Gizon maskaratuaren falazia

Logika filosofikoan, gizon maskaratuaren falazia (konprentsiozko falazia edo falazia epistemikoa ere esaten zaio^[1]) Leibnizen legea argudio batean modu ez onargarrian erabiltzen denean egiten da. Leibnizen legeak ezartzen duenez, A eta B objektu bera badira, orduan A eta B bereizezinak dira (hau da, propietate berak dituzte). Modus tollens, horrek esan nahi du objektu batek propietate jakin bat badu, eta beste objektu batek propietate bera ez badu, bi objektuak ezin direla berdinak izan. Falazia "epistemikoa" da, objektu baten subjektua objektuarekin berarekin ezagutzearen arteko berehalako identitatea postulatzen baitu, Leibnizen legea konprentsio testuinguruen berri emateko gai ez dela onartu gabe.

Adibideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Falaziaren izena adibidetik dator:

1. premisa: Badakit nor den Xabier.
2. premisa: Ez dakit nor den maskaratutako gizona.
Ondorioa: Beraz, Xabier ez da maskaradun gizona.

Premisak egiazkoak izan daitezke, eta ondorio faltsua, baldin eta Xabier maskaratutako gizona bada eta hizlariak ez badaki. Beraz, argumentua faltsua da.

Sinbolikoki, hauek dira argudio horiek:

1. premisa: Badakit nor den X.
2. premisa: Ez dakit nor den Y.
Ondorioa: Beraz, X ez da Y.

Ohar bedi, hala ere, silogismo hori "I" hiztunaren arrazozinioan gertatzen dela; beraz, forma logiko modal formalean,

1. premisa: Hizlariak uste du badakiela nor den X.
2. premisa: Hizlariak uste du ez dakiela nor den Y.
Ondorioa: Beraz, hizlariak uste du X ez dela Y.

1. premisa ${\mathcal {B_{s}}}\forall t(t=X\rightarrow K_{s}(t=X))$ oso indartsua da, logikoki honen baliokidea baita: ${\mathcal {B_{s}}}\forall t(\neg K_{s}(t=X)\rightarrow t\not =X)$ . Oso litekeena da hori sineste faltsua izatea: $\forall t(\neg K_{s}(t=X)\rightarrow t\not =X)$ litekeena da proposamen faltsua izatea, proposamenari $t=X$ buruzko ezjakintasunak ez baitakar hura ukatzea.

Beste adibide bat:

1. premisa: Lois Lanek uste du Supermanek hegan egin dezakeela.
2. premisa: Lois Lanek uste du Clark Kentek ezin duela hegan egin.
Ondorioa: Beraz, Superman eta Clark Kent ez dira pertsona bera.

Logika doxastikoan adierazita, hau da aurreko silogismoa:

1. premisa: ${\mathcal {B}}_{Lois}Hegan_{(Superman)}$
2. premisa: ${\mathcal {B}}_{Lois}\neg Hegan_{(Clark)}$
Ondorioa: $Superman\neq Clark$

Aurreko arrazoibidea ez da tinkoa (egia ez gordetzea). Ondorio koherenteak izan behar du ${\mathcal {B}}_{Lois}(Superman\neq Clark)$ .

Antzeko argudio hau baliozkoa da:

X Z da.
Y ez da Z
Beraz, X ez da Y

Hori baliozkoa da zerbait izatea ez delako jakintzaz (edo sinestea, etab.) bestelakoa. Inferentzia baliozkoak eta baliogabeak inferentzia formal baliogabea behatzean konpara daitezke:

X Z da.
Y Z da, edo Y ez da Z.
Beraz, X ez da Y.

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Bowell, Tracy. (2010). Critical thinking : a concise guide. (3rd ed. argitaraldia) Routledge ISBN 978-0-415-47182-4. PMC 244057390. (Noiz kontsultatua: 2023-04-26).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q2060467

[1] Bowell, Tracy. (2010). Critical thinking : a concise guide. (3rd ed. argitaraldia) Routledge ISBN 978-0-415-47182-4. PMC 244057390. (Noiz kontsultatua: 2023-04-26).

[1]