Iraultza Sandinista-en iturria ikusi

{{Gerra infotaula
| izena = Iraultza Sandinista
| guda = [[Gerra Hotza]]
| irudia = 
| oina = 
| data = [[1962]]-[[1990]]
| lekua = [[Nikaragua]]
| emaitza = 
* [[Anastasio Somoza]]ren ihesa
* [[Contra|Contren]] matxinada
* [[1990]]ean [[Unión Nacional Opositora]] alderdiaren garaipena
| egoera = 
| gudulari1 =</br> 
* [[Somoza familia|Somozaren erregimena]]
* [[Nikaraguako Guardia Nazionala]]
* Babesleak:
:*{{bandera|AEB}}
:*{{bandera|Honduras}}
:*{{bandera|Argentina}} (1961-1983)
:*{{bandera|Israel}}
:*{{bandera|Saudi Arabia}}
| gudulari2 =</br> 
* [[Nazio Askapenerako Fronte Sandinista]]
* [[Herri Armada Sandinista]]
* Babesleak:
:*{{bandera|Kuba}}
:*{{bandera|Mexiko}}
:*{{bandera|Sobietar Batasuna}}
:*{{bandera|Bulgaria}}
* Babes mugatua:
:*{{bandera|Suedia}}
:*{{bandera|Costa Rica}} (1978-1982)
:*{{bandera|Venezuela}}
| komandante1 =</br>
* [[Anastasio Somoza Debayle]]
* [[Anastasio Somoza Portocarrero]]
* [[Pablo Emilio Salazar Paíz]]
* [[Enrique Bermúdez]] (1982-1989)
* [[Edén Pastora]] (1981-1984)
| komandante2 =</br>
* [[Daniel Ortega]]
* [[Luís Carrión]]
* [[Humberto Ortega]]
* [[Henry Ruiz]]
* [[Tomas Borge]]
* [[Bayardo Arce]]
* [[Carlos Núñez (militarra)|Carlos Nuñez]]
* [[Victor Tirado López]] <small>([[1961]]-[[1981]])</small>
| oharra = Galerak:</br>(1978–79) 10.000 hildako</br>(1981–89) 10.000–43.000 hildako, guduetako informazio zehatzagoaren arabera 30.000 hildako
}}
'''Iraultza Sandinista''' edota '''Nikaraguako Iraultza''' ([[gaztelania]]z ''Revolución Nicaragüense'' edota ''Revolución Popular Sandinista'') [[1960ko hamarkada]] eta [[1970eko hamarkada]]n zehar [[Somoza familia]]ren diktadurari amaiera ipini zion [[Nazio Askapenerako Fronte Sandinista]]ren iraultza izan zen.

[[1979]]ko [[uztailaren 19]]an sandinistak [[Managua]]ra garaile ate herriaren gehiengoaren babesarekin sartu ziten. Ondoren, [[AEB]]etan antolatutako oposizioak sandinistei aurre egiteko [[Contra]]k eratu eta armatu zituen. Horrek, eta sandinistek gobernuan erakutsitako eskamentu ezaren ondorioz izandako hainbat akatsek, [[1990]]eko Hauteskundeak [[Unión Nacional Opositora]] alderdiak irabazi eta Sandinistek Gobernua galtzea ekarri zuen. Honela, Nikaraguago Aro Iraultzaleari amaiera eman zitzaion.

== Testuingurua ==
[[Somoza familia|Somozatarren diktadura]] 1936an hasi zen<ref>[http://www.argia.eus/argia-astekaria/2192/anastasio-somoza?bidali AEBen putasemeari adio. Nagore Irazustabarrena. 2009ko uztailaren 12a.] {{eu}}</ref> , [[Nikaraguako Guardia Nazionala|Nikaraguako Guardia Nazionaleko]] buru [[Anastasio Somoza García]]k estatu kolpea jo eta agintea eskuratu zuenean. Bi urte lehenago Somozak berak [[Augusto César Sandino]] jeneral nazionalista eta antiinperialista hil zuen. Diktadorea hil ondoren, 1957an [[Luis Somoza Debayle]] hartu zuen kargua eta, handik hamar urtera, [[Anastasio Somoza Debayle]] "Tachito" zelakoak. Hirurek Guardia Nazionala kontrolpean izan zuten eta, hala, inpunitate osoz agindu zuten, ustelkeria eta harrapakeria lege.

Baina 70eko hamarkadan gehiegikeriaren muga gainditu zuten. 1972an lurrikara batek [[Managua]] suntsitu zuen eta somozatarrek, nazioartean bildutako material eta diru-laguntzak berreraikuntzara bideratu beharrean, poltsikoratu egin zituzten. Elizari eta burgesiari lotutako indar politiko eta sozial kontserbadoreek Nikaragua demokratizatzeko prozesua abiatu nahi izan zuten elkarrizketaren bidez, baina diktadoreak gogor erantzun zuen: Unión Democrática de Liberación alderdi kontserbadoreko buru eta La Prensa egunkariko zuzendari Pedro Joaquín Chamorro hiltzeko agindua eman zuen.

Diktaduraren helburua oposizio burgesa ahultzea zen, baina kontrako emaitza lortu zuen. Ordura arte zatituta zegoen gizartea batu egin zen. [[Nazio Askapenerako Fronte Sandinista]] gerrilla mugimendu sozialista izan arren, diktaduraren aurka zeuden orotariko joerak biltzea lortu zuen.

Anastasio Somozak ihes egin zuen, [[Miami]]ra hasieran eta [[Paraguai]]ra gero. Baina ERP talde argentinarrak 1980ko irailean hil zuen.

Gobernu berriak somozatarren ondasunak konfiskatu zituen eta nekazaritza erreformari ekin zion. Sandinistak herrialde demokratizatzen eta Estatu Batuekiko menpekotasuna astintzen ahalegindu ziren, gerra zibila hasi arte, alegia, AEBk Nikaraguan gertatzen ari zena gustuko ez zuela erabaki arte. Hamarkada batzuk lehenago [[Franklin D. Roosevelt]] presidenteak ez baitzituen hitz hauek alferrik esan: ''“Anastasio Somoza putaseme galanta da, baina gure putasemea da”''.

== Ereferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}

== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}

[[Kategoria:Iraultza Sandinista| ]]
[[Kategoria:Nikaraguako historia]]
[[Kategoria:Gerra Hotzeko gatazkak]]
[[Kategoria:XX. mendeko iraultzak]]
[[Kategoria:Proxy gerrak]]
[[Kategoria:Iraultza komunistak]]