Laudio-en iturria ikusi

{{Arabako udalerri infotaula
| izena = Laudio
| irudia = Laudioko udaletxe barria.jpg
| irudiaren testua = [[Laudioko udaletxea]]ren ikuspegia.
| bandera = Banderallodiooficial.png
| armarria = Escudo de Llodio-Laudio.svg
| nongo = Laudioko
| ofiziala = Laudio / Llodio
| eskualdea = [[Aiaraldea]]
| postakodea = 01400
| kokapena = Alava municipalities Llodio.JPG
| koordenatuak = {{koord|43|9|N|2|57|W|region:EH-BI_type:city(18.633)|display=inline,title}}
| garaiera = 130 - 782
| azalera = 37.56
| biztanleria = 18498 
| bizt_urtea = 2012
| distantzia = 50
| sorrera = [[X. mendea]]n edo lehenago
| euskaldunak = 21,61
| herritarra = laudioar<ref name = "Euskaltzaindiaren 150. araua" />
| alkatea = Ainize Gastaka Martinez ([[Euskal Herria Bildu]])
| webgunea = http://www.laudiokoudala.net
| oharrak = 
}}
'''Laudio'''<ref name = "Euskaltzaindiaren 150. araua">{{EuskaltzArauErref | arau-zk = 150 | arau-izenb = Arabako herri izendegia}}</ref> [[Araba]]ko ipar-mendebaldeko [[udalerri]] bat da, [[Aiaraldea]] [[eskualde]] edo [[Arabako kuadrillak|kuadrillakoa]]. [[Industria]]gunea da, eta Arabako udalerri jendetsuenetan bigarrena ([[Gasteiz]] da lehena), {{formatnum:{{Arabako_udalerrien_biztanleria|Laudio}}}} biztanle baitzituen {{Arabako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean. Ofizialki, udalerriaren izen osoa '''Laudio Ibar Noblea''' da.

== Izena ==
''Laudio'' izena segur aski ''Laudius'' erromatar pertsona izenetik dator. Hain oinarri sendoa ez duten beste teoria batzuen arabera, ''Claudius'' erromatar pertsona izenetik letorke (baina horrek gaztelaniaz ''Cloyo'' izena emango luke), edo ''Flaudio'' pertsona izenetik ([[Julio Caro Baroja]]k teoria hori aldeztu zuen, baina geroztik jakin da ez zela ''Flaudio'' erromatar izenik izan).<ref name=FelixMuguruza>Félix MUGURUZA MONTALBÁN: [https://web.archive.org/web/20100122143408/http://www.euskalnet.net/etymos/linguistica/llodio.htm «200 nombres de Llodio»], 1997.</ref>

[[Euskara]]zko ohiko ebakera hiru silabakoa da: ''/lau-dí-o/''. Azken urteotan, [[gaztelania]]ren eraginez, bi silabako ebakera zabaldu da, ''/láu-dio/'', baina [[erdarakada]] gordintzat jotzen da, euskara zainduan baztertzekoa.<ref name=FelixMuguruza/>

Udalerriaren izen ofiziala ''Laudio'' da [[euskara]]z, eta ''Llodio'' [[gaztelania]]z.

Herritarrari ''laudioar'' deritzo. Nahiz eta 1979an [[Euskaltzaindia]]k ''laudiar'' proposatu zuen, geroagoko  ikerketek  frogatu  dute ''laudioar'' dela  herritar izen egokiena, eta horrela jakinarazi zion Euskaltzaindiak Laudioko Udalari 1985 eta 2000. urteetan eginiko irizpenetan. Aldaketa proposatzeko, Euskaltzaindiak kontuan hartu zituen, alde batetik, [[Jose Paulo Ulibarri]] (1775-1847) idazlearen ''Gutun liburua''; eta, bestetik, inguruko adineko euskaldunen erabilera. Horretaz gain, aintzat hartu zuen Laudioren ondoan dagoen [[Amurrio]]ko [[Baranbio]] kontzejuko herritar izena ''baranbioar'' dela euskaldunen artean.<ref name = "Euskaltzaindiaren 150. araua" />

== Geografia ==
[[Fitxategi:Llodio - río Nervión 1.jpg | thumb |eskuinera| [[Nerbioi]] ibaia, Laudio zeharkatzen.]]

=== Inguru naturala ===
[[Nerbioi ibarra|Nerbioi ibarrean]] dago kokatuta geografikoki, [[Nerbioi]] ibaiaren ibilbidearen erdian. Herriak haren urak hartzen ditu [[Amurrio]]tik etorriak, eta hauek [[Arakaldo]]rako bidean segitzen dute.

Inguruko mendiei dagokienez, [[Ganekogortako mendilerroa]]n dauden [[Kamaraka]] (782 m) eta [[Goikogane]] (698 m) ditugu, alde batetik, [[Bizkaia|Bizkaiko]] mugan. Beste alde batetik, [[Pagolar]] (718 m), [[Mostatxa]] (667 m), [[Elorritxugana/Kukutzakoatxa]] (721 m), [[Zenagortagana]] (700 m) eta [[Luxamendi]] (470 m) daude.

=== Udalerri mugakideak ===
* Iparraldean: [[Okondo]] eta [[Arrankudiaga]] ([[Bizkaia]]).
* Hegoaldean: [[Aiara]] eta [[Orozko]] (Bizkaia).
* Ekialdean: [[Arrankudiaga]] eta [[Orozko]] (Bizkaia).
* Mendebaldean: [[Okondo]] eta [[Aiara]].

{{Kokapen geografikoa
|width = auto
|Erdigunea        = Laudio
|Iparraldea       = [[Okondo]] eta [[Arrankudiaga]] ([[Bizkaia]])
|Ipar-ekialdea    = [[Arrankudiaga]] ([[Bizkaia]])
|Ekialdea         = [[Arrankudiaga]] eta [[Orozko]] ([[Bizkaia]])
|Hego-ekialdea    = [[Orozko]] ([[Bizkaia]])
|Hegoaldea        = [[Aiara]] eta [[Orozko]] ([[Bizkaia]])
|Hego-mendebaldea = [[Aiara]] 
|Mendebaldea      = [[Okondo]] eta [[Aiara]]
|Ipar-mendebaldea = [[Okondo]]
}}

=== Auzoak ===
Laudio lau auzok osatzen zuten: [[Larrazabal(Laudio)|Larrazabal]], [[Olarte]], [[Larra(Laudio)|Larra]] eta [[Goienuri]]. Udal gaiak jorratzeko nahiz alkateak hautatzeko, banaketa administratibo hori kontuan izaten zen.

[[XIX. mendea]]n, ordea, [[Foru]]ak galtzearekin batera, mendetako antolakuntza administratiboa eraldatu egin zen, eta, hazkunde demografikoaren ondorioz, Laudiok itxuraldatze handia izan zuen. Gaur egun, beraz, lau auzo historiko haiekin zerikusirik ez duten hainbat auzo ditu. Ezagunenak eta handienak, [[Areta]], [[Ugarte (Laudio)|Ugarte]], [[Gardea]], [[Latiorro]], [[Landaluze]] eta [[Erdigunea (Laudio)|Erdigunea]] dira.

== Historia ==
* [[X. mendea|X. mende]] hasieran [[Bizkaia|Bizkaiko]] lurretan zegoen. Mende horren bukaeran Arabako lurretara pasatu zen, [[Okondo]] eta [[Aiara]]rekin batera.
* [[1349]]ko [[abenduaren 27]]an [[Gaztelako Erresuma]]koa izatera pasatu zen.
* [[1491]]eko [[otsailaren 15]]ean herria betiko [[Araba]]rekin elkartu zen.
* [[1983ko uholdeak]]: [[1983]]ko [[abuztuaren 27]]an uholde larriek herria gogor jo zuten, [[Nerbioi ibarra|Nerbioi ibarreko]] beste udalerri batzuk ere jo zituzten. Laudion 5 pertsona hil ziren.

== Demografia ==
XX. mendearen [[1960ko hamarkada|60]] eta [[1970eko hamarkada|70eko hamarkadetan]] [[industrializazio]]aren ondorioz gertatutako hazkunde demografikoaren ondoren, Laudio biztanleak galtzen ari da etengabe 80ko hamarkadatik aurrera, antzeko tamainako beste herri batzuetan jazotzen ari den modu berean.

=== Biztanleriaren bilakaera ===
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Laudioko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=500
| 1900 | 2250 | 1910 | 2467 | 1920 | 2712 | 1930 | 2793 | 1940 | 3037 | 1950 | 3917 | 1960 | 7180 | 1970 | 15362 | 1981 | 20896 | 1991 | 20475 | 2001 | 19169 | 2011 | 18494 | 2021 | 18009 |
}}

== Politika ==

{{sakontzeko|Hauteskundeak Laudion}}

[[Fitxategi:Llodio 01 - Herrizo Plaza y Ayuntamiento.JPG | thumb | eskuinera | [[Laudioko udaletxea]], Herriko Plazan.]]

=== 2023-2027 legegintzaldia ===

{{Udal hauteskunde infotaula
|izena = 2023ko hauteskundeen ondorengo Laudio
|data = 2023ko maiatzak 28

|alderdia1 = [[Euskal Herria Bildu]] (EH Bildu)
|kolorea1 = {{EH Bildu/kolorea}}
|zinegotziak1 = 7
|botoak1 = 3.087
|ehunekoa1 = 34,68
|alderdia2 = [[Euzko Alderdi Jeltzalea]] (EAJ)
|kolorea2 = {{Euzko Alderdi Jeltzalea/kolorea}}
|zinegotziak2 = 6
|botoak2 = 3.058
|ehunekoa2 = 34,35
|alderdia3 = [[Omnia (alderdi politikoa)|Omnia]] (Omnia)
|kolorea3 = {{Omnia/kolorea}}
|zinegotziak3 = 3
|botoak3 = 1.365
|ehunekoa3 = 15,33
|alderdia4 = [[PSE-EE|Euskadiko Alderdi Sozialista-Euskadiko Ezkerra]] (PSE-EE)
|kolorea4 = {{Euskadiko Ezkerra/kolorea}}
|zinegotziak4 = 1
|botoak4 = 872
|ehunekoa4 = 9,80
|alderdia5 = [[Alderdi Popularra]] (PP)
|kolorea5 = {{Alderdi Popularra/kolorea}}
|zinegotziak5 = 0
|botoak5 = 379
|ehunekoa5 = 4,26
|alderdia6 = [[Vox]] (Vox)
|kolorea6 = {{Vox/kolorea}}
|zinegotziak6 = 0
|botoak6 = 141
|ehunekoa6 = 1,58
|iturria = [https://www.euskadi.eus/ab12aAREWar/resultado/maint Hauteskunde emaitzak. Eusko Jaurlaritza {{eu}}]
[https://www.juntaelectoralcentral.es/cs/jec/elecciones/JuntasAlava-mayo2023?p=1379061494769#candidaturas Boletin Oficial del Territorio Historico de Alava {{es}}]
}}

=== Alkateak ===

Hauek izan dira Laudioko azken alkateak:

{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate]]a'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
|colspan="2"|'''Alderdia'''<ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2020-03-21}}</ref>
|-
| [[Pablo Gorostiaga|Pablo Gorostiaga Gonzalez]]<ref name=":2" /><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Eran tiempos difíciles pero muy emocionantes|hizkuntza=es|argitaratze-data=2019-04-02|egile-lotura=|url=https://www.eitb.eus/es/radio/radio-vitoria/programas/radio-vitoria-gaur-magazine/detalle/6309800/eran-tiempos-dificiles-muy-emocionantes/|egunkaria=EITB|aldizkaria=|formatua=|sartze-data=2020-03-10}}</ref><ref name=":0">{{erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=De Agurain a Tutera, quince municipios a los que mirar con atencion|hizkuntza=es|argitaratze-data=2019-05-25|egile-lotura=|url=https://www.naiz.eus/en/actualidad/noticia/20190525/de-agurain-a-tutera-quince-muncipios-vascos-a-los-que-mirar-con-atencion-la-noche-de-26a|egunkaria=Naiz|aldizkaria=|formatua=|sartze-data=2020-03-10}}</ref><ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Llodio|hizkuntza=eu|url=http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/llodio/ar-79156/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2020-04-14}}</ref>
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Gure Aukera]]<ref name=":3" />
|-
| [[Juan Jose Ibarretxe|Juan Jose Ibarretxe Markuartu]]<ref name=":2" /><ref name=":3" />
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea/kolorea}}|
| [[Euzko Alderdi Jeltzalea]]
|-
| Pablo Gorostiaga Gonzalez<ref name=":2" /><ref name=":0" />
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Herri Batasuna/kolorea}}|
| [[Herri Batasuna]]
|-
| [[Antonio Aiz|Antonio Aiz Salazar]]<ref name=":2" /><ref name=":1">{{erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Antonio Aiz: "Desde que Llodio no es de HB hemos recuperado la libertad en la calle"|hizkuntza=es|data=1997-07-30|url=https://elpais.com/diario/1997/07/30/espana/870213612_850215.html|egunkaria=El País|sartze-data=2019-03-25}}</ref>
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea/kolorea}}|
| Euzko Alderdi Jeltzalea
|-
| Antonio Aiz Salazar<ref name=":2" /><ref name=":1" />
| 1995
| [[1997]] <sup>a</sup><ref>{{Erreferentzia|izenburua=La política alavesa se enreda en el juzgado|hizkuntza=es-ES|data=2008-09-20|url=https://www.elcorreo.com/vizcaya/20080920/alava/politica-alavesa-enreda-juzgado-20080920.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2021-10-19}}</ref>
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea/kolorea}}|
| Euzko Alderdi Jeltzalea
|-
| [[María del Yermo|María del Yermo Urquijo Elorza]]<ref name=":2" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Bildarratz reivindica la importancia de los docentes con motivo del centenario del colegio La Milagrosa de Laudio|hizkuntza=es|data=2022-02-02|url=https://www.europapress.es/euskadi/noticia-bildarratz-reivindica-importancia-docentes-motivo-centenario-colegio-milagrosa-laudio-20220202121830.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2023-02-04}}</ref>
| 1997
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea/kolorea}}|
| Euzko Alderdi Jeltzalea
|-
| Pablo Gorostiaga Gonzalez<ref name=":2" /><ref name=":0" />
| 1999
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Euskal Herritarrok/kolorea}}|
| [[Euskal Herritarrok]]
|-
| [[Jon Karla Menoyo Llano]]<ref name=":2" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=PP considera a la Mesa Nacional de Batasuna "responsable directa" de la campaña de "presión" a su concejal en Llodio|hizkuntza=es|data=2006-08-29|url=https://www.europapress.es/nacional/noticia-pp-considera-mesa-nacional-batasuna-responsable-directa-campana-presion-concejal-llodio-20060829134112.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2023-02-04}}</ref>
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna/kolorea}}|
| [[EAJ–EA|Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna]]
