Lankide:Eliisabet456/Proba orria

Wikipedia, Entziklopedia askea

Sarrera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erribosomak proteinen sintesia eragiten duten makinak dira. Espezie desberdinetako erribosoma-egiturak maila atomikoan ezagunak dira, baina giza erribosomen egitura lortzeak erronka izaten jarraitu du. Hori oso garrantzitsua izan litzateke giza gaixotasunei dagokienez. Artikulu honetan egitura ia atomikoa ematen dugu, erresoluzio altuko partikula bakarreko krio-electroi mikroskopioaren eta eredu atomikoren bidez eraikitakoa.[1]

Egiturak 3,6 Aº-ko batez besteko erresoluzioa du, eskualde egonkorrenetan 2.9 Aº erresoluziora iritsiz.  RNA entitateen eta amino azido bidezko alboko kateen aurrekaririk gabeko ikuspenak eskaintzen ditu, batez ere RNAren gune katalitikoetan eta RNAt irteera-gunearekiko elkarrekintza molekular zehatzak. Azpiunitatearen interfazearen xehetasun atomikoak ematen ditu, eta azpiunitate erribosomalen errotazio-mugimenduetan sakonki birmoldatzen ikusten dena. Gainera, antibiotikoen albo efektuak saihesteko eta proteina sintesi ez erregulatuarekin lotutako gaixotasunak analizatzeko bidea urratzen du egiturak.[1]

Motak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erribosoma eukariota baino hiru erribosoma mota gehiago badaude:

Erribosoma plastidiala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Landareen eta algen plastoen (kloroplastoen, kromoplastoen eta leukoplastoen) barnealdean dauden erribosomak (70S). Erribosoma plastidialetan edo «plastorribosometan» agertzen diren erribosomak prokariotoetan agertzen diren antzekoak dira. Prokariotoak bezala, 70 S-koak dira, 50S azpiunitate handia eta 30S azpiunitate txikia osatuta.[2]

Erribosoma mitokondriala edo mitorribosoma[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bakterio-endosinbionte baten ondorengo gisa, mitokondrioek beren jatorrizko genomaren (DNAmt) eta gene-adierazpen osoko makineriaren aztarnak dituzte. DNAmt-en kodetutako proteinak erribosoma mitokondrial espezializatuetan sintetizatzen dira (mitoribosomak). Beraz, mitoribosomak funtsezkoak dira arnasketa zelularra erregulatzeko.[3] Bestalde, erribosoma mitokondrialak sakon ikertu dira beren egitura eta konposizio bakarragatik eta giza patologietan parte hartzeagatik. 55S mitoribosomak bi azpiunitate ditu: 28S txikia eta 39S handia. Ugaztunaren 55S mitoribosomaren bereizmen handiko egiturek xehetasunez erakusten dute antzinako bakterio-erribosomaren mitoribosomaren itxura orokorra.[4]

Erribosoma prokariota[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zelula prokariotoen erribosomen kasuan, erribosomak ARN mezulariaren (ARNm) informazioa zuzenean eta berehala itzultzen du.[5] Bakteriotan zein arkeetan, erribosomek 70S-ko sedimentazio-koefizientea dute. % 66 ARNr dute, eta tamaina desberdineko bi azpiunitatetan banatzen dira:

Azpiunitate txikiak RNA bat du organismo guztietan (16S bakterioetan eta arkeetan). Bakoitzak ere azpiunitate handi bat du (LSU), eta bakteria eta arkeetan 23S eta 5S rRNAk osatzen ditu.[6]

Egitura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azpiunitate nagusian, transferentziako RNAak txertatzeko eta proteinetara itzultzeko prozesua osatzeko beharrezkoak diren 3 leku daude. Hauek dira lekuak:[7]

  • A gunea, edo aminoazidikoa: lehen aminoazidoa daraman ARNt aminoazila txertatzen den lekua.
  • P gunea edo peptidikoa: ARNt peptidila txertatu eta peptidoen katea (eta proteinak) eramaten duen.
  • E gunea: azken gunea da, eta hemen P guneko RNAt lekuz aldatu eta gune honetan zegoen RNAt ordezten duen.

Erribosomen jarduera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Funtzioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erribosomen funtzio nagusia RNAren itzulpena da.[8] Funtzioa betetzeko beharrezkoa den informazioa RNAn jasota dago, aminoazidoen sekuentzia zehatz bat adierazten duten nukleotidoen sekuentzia batek osatua, eta, azkenean, proteina zehaztuko da. Hau da, 3 urratseko prozesua da:

  1. RNA mezulariaren informazioa lortzea eta irakurtzea.
  2. Nukleotidoak aminoazidoetara itzultzea.
  3. Proteinak sortzea.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b (Ingelesez) Khatter, Heena; Myasnikov, Alexander G.; Natchiar, S. Kundhavai; Klaholz, Bruno P.. (2015-04). «Structure of the human 80S ribosome» Nature 520 (7549): 640–645.  doi:10.1038/nature14427. ISSN 1476-4687. (Noiz kontsultatua: 2023-11-02).
  2. ↑ Yamaguchi, Kenichi; Subramanian, Alap R.. (2000-09). «The Plastid Ribosomal Proteins» Journal of Biological Chemistry 275 (37): 28466–28482.  doi:10.1074/jbc.m005012200. ISSN 0021-9258. (Noiz kontsultatua: 2023-11-02).
  3. ↑ Kim, Hyun-Jung; Maiti, Priyanka; Barrientos, Antoni. (2017-12-01). «Mitochondrial ribosomes in cancer» Seminars in Cancer Biology 47: 67–81.  doi:10.1016/j.semcancer.2017.04.004. ISSN 1044-579X. PMID 28445780. PMC PMC5662495. (Noiz kontsultatua: 2023-11-02).
  4. ↑ (Ingelesez) Greber, Basil J.; Ban, Nenad. (2016-06-02). «Structure and Function of the Mitochondrial Ribosome» Annual Review of Biochemistry 85 (1): 103–132.  doi:10.1146/annurev-biochem-060815-014343. ISSN 0066-4154. (Noiz kontsultatua: 2023-11-02).
  5. ↑ (Gaztelaniaz) «Ribosomas: qué son, características y función» Significados (Noiz kontsultatua: 2023-11-02).
  6. ↑ (Ingelesez) Yip, W. S. Vincent; Vincent, Nicholas G.; Baserga, Susan J.. (2013-03-10). «Ribonucleoproteins in Archaeal Pre-rRNA Processing and Modification» Archaea 2013: e614735.  doi:10.1155/2013/614735. ISSN 1472-3646. PMID 23554567. PMC PMC3608112. (Noiz kontsultatua: 2023-11-02).
  7. ↑ (Gaztelaniaz) «Ribosomas: función y estructura - Resumen y ESQUEMA» ecologiaverde.com (Noiz kontsultatua: 2023-11-02).
  8. ↑ (Gaztelaniaz) Ribosoma. 2023-10-20 (Noiz kontsultatua: 2023-11-02).
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Lankide:Eliisabet456/Proba_orria&oldid=9437832"(e)tik eskuratuta