoetan. Ba al daki inork zergatik den?
Anomalia bat ematen du. Manex Goihenetxek ("Ipar Euskal Herria Antso Nagusiaren garaian", Euskal Herria XI. mendean (Pamiela/Nabarralde, 2004)) edo bere itzultzaileak Gartzia I.a Antso deitzen dio 925etik 970 arteko nafar erregeari. Gero, Antso II.a Gartzeitz letorke (994 arte), eta azkenik, Gartzia II.a Antso/Santxitz. Hori hurrenkera logikoaren arabera, noski.
Zenbaki aldaketen jatorriaren azalpena hemen dago. Baina ez dut uste azalpen hori onargarria denik. Ez du betetzen Euskaltzaindiaren arauak dioena.
Bat nator. IX. mendeko erregea Gartzia Enekoitz da. Eztabaida bat has dezakegu haren eztabaida orrian.
@Assar: , @Iñaki LL: , @Theklan: , @Luistxo: , @Urtar: , @Marklar2007: , @Protoeuskaldun: , @Xirkan:, Wikiproiektu:Antroponimia sortu dut, eztabaida honen eta antroponimia inguruko beste eztabaiden abiapuntu eta jarraipen baliabidetzat balioko duelakoan, zuen eskuen uzten dut
Erlijioaren eraginez gaur arte historiaren datak adierazteko 'Kristo aurreko' eta 'Kristo ondorengo' erabili izan dira gehienbat.
Azken urteotan, halare, indarra hartzen ari dira datok adierazteko era berriak, modernoagoak, baita laikoak ere. Batez ere zientzia arlotik erabiltzen hasi dira.
Ingelesez CE eta BCE erabiltzen dira, hots, Current/Common Era eta Before Current/Common Era. Euskaraz, Oraingo Aroa (OA) eta Oraingo Aroaren Aurreko (OAA).
Euskal Herria, eta herritarrok, erlijioa baztertzen ari garen honetan, edo behintzat bizitza publikotik pribatura mugatzen ari garela aintzat harturik, eta gizarte laiko baten aldeko apustua argi eta garbi egiten ari garelarik, ez al da garaia kristo erabiltzeari uzteko, eta era laikoak onartzeko eta erabiltzeko?
Euskarazko Wikipedian Euskaltzaindiaren arauak jarraitzen ditugunez, bozketa bidez besterik onartu ezean urteak adierazteko ere arau horiek jarraitu behar ditugu.
Nola antola daiteke bozketa? Nork antola dezake?
Bat nator hobe genukeela datak zehaztean erabilera laikoago bat izatea. Nire ustez, baina, erabilera berri hori sortzea ez dagokio entziklopedia honi, baizik eta kazetaritzari edo literaturari; euskaraz erabilera laiko hori badugula frogatuz gero, Euskal Wikipediara ere ekartzea proposa liteke. Dena dela, horri buruzko bozka abiatu nahi izanez gero, hemen dituzu horretarako jarraibideak.
Ez da zuri aurre egiteagatik baina ez nator zurekin bat erabat. 21. mendean zergatik utzi horrelakoak bakarrik kazetaritzari eta literaturari? Edo Euskaltzaindiari, batek esan bezala. Hiztunok egiten dugu hizkuntza. Guri denoi dagokigu. Sareko euskaldunoi ere bai. Euskara egunero landuz eraldatzen dugu. Wikipediak badauka dagoeneko OA eta OAAri buruzko orrialde bat. Hitzok badute erabilera zabala ingelesez. Euskarak ere behar ditu. Euskaltzaindia beti atzetik dabil. Guk geuk hasi behar dugu erabiltzen eta bultzatzen. Ez da purrustada, beraz ez gaizki hartu asmo onez esandakoa...Eta eskerrik asko bozkaren inguruko argibideengatik.
Wikipedia ez delako jatorrizko ikerketak argitaratzeko lekua, baizik eta erabileran eta arauetan oinarritutako Entziklopedia. Erabilera komunikabideek eta literaturak ezarri ohi dute, eta arauak Euskaltzaindiak (eta bestelako eragileak: Euskalterm, UZEI, EIMA...). Beraz, bat nator egokiago izango litzatekeela OA eta OAA erabiltzea, baina ez dago, une honetan, erabilera handirik.
Zoritxarrez ez dut ekarpen nahikorik bozketa hasteko eta bertan eskuhartzeko.
Ikusirik zuetako asko ideiaren alde egonik ere Euskaltzaindia/literatura/kazetaritzaren zain egon nahi duzuela honelako ekintza bat bideratu ordez, ez dut indar gehiago alperrik galduko eta bakean utziko zaituztet.
Pentsatzen nuen toki bat bazen honelako herritar-ekintza bat bideratzeko Wikipedia izango zela...
Eskerrik asko denoi zuen iruzkinengatik.
Ez da egon nahi dugula, da gure buruari arau hori jarri diogula. Ba al dago OAA terminoaren erabilerarik? Nik oso gutxitan ikusi dut, baina ziur azken aldian ugaritzen ari direla.
Bestalde, eta hau iritzi pertsonala da, ez dut OAA eta OA terminoen oinarri "laikoagoa" ikusten, besterik gabe "Kristo aurreko" eta "Kristo ondorengo" izenak beste izen batzuengatik ordezkatzen dira eta nik dakidala, berdin-berdin mantentzen da 1 erreferentzia urtea, hau da, Jesusen jaiotzaren urtean. Hori al da sistema laikoago bat eratzea? Azkenean, funtsa berdin mantentzen da, eufemismo bat sortzea da, ez oinarri erlijiosoa aldatzea.
Benetan sistema laiko bat nahi bada, erreferentzia urte hori aldatu beharko litzateke, zeinengatik? Hor kontu politiko eta ideologikoak sartzen dira, eta nire ustez, guri badagokigu eztabaida horretan parte hartzea eta ideiak zabaltzea, baina ez dut uste hau denik plaza egokia.
Erraztuko luke ere pertsona batek eskatzea, eta ez IP batek. Gomendatuko nizuke kontu bat sortzea, errazago erantzun ahal izateko.
Kontua hemen.
Kaixo lankideok:
WikiBizi Euskal Herria ekimeneko argazki lehiaketetako argazki irabazleak hautatu dira (Wikipedia:WikiBizi/Ondarea, Wikipedia:WikiBizi/Natura eta Wikipedia:WikiBizi/Kultura). Aurreko lehiaketetan egin den antzera (ez ditut eztabaiden estekak aurkitu) saritutako argazkiak zuzenean Asteko argazki izendatzea proposatzen dut.
Hori proposatzera nentorren. Nahi baduzue, lehiaketa bakoitzean aukeratutako lehenengo 10ak ere jar ditzaket, asko kalitate handikoak baitira. Horrela urte erdia konponduko genuke natura, ondarea eta kulturan.
Lehialeta bakoitzeko lehen 10ak asteko argazki izendatzearen 
Ez ditut oraindik argazki horiek ikusi baina argazkia oso onak izango direlakoan... Lehiaketa bakoitzeko lehen 10ak asteko argazki izendatzearen
Ni baita ere
Hello!
I apologize for sending a message in English. Mesedez, lagun gaitzazu zure hizkuntzara itzultzen. According to the list, your wiki project currently is opted in to the global bot policy. Under this policy, bots that fix double redirects or maintain interwiki links are allowed to operate under a global bot flag that is assigned directly by the stewards.
As the Wikimedia projects developed, the need for the current global bot policy decreased, and in the past years, no bots were appointed via that policy. That is mainly given Wikidata were estabilished in 2013, and it is no longer necessary to have dozens of bots that maintain interwiki links.
A proposal was made at Meta-Wiki, which proposes that the stewards will be authorized to determine whether an uncontroversial task may be assigned a global bot flag. The stewards already assign permissions that are more impactful on many wikis, namely, global sysops and global renamers, and I do not think that trust should be an issue. The stewards will assign the permission only to time-proven bots that are already approved at a number of projects, like ListeriaBot.
By this message, I would like to invite you to comment in the global RFC, to voice your opinion about this matter.
Thank you for your time.
Best regards,
Martin Urbanec (eztabaida) 12:49, 24 azaroa 2020 (CET)
Gabon!
Jakingo duzuen bezala atzo hasi zen Bigarren Euskaraldia. Euskarazko Wikipediak badu artikulu bat Euskaraldiari buruz, orokorrean, baina ia oso-osorik Lehenengo Euskaraldiari buruzkoa da. Zer da egokiagoa, bi artikulu sortzea (lehenengo eta bigarren euskaraldia artikulu desberdinetan kontatuz) edo artikulu bakarra mantentzea eta horren azpiatal gisa gehitzea Bigarren Euskaraldiari buruzko informazioa?
Bestalde, Azaleko Albisteak eguneratu ditut, Euskaraldia hasi dela aditzera emateko.
Zuen erantzunaren zain.
Oraingo artikulua oso luzea ez dela ikusita, artikulu bakarra mantenduko nuke. Oso artikulu luzea bihurtzen dela ikusiz gero, orduan bai, Euskaraldiaren ekitaldi bakoitzerako artikulu bat sortuko nuke, ekitaldi guztiei buruzko informazioa laburbilduko lukeen artikulu orokor batekin.
Momentuz, azalean esteka gorri bat ez uztearren, 2020ko Euskaraldia Euskaraldia artikulura birzuzendu dut. Aurrerantzean, ekitaldi bakoitzerako artikulu bat sortzea erabaki eskero, badago birzuzenketa hori artikulu bihurtzea.
Irekita dago Komunitatearen Nahien Zerrendari buruzko 2021eko Inkesta! Inkesta horren bidez erabakitzen du komunitateak zer lan egingo duen Komunitaterako Teknologiako taldeak hurrengo urtean. Anima zaitez zu ere azaroaren 30erako proposamenak bidaltzera, edo beste proposamenei iruzkinak egitera, hobetzen laguntzeko. Komunitateek abenduaren 8tik 21era bitartean bozkatuko dituzte proposamenak.
Wikimediako editore esperientziadunentzako tresnak prestatzen dihardu Komunitaterako Teknologiako lantaldeak. Edozein hizkuntzatan idatz ditzakezu proposamenak, eta zuentzat itzuliko ditugu. Zuen proposamenen zain gauzkazue!
SGrabarczuk (WMF). 2020-11-20, 05:58 (CET).
Duela egun batzuk Euskaltzaindiak 192. araua argitaratu zuen, Nafarroako errege-erreginen euskal izenak zehazteko. Arau hau oso lagungarri izan daiteke Wikipedian euskal pertsona-izen asko zehaztu eta finkatzeko, eta Erdi Aroko beste izenak ere zehazteko erabil dezakegula uste dut.
Arau honetan, erabili beharreko izenak erabakitzeko irizpideak eta zerrenda bat eman dute. Zoritxarrez, irizpideak eta zerrendako izenak beti ez datoz bat.
Ondoren parez pare jarri ditut arau horretako izen batzuk. Ezkerrean Euskaltzaindiaren irizpideen araberako forma eta eskuinean Euskaltzaindiaren zerrendakoa:
Tota <> Toda
Filipe <> Felipe
Garindo <> Galindo
Auria <> Oria
Azeari <> Aznar
Berasko <> Belasko
Azearitz <> Aznaritz
Auribita <> Orbita
Sanoitz <> Santxitz
Semeno <> Ximeno
Semena <> Ximena
Ermesenda <> Hermesinda
Maiora <> Mayor
Ana <> Ane
Jakue <> Jaime
Lehenengo biak konpondu dituzte jada zerrendan, eta akats gehiago zuzenduko dituztela ezin da baztertu. Niri bitxia egin zait ikustea akats hauek gaztelaniako erdarakadak diruditela.
Galdera da, zein forma erabili behar dugu Euskal Wikipedian?
- A) Euskaltzaindiaren 192. arauko irizpideen araberakoa.
- B) Euskaltzaindiaren 192. arauko zerrendakoa (akats eta guzti, beraiek zuzendu arte).
Oharra: hemen ez gara eztabaidatzen ari Euskaltzaindiaren arauak jarraitu behar ditugun ala ez, arau horiek nola erabili behar ditugun baizik. Batez ere kontraesanak daudenean. Erregeen zenbakien arazoa oraindik eztabaida honetatik kanpo uztea eskertuko nuke, izenen gaia gehiago ez nahasteko.
Bide batez, txokoan Erdi Aroko izenen inguruan eztabaida itxi gabe dagoelarik, azken egunetan @Assar lankideak Erdi Aroko izenentzat irizpide berria asmatu du beste wikiliarien adostasunik gabe, eta aldaketa masiboak egiten ari da Wikipedian, batzuetan bere bot Assarbot-ekin, gehienetan erreferentziarik jarri gabe. Assarrek irizpide hau goiko zerrendako akats hauetatik sortu duela dirudi, eta Euskaltzaindiaren 192. arauko irizpideen aurka doala iruditzen zait. Beraz, gai hau txokoan eztabaidatzen dugun bitartean, Assarrek horrelako aldaketa gehiagorik ez egitea eskertuko nuke, eta Euskaltzaindiaren irizpideen aurkakoak desegitea. Wikipedian adostu gabeko aldaketak egiten jarraituko ez duela espero dut, bestela lankide hau blokeatzeko eskatu beharko nuke.
Kaixo. Printzipioz, egiten ari naizen aldaketak Euskaltzaindiaren arau berriaren arabera egindakoak dira. Akatsen bat egin badut, abisatu mesedez. Hona hemen aldaketen laburpena:
- Izena arauan badator, bere horretan utzi dut.
- Izena edo deitura arauan ez badator, baina arauak beste toki batean aipatu badu nola egin duen erabakia hartzeko, aldatu dut. Adibidez, "Aznar" eta "Aznaritz" eta "Fernando" eta "Fernanditz". Arauak honakoa dio: "Eta Euskaltzaindiaren Onomastika batzordeak aztertu eta onartutako Deituren izendegian, bestalde, -itz amaiera proposatu da aski sistematikoki jatorriz patronimikoak ziren gaur egungo abizenen euskal idazkera gisa. Adibidez: Alvárez → Albaritz, Fernández → Fernanditz, Gómez → Gomitz, Jiménez → Ximenitz, López → Lopitz/Lopetz, Ramírez → Ramiritz… Horrenbestez, irizpide gisa, bide horri jarraitzea hobetsi da. Horregatik, Enekotik Enekoitz, Gartziatik Gartzeitz, Ramirotik Ramiritz, Aznaretik Aznaritz… egin da.". Arauan ez da inon agertzen ez "Errando-Errandoitz" ez "Azeari-Azearitz", eta bai agertzen dela "Aznar-Aznaritz" eta "Fernado".
- Euskaltzaindiaren izenen zerrendan "Azeari" eta "Errando" agertzen dira, bai. Baina "Aznar" eta ·Fernando" ere agertzen dira. Beraz, biak dira euskal izenak. Eta goian esan dudan moduan, argitaratu berri duten arauan "Aznar" eta "Fernando" daude bakarrik.
- Egin dudan beste aldaketa bat izan da inon existitzen ez den "Ontzaluitz" ezabatzea, eta EODAn bai agertzen den "Gontzalitz" jartzea.
- Ximenori dagokionez, arauan argi eta garbi dio "Ximeno etxea / ximenotarrak" direla.
- Santxitz abizenari dagokionez, oraindik argiago ezartzen du horixe dela erabili beharrekoa.
- Amaitzeko, "Garindo - Garindoitz" eta "Berasko - Beraskoitz" ez ditut aldatu ("Galindo" eta "Belasko" dira beste aukerak), oraindik zalantzak ditudalako nola jarri behar diren., eta arauak ez dituelako argi zehazten: "Belasko" bat ageri da baina "Beraskita" bat, eta "Galindo" bat. Baina hori bai, orain wikipedian ditugun "Beraskoitz" eta "Garindoitz" asmakizunak dira, ez daude EODAn.
- Eta ez naiz sartu "Didako" izenarekin, baina uste dut, Euskaltzaindiak arau berrian irizpide modura ezartzen duenari kasu eginda, "Diego" jarri behar dela.
Arau honen arabera, Euskal izendegiko Didako eta Errandoren gainetik, santutegiko Diego eta Fernando erabili behar dira. Aldaketa horiek Wikipedian eginda daude jada.
Lehen esan dudan bezala, hemen kontua da erabakitzea arauko irizpidea ala zerrenda hobesten dugun, haien arteko kontraesanak baitaude. Mesedez, erantzun baino lehen, araua eta nire mezuak arretaz irakurri.
Assar zerrendako izenen aldekoa dela dirudi. Baina izen horiek hartuta irizpide berria sortu du. Zerrendan ez dauden beste pertsonekin adostu gabeko irizpide bat erabiltzen ari da.
Wikipedian erreferentziak jartzea ezinbestekoa da. Baina gero erreferentzia horiek irakurriko direla pentsatzen dut, batez ere eztabaidatzeko garaian. Batzuetan erreferentzia desberdinek, edo irakurketa desberdinek, emaitza desberdinetara eraman gaitzakete. Hala ere, ezin da onartu esatea wikilari batek izen bat asmatu duela, erreferentzia egokia eman baldin badu.
Gabon!
Egungo Covid-19 pandemiaren atakan eta munduko potentzien jokoan, Li-Meng Yan birologo doktoreak teoria interesgarri eta zorrotz bat atera du birusaren sorburuari buruz. Ondorioz, ezkutuan bizi da egun Estatu Batuetan.
Harekin ados egon edo ez, Li-Meng Yanek ez du artikulurik euskarazko Wikipedian, eta ondo legoke hartaz idaztea, itzuli egin daiteke (EN). Ez dut aurkitu euskarazko grafiaz adierazteko aparteko jarraibide edo araurik. Beste irizpideren ezean, niri Li-Meng Yan egokia iruditzen zait.
Mendebaldeko beste hizkuntzetan nola idazten duten ikusita, euskaraz ere, berdin-berdin: Li-Meng Yan idatzi beharko.
Beste kontu bat da ea emakume honek artikulua merezi duen edo ez.
Ortografiarekin ados. Merezi duen edo ez, nire iritzia oso argi dago: bai (bere lana eta sortu dituen albisteak ikusi besterik ez dago), eta gure EU WPko pertsona artikulu asko baino nabarmen gehiago. Besterik da pertsona batzuek gustuko duten edo ez.