|-
| Jon Karla Menoyo Llano<ref name=":2" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Menoyo gobernará Llodio en minoría, pero no descarta pactos con el PSE en el futuro|hizkuntza=es-ES|data=2007-07-23|url=https://www.elcorreo.com/vizcaya/20070704/alava/menoyo-gobernara-llodio-minoria-20070704.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2023-02-04}}</ref><ref name=":4">{{Erreferentzia|izenburua=El alcalde de Llodio reestructura hoy su equipo de gobierno local|hizkuntza=es-ES|data=2007-09-24|url=https://www.elcorreo.com/vizcaya/20070924/alava/alcalde-llodio-reestructura-equipo-20070924.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2023-02-04}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=«El PNV nunca se acercará al PP ni al PSE por coherencia»|hizkuntza=es-ES|data=2011-06-09|url=https://www.elcorreo.com/vizcaya/v/20110609/alava/nunca-acercara-coherencia-20110609.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2023-02-04}}</ref>
| 2007
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea/kolorea}}|
| Euzko Alderdi Jeltzalea
|-
| [[Natxo Urkixo|Jon Iñaki Urkixo Orueta]]<ref name=":2" /><ref name=":0" />
| 2011
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Bildu/kolorea}}|
| [[Bildu]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bildu mantiene la Alcaldía de Okondo y logra la de Ayala|hizkuntza=es-ES|data=2011-06-11|url=https://www.elcorreo.com/alava/20110611/local/bildu-mantiene-alcaldia-okondo-201106111438.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2020-04-20}}</ref>
|-
| Jon Iñaki Urkixo Orueta<ref name=":2" /><ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua=EH Bildu gobernará en nueve municipios de Álava durante la presente legislatura|hizkuntza=es|data=2015-06-13|url=https://www.20minutos.es/noticia/2488673/0/eh-bildu-gobernara-nueve-municipios-alava-durante-presente-legislatura/|aldizkaria=20 minutos|sartze-data=2023-04-29}}</ref><ref name=":0" />
| 2015
| [[2019]]
| width="2" bgcolor={{EH Bildu/kolorea}}|
| [[Euskal Herria Bildu]]
|-
| [[Ander Añibarro|Ander Añibarro Maestre]]<ref name=":2" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Alcaldías en Álava: Labastida, Zigoitia y Laguardia para el PNV, Samaniego para EH Bildu|hizkuntza=es|data=2019-06-15|url=https://www.gasteizhoy.com/alcaldes-municipios-alava-resultados/|aldizkaria=Gasteiz Hoy|sartze-data=2020-03-14}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Añibarro, alcalde de Llodio sin sorpresas|hizkuntza=es|data=2019-06-15|url=https://www.elcorreo.com/elecciones/forales-municipales-alava/alcalde-y-concejales-del-ayuntamiento-de-llodio-2019-2023-20190615155122-nt.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2020-03-15}}</ref><ref name=":5" />
| 2019
| [[2023]]
| width="2" bgcolor={{Euzko Alderdi Jeltzalea/kolorea}}|
| Euzko Alderdi Jeltzalea
|-
| [[Ainize Gastaka|Ainize Gastaka Martinez]]<ref name=":5">{{Erreferentzia|izenburua=Ainize Gastaka izango da Laudioko alkate berria - Aiaraldea|hizkuntza=eu|argitaratze-data=2023-06-15|url=https://alea.eus/aiaraldea/1686826939004-udal-hauteskundeak-2023-laudio-alkatea-ainize-gastaka-eh-bildu-omnia|aldizkaria=Alea|sartze-data=2023-07-05}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=EH Bildu y Omnia gobernarán en Llodio|hizkuntza=es|data=2023-06-15|url=https://www.gasteizhoy.com/eh-bildu-omnia-gobernaran-llodio/|aldizkaria=Gasteiz Hoy|sartze-data=2023-06-18}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Estos son los 53 alcaldes de los pueblos de Álava|hizkuntza=es|data=2023-06-17|url=https://www.gasteizhoy.com/alcaldes-ayuntamientos-pueblos-elecciones-alava-2023/|aldizkaria=Gasteiz Hoy|sartze-data=2023-06-18}}</ref>
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor={{EH Bildu/kolorea}}|
| [[Euskal Herria Bildu]]
|}
<sup>a</sup> 1997ko Uztailean Antonio Aiz Salazar 6 urtez gaitasungabetu zuten, [[Herri Batasuna]]<nowiki/>ri informazioa ukatzeagatik.

== Garraioa ==
[[Araba Bus]] sareko {{bus|AB-15}}eta {{bus|AB-16}}lineek zerbitzua ematen diote udalerri honi:
{{trenbide zerbitzu
|enpresa = ARABA BUS
|linea1 = 15
|linea2 = 16
}}

== Kultura ==
=== Euskara ===
[[Fitxategi:Laudioko Juan Jose Ibarretxe.webm|thumb|270x270px|Laudioko Juan Jose Ibarretxe<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ibarretxe Markuartu, Juan Jose - Ahotsak.eus|url=https://ahotsak.eus/laudio/hizlariak/juan-jose-ibarretxe-markuartu/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2019-01-03}}</ref> ([[Euskal Herriko Ahotsak|Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|url=https://ahotsak.eus/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2019-01-03}}</ref> proiekturako)]]
[[XIX. mendea|XIX. mende]] arte Laudio herri nagusiki euskalduna mantendu zen, baina XX. mendearen hasieran erabat galdu zen bertako euskara, hainbat faktore sozio-ekonomiko eta politikoren ondorioz. Herriko hizkera [[bizkaiera|mendebaleko euskararen]] aldaera izan da beti, [[Nerbioi ibarra|Nerbioi ibarreko]] beste herrien multzokoa.

Berreskuratze prozesua indartu egin da [[XX. mendea|XX. mendeko]] amaieratik. Gaur egun, [[Basalarrina Kultura Elkartea]]k laudioar euskaldunak hainbat kultura ekimenetarako biltzen ditu. [[Laudio ikastola|Ikastola]] bat ere badute eta [[Araba Euskaraz]] jaialdia antolatu zuten [[1983]], [[1993]], [[2000]] eta [[2011]]. urteetan. 2012an, laudioarren herena zen euskaldun, eta XXI. mendearen hasierako hamar urtean, euskararen erabilera bikoiztu baino gehiago egin da: %&nbsp;3,69 zen 2001ean, eta %&nbsp;9 izan zen 2011ko udazkenean. Euskara balioesten dute laudioarrek.<ref>Miel Anjel ELUSTONDO: [http://www.argia.com/argia-astekaria/2319/euskararen-kale-erabilera-laudion «Euskararen kale erabilera Laudion %3,69tik %9ra hamar urtean»], ''Argia'', 2319. zenbakia, 2012-04-22.</ref>

=== Irakaskuntza ===

Laudioko udalak herritarrei eskaintzen dizkien zerbitzuen artean [[lanbide heziketa]]ko ikasketak ditugu. Ikasketok [[1870]]ean zabaldu zen [[Laudio Ibarraren Eskola Publikoa]]ren eraikinean egiten dira.

Eskolaren ardura hainbeste kongregazio eta irakasleren esku egon da urteetan zehar eta Lehen Hezkuntza eta Batxilergoa eman izan da bertan [[1972]]. urtera arte. [[1940]]an [[La Salle]]ren anaiek hartu zuten udal eskolaren ardura eta [[1998]]ra arte kongregazio honek izan du bertoko hezkuntzaren ardura. [[1972]]an izan zen hezkuntzaren erreformaren ondorioz, Udal Eskola berregituratu egin zen, eta, bertan aurreko heziketa mailak utzita, lanbide heziketa ematen hasi zen, eta [[Laudioko Lanbide Heziketa Udal Ikastetxea]] sortu zen.

[[1998]]an, [[La Salle]]tarrek eskola zuzentzeko eta gidaritza akademikoa izateko udalarekin zuten konpromisoa bertan behera utzi zuten eta eskolaren ardura irakasleen esku geratu zen.

Laudioko Lanbide Heziketa Udal Ikastetxea sortu zenetik eskola publikoa da, baina ez dago [[Eusko Jaurlaritza]]ren ikastetxe publikoen sarean. [[2010]]ean, dena den, Laudioko udalbatzako ordezkari politiko guztiek, aho batez, sare horretan sartzearen alde agertu ziren eta horretarako eskaera egin zioten Eusko Jaurlaritzari.

=== Kirola ===
[[Txirrindularitza]]ko proba garrantzitsua antolatzen da urtero udalerrian, [[Laudioko Sari Nagusia]], alegia. [[Atletismo]]an, berriz, herriko klubak [[Laudioko Nazioarteko Krosa]] antolatzen du.

=== Jaiak ===
* [[Abuztuaren 15]]ean, San Rokeko jaiak ospatzen dira. Orain dela urte batzuk, 15 egun irauten zuten, eta Euskal Herriko luzeenak ziren. 2004tik aurrera, ordea, 7-8 egun irauten dute. Azkenengo egunean, San Rokeren txakurra erretzen da.[[Fitxategi:Txuzo 2.jpg|thumb|Laudioko txuzoak, Aretako Santa Ana eguneko zeremonian.]]
* '''Dolumin Barikua''': [[Aste Santua]]ren aurreko bariku edo ostiralean ospatzen da. Abereen feria garrantzitsua eskualdean. Diotenez, [[haratuzte]] eguna izan arren, Laudion egun horretan okela jan daiteke [[Aita santu|Aita Santuaren]] buldari esker.
* '''Santa Ana''' egunean (uztailak 26), Laudio eta Arrankudiaga artean banatzen den [[Areta]] auzoan [[Txuzo|txuzoak]] jartzen dira lurrean, mugak markatzeko. Laudio herriko ikur zahar bat hain zuzen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Santa Ana Mugarrietako ekintzaren jatorria - Arrankudiaga-zollo|hizkuntza=eu|url=https://aiaraldea.eus/arrankudiaga-zollo/1481054440031-santa-ana-mugarrietako-ekintzaren-jatorria|aldizkaria=Aiaraldea.eus|sartze-data=2024-03-16}}</ref> Laudioko txuzoek [[Otso|otsoak]] dituzte grabatuta euren puntetan, eta Arrankudiagakoek [[Lehoi|lehoiak]] eta [[Armarri|armarriak]].<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Llodio y Arrankudiaga visitan hoy los mojones en Areta|hizkuntza=es-ES|data=2007-07-26|url=https://www.elcorreo.com/vizcaya/20070726/alava/llodio-arrankudiaga-visitan-mojones-20070726.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2024-03-16}}</ref> Laudioko udalak, gainera, txuzo-punta horien kopiak ekoizten ditu Laudioko erakunde eta herritarrei ezagupen eta omenezko sinbolo gisa emateko.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Laudioko Udalak La Milagrosa ikastetxea omendu du bere mendeurrena dela eta, eta txuzo bat eman dio {{!}} zuIN|hizkuntza=eu-ES|data=2022-06-29|url=https://www.zuin.net/laudioko-udalak-la-milagrosa-ikastetxea-omendu-du-bere-mendeurrena-dela-eta-eta-txuzo-bat-eman-dio/|sartze-data=2024-03-16}}</ref>

== Ondasun nabarmenak ==
* [[Anuntzibai jauregia]]: [[1741]]ean eraikia, [[Areta]] auzoan dago, eta gaur egun [[jatetxe]] da.
* [[Anuntzibai zubia]]: Izen bereko jauregiaren alboan.
* [[Bitorika zubia]]: Denbora luzez [[Antzinako Erroma|erromatar]] jatorria zuela uste izan den arren, [[XVII. mendea]]n eraikia.
* [[Ermuko Andre Mariaren santutegia|Ermuko Andre Mariaren santutegi gotikoa]], [[XVI. mendea|XVI. mendekoa]].
* [[Etxebarri baserria]], XVII. mendekoa. Eusko Jaurlaritzak [[kultura ondasun]] izendatu zuen, ''monumentu'' sailkapenarekin.
* [[Goikoetxe baserria]], Eusko Jaurlaritzak kultura ondasun izendatua, ''monumentu'' sailkapenarekin.
* [[Katuxa jauregia|Katuxa jauregi]] barrokoa, [[XVII. mendea|XVII. mendekoa]]. Gardea auzoan dago.
* [[Lamuza jauregia]]: [[XVIII. mendea]]n eraikia eta [[XIX. mendea]]n handitua. Izen bereko parkean eta kalean dago.
* [[Laudioko udaletxea]]: Udalaren egoitza.
* [[San Migel baseliza (Laudio)|San Migel Anuntzibaikoa baseliza]]: [[XVI. mendea]]n eraikia, Anuntzibai jauregiaren alboan dago.
* [[San Pedro Lamuza eliza]]: [[1565]]ean hasia eta [[XVIII. mendea]]n amaitua.
* [[Santa Ageda baseliza (Laudio)|Santa Ageda baseliza]]: [[XV. mendea]]ren amaieran hasi eta [[XVI. mendea]]ren hasieran amaitua.
* [[Santa Ana eliza (Laudio)|Santa Ana eliza]]: [[Areta]] auzoan dago.
* [[Ugarte dorretxea]]: [[XV. mendea|XV. mendekoa]], antzina Laudion zeuden hamar [[dorretxe]]en artean zutik dirauen bakarra.

== Argazki galeria ==
<gallery mode="packed" heights="165">
Irudi:Santa Lucia-Llodio.jpg|[[Ermuko Andre Mariaren santutegia]].
Irudi:Llodio - San Pedro de Lamuza 01.JPG|[[San Pedro Lamuza eliza]].
Irudi:Llodio, Areta - Ermita de San Miguel de Anuntzibai 01.jpg|[[San Migel baseliza (Laudio)|San Migel Anuntzibaikoa baseliza]].
Irudi:125 Laudio - Ugarte dorretxe.jpg|[[Ugarte dorretxea]].
Irudi:Laudio.JPG|[[Katuxa jauregia]].
Irudi:Llodio - Palacio Anuntzibai 06.jpg|[[Anuntzibai jauregia]].
Irudi:Llodio - Puente de Anuntzibai 01.jpg|[[Anuntzibai zubia]].
Irudi:Llodio - Puente de Vitorica 5.jpg|[[Bitorika zubia]].
Irudi:Llodio - Euskal Gastronomi Museoa 1.jpg|[[Euskal Gastronomia Museoa]].
</gallery>

== Laudioar ospetsuak ==
* [[Domingo Basabilbaso]] ([[1709]]-[[1775]]), enpresaburua eta politikaria.
* [[Jose Matia|Jose Matia Calvo]] ([[1806]]-[[1871]]), ontzi-jabea.
* [[Joaquín Bárbara|Joaquín Barbara]] ([[1867]]-[[1931]]), margolaria eta katedraduna.
* [[Federiko Belaustegigoitia]] ([[1876]]-[[1947]]), idazlea.
* [[Sonsoles Álvarez de Toledo]] ([[1932]] ),  aristokrata
* [[Pablo Gorostiaga]] ([[1941]]-), zortzi urtez herriko alkate izandako [[Herri Batasuna|HBko]] politikaria.
* [[Luis Maria Uriarte]] ([[1950]]-), arkitektoa (bertan egiten du lan, sortzez [[luiaondo]]arra da).
* [[Patxi Iturregi]] ([[1952]]-), euskal idazlea.
* [[Juan José Ibarretxe|Juan Jose Ibarretxe]] ([[1957]]-), Euskal Autonomia Erkidegoko lehendakari izandako ([[1999]]-[[2009]]) [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJko]] politikaria.
* [[Zutoia Alarcia]] ([[1959]] ),  aktorea.
* [[Enriqueta Benito]] ([[1960]] ),  politikaria.
* [[Txema Urkijo]] ([[1961]]-), ekintzaile bakezalea.
* [[Isabel Diaz]] ([[1966]] ),  idazlea.
* [[Carlos Urkijo]] ([[1964]]-), [[PP]]ko politikaria.
* [[Covadonga Solaguren Santamaría]] ([[1966]] ),  politikaria.
* [[Julen Reketa]] ([[1967]]), mendigoizalea.
* [[Kepa Sojo]] ([[1968]]-, erdal gidoigilea eta zinema zuzendaria.
* [[Julen Arzuaga]] ([[1972]]-), abokatu eta idazlea.
* [[Carlota Merchán]] ([[1973]] ),  politikaria.
* [[Tinieblas González|Tinieblas Gonzalez]] ([[1973]]), zinema gidoilari, zuzendari eta ekoizlea.
* [[Silvia Manrique]] ([[1973]] ),  belar hockey jokalaria.
* [[Espido Freire|Laura Espido Freire]] ([[1974]]-), erdal idazlea.
* [[Txani Rodríguez]] ([[1977]] ),  gidoilari, idazle eta kazetaria.
* [[Estibaliz Urresola]] ([[1984]] ),  gidoilari, film-zuzendari eta film-muntatzailea.
* [[Joana Arranz]] ([[1988]] ),  futbolaria.
* [[Nerea Apodaka]] ([[1992]] ),  artista.

== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}

== Ikus, gainera ==

*[[Araba]]
*[[Zerrenda:Arabako udalerriak|Arabako udalerrien zerrenda]]
*[[Aiaraldea]]

== Kanpo estekak ==
{{Atari|Araba|Araba}}
* [https://web.archive.org/web/20120616202653/http://www.laudiokoudala.net/ Laudioko udalaren webgunea]
* [https://web.archive.org/web/20070724045701/http://www.turismoa.euskadi.net/s11-12375/eu/contenidos/d_destinos_turisticos/0000006477_d2_rec_turismo/eu_6477/6477-ficha.html Laudio ''euskadi.net'' webgunean]
* [http://www.blogak.com/guzurtruk/laudioko-geografia-eta-ekonomia Laudioko geografia ekonomikoa] [[Guzurtruk]] blogean.
* {{es}} [http://www.euskomedia.org/aunamendi?idi=en&op=7&voz=LLODIO Laudio Auñamendi entziklopedian]
* [http://gaztea.euskonews.com/0593zbk/gaia59307.html Laudio, Euskonews Gaztean]{{Apurtutako esteka|date=martxoa 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [https://www.argia.eus/multimedia/dokumentalak/laudio-1983-ur-eta-elkartasun-oldea "Laudio 1983: Ur eta elkartasun oldea" dokumentala.]

{{autoritate kontrola}}
{{Arabako udalerri aurkibidea}}

[[Kategoria:Laudio]]
[[Kategoria:Arabako herriak]]