Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia-en iturria ikusi

{{Infotaula
| above = Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia
| label1 = Kirola
| data1 = [[Esku-huskako pilota]]
| label2 = Sorrera
| data2 = [[1953]]
| label3 = Herrialdea
| data3 = {{bandera|Euskal Herria}}
| label4 = Antolatzailea 
| data4 = [[Esku Pilota Enpresen Liga]]
| label5 = Enpresak
| data5 = [[Aspe (enpresa)|Aspe]] eta [[Asegarce]]
| label6 = Txapel gehien
| data6 = [[Aimar Olaizola]] (7)
| label7 = Gaur egungo txapelduna
| data7 = [[Jokin Altuna]] (2023)
| label8 = Azken txapelketa
| data8 = [[Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia, 2023koa|2023ko Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia]]
}}

'''Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia''' —laburturik, '''Lau eta Erdiko Txapelketa'''—, gaur egun '''EPELen lau eta erdiko txapelketa''' izenaz ere ezaguna, [[esku-huskako pilota|esku huskako pilotako]] lehiaketa da, [[pilotaleku]]ko aurrealdeko lau koadro eta erdian jokatzen dena (hortik datorkio izena, bai eta ''Kaiolaren Txapelketa'' ezizena ere). Partida bakoitzean bi pilotari aritzen dira, buruz buru. Esku huskako pilotan, denboraldiko hiru txapelketa nagusietako bat da, [[Esku Huskako Buruz Buruko Pilota Txapelketa Nagusia|buruz burukoarekin]] eta [[Esku Huskako Binakako Pilota Txapelketa Nagusia|binakakoarekin]] batera.

[[1953]]an sortua, [[1958]]tik [[1988]]ra bitartean ez zen jokatu. 2002az geroztik [[Esku Pilota Enpresen Liga]]k (EPEL) antolatzen du. [[Asegarce]] eta [[Aspe (enpresa)|Aspe]] enpresetako pilotariek parte hartzen dute.

[[Aimar Olaizola]] da lau eta erdiko txapelketa nagusi gehien irabazi duen pilotaria (7 txapel). Hala ere, adituen artean adostasun zabala dago zerrenda horretako bigarrenak, [[Julian Retegi]]k (4 txapel), lortu zituenak baino askoz gehiago irabaziko zituzkeela, baldin Lau eta Erdiko Txapelketa Nagusia lehenago berrezarri izan balitz (1974tik 2001era izan zen profesionala Retegi II.a, eta 1989raino ez zen Lau eta Erdiko Txapelketarik berrezarri izan; ordurako 35 urte zituen Retegik, eta irabaziak zituen buruz buruko 9 txapelketa jarraian).

== Historia ==
[[1953]]tik [[1957]]ra bitarteko urteetan hasi ziren jokatzen Lau eta Erdiko Txapelketa, ''[[La Voz de España]]'' egunkariaren babesarekin eta launa pilotarirekin. [[Jose Luis Akarregi|Akarregi]] (1953), [[Miguel Soroa|Soroa II.a]] (1954), [[Abel San Martín|Barberito]] (1955 eta 1956) eta [[Jose Maria Palacios|Ogeta]] (1957) izan ziren txapeldunak. Enpresek, jendea erakartzen ez zuela ikusita, bertan behera utzi zuten txapelketa.<ref name=Magro20141209>Imanol Magro Eizmendi, [https://web.archive.org/web/20141215014230/http://www.berria.eus/paperekoa/1833/024/001/2014-12-09/burdinetik_titaniora.htm «Burdinetik titaniora»], ''Berria'', 2014-12-09</ref>

[[1989]]an, [[Euskal Telebista]]k erabaki zuen lau eta erdiko txapelketa berriz martxan jartzea, neguko programazioko hutsunea betetzeko. [[1989]]ko txapelketa lau pilotarik jokatu zuten: [[Julian Retegi|Retegi II.ak]], [[Martin Alustiza|Alustizak]], [[Ladis Galartza|Galartzak]] eta [[Joxean Tolosa|Tolosak]]. Euskal Telebistak [[Pilotaleku Industrialetako Enpresarien Elkartea]]rekin negoziatu zuen [[1989]]an. Esku-huskako enpresak [[Eskulari]] eta [[Unidas]] ziren.<ref name=Magro20141209/> 200 ikusle izan ziren lehen final hartan.<ref>[https://web.archive.org/web/20141215014203/http://www.berria.eus/paperekoa/5001947/025/436538/2014-12-09/200.htm «200»], ''Berria'', 2014-12-09</ref> [[Laboral Kutxa]] izan zen babeslea.

[[Euskal Telebista|ETBren]] bultzadaren ondoren, [[1992]]an, [[Asegarce]]ren sorrerak beste bultzada bat eman zion txapelketari, eta horrela garrantzia hartuz joan zen, zaleen gustuak aldatzearekin batera. Bestalde, parte hