ITER-en iturria ikusi

{{erakunde infotaula}}
'''ITER''' ('''International Thermonuclear Experimental Reactor'''; {{lang-eu|Nazioarteko Erreaktore Termonuklear Esperimentala}}) nazioarteko proiektu zientifiko handi bat da, [[fusio nuklear]] bidez energia modu komertzialean ekoiz daitekeela frogatzeko sortua. Konplexutasun handiko proiektua da; proiektuaren ideia 1986an sortu zen, fusio nuklear bidezko erreaktore baten egingarritasun zientifikoa eta teknikoa frogatzeko asmoz. ITER [[Cadarache]]n ([[Rodanoren Ahoak]], [[Frantzia]]) ari da eraikia izaten, eta 14000 milioi euro inguru kostako da, historiako bosgarren proiektu garestiena [[Apollo programa|Apollo Programaren]], [[Nazioarteko Espazio Estazioa]]ren, [[Manhattan Proiektua]]ren eta [[GPS|GPS sistemaren]] ondoren.

ITER proiektuan zazpi herrialde eta erakundek hartzen dute parte: [[Europar Batasuna]]k, [[India]]k, [[Japonia]]k, [[Txinako Herri Errepublika]]k, [[Errusia]]k, [[Hego Korea]]k eta [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBek]]. Europar Batasunak kostuaren % 45 inguru jarriko du, eta gainerakoek % 9 gutxi gorabehera.<ref>{{en}} Amos, Jonathan. (2010ko urriaren 14a) [http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-11541383 ''Key component contract for ITER fusion reactor'']. Bbc.co.uk.</ref><ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20151021113934/http://fusionforenergy.europa.eu/understandingfusion/ourcontribution.aspx "ITER – Our Contribution"]. Fusionforenergy.europa.eu.</ref><ref>{{en}} [http://cordis.europa.eu/fetch?CALLER=NEWSLINK_EN_C&RCN=24051&ACTION=D "Lengthy ITER dispute concludes in favour of France"]. European Commission press release. Cordis.europa.eu (2005eko ekainaren 28a).</ref>

ITER fusio-erreaktorea [[Tokamak]] motakoa da, 500 [[Watt|MW]]-eko potentzia sortzeko diseinatua. Fusio prozesua abiarazi eta iraunarazteko eman behar zaiona baino energia gehiago sortzen duela frogatzea du helburu nagusia, gaur artean inongo fusio-erreaktorek lortu ez duena. ITERaren instalazioen eraikuntza 2007an hasi zen, baina proiektuak atzerapen eta gainkostu handiak izan ditu. Ez da espero eraikuntza-fasea 2019a baino lehen amaituko denik. Erreaktorearen abiaraztea urte horretan bertan izatea espero da eta plasma-saiakuntzak 2020an hasiko dira, baina deuterio-tritio fusio osoa ez da 2027a baino lehen hasiko<ref>{{en}}[http://www.iter.org/faq#When_will_ITER_be_operational "Noiz egongo da ITER hori erabilbarri"]</ref>, eta hori aurretik izango dituen arazo teknikoak arrakastaz konponduko balitu.

== Ikus, gainera ==
* [[Tokamak]]
* [[Joint European Torus|JET]] (Joint European Torus)
* [[Stellarator]]
* [[Fusio nuklear]]
* [[Erreaktore nuklear]]
* [[Fusion for Energy]]

== Kanpo estekak ==
* [http://www.iter.org ITERren web orri ofiziala]

== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}

[[Kategoria:Erreaktore nuklearrak]]
[[Kategoria:Teknologia nuklearra]]