Capra sibirica sibirica
 |
Artikulu edo atal hau «Siberiako basahuntz» artikuluarekin batu dadila proposatu da. (Eztabaida) |
Siberiar ibarra (Capra sibirica) ugaztun artiodaktilo bat da, Bovidae familiakoa. Asiako barnealdeko mendietan bizi da. Adarrak luzeak dira eta puntak kanpora begira dituzte. Marra anguliforme beltz batek zeharkatzen du bizkarraldea; perilla luzea da.
Asia erdialdeko eta iparraldeko mendi garaietan zehar banatzen da, Afganistan eta Pakistanetik Siberia hegoalderaino, banaketa zatikatu batean. Lauzpabost azpiespezietan banatzen da, bere baliozkotasuna erabat onartua ez den arren, badira espezie osoa Alpeetako Ibikearen azpiespezie soiltzat hartzen duten autoreak ere (Capra ibex).
Oro har, basoaren mugaren gainetik bizi da, mendi-hegal harritsu nabarmeneko eremuetan, eta bertan bat egiten dute tundra alpetarreko habitatek, larre alpetarrek eta erdi-mendateek. Gobi basamortuan, itsas gaineko zazpiehun metroko altuerarik baxuenera iristen dira, baina, normalean, bi mila eta bost mila metroko altuerara dago.
Altitudeko migrazioa egiten du, neguan maila txikiagoetara jaitsiz. Elurrak lurra estaltzen duenean, bertan arakatzen dute azpian dagoen belar lehorra kontsumitzeko. Bost eta hogeita hamar ale arteko taldeak izaten dituzte, baina araldian handitu egiten dira.
Hortik kanpo, talde gehienek sexu bereko aleak dituzte. Araldia urriaren amaieratik urtarrilaren hasierara arte izaten da, eta, horretan zehar, arrek hainbeste ahalegin egiten dute emeak gorteiatzeko, non elikadurarik gabe geratzen baitira garai hau amaitzen denean.
Emeak beste ar batzuekin edukitzeagatik ere lehiatzen dira, euren buruak indar handiz gurutzatuz. Segizioak ordu erdi irauten du, eta emearen gernuaren erritu-jarreretan, miazkatzean eta usnatzean datza.
Sei hilabeteko haurdunaldiaren ondoren, emeak normalean txoto bakar bat gelditzen du, batzuetan bikiak, eta oso salbuespen gisa, hirukiak.
Kabrilla jaioberriek hiru kilo inguru pisatzen dute eta azkar hazten dira amaren esnearekin. Jaio eta zortzi egunera hasten dira belarra probatzen, baina ez dute erregulartasunez jaten hilabete bete arte. Hiru edo lau asteren buruan agertzen zaizkie adarrak.
Titia kentze osoa sei hilabeteren buruan gertatzen da. Arrak hemezortzi hilabeterekin heltzen dira sexualki, baina ez dira bederatzi urtera arte iristen.
Emeak bigarren urtean hazten dira. Arrak aske bizi dira hamar urtera arte eta emeak hamazazpi urtera arte, baina gatibu bizi daitezke hogeita bi urtera arte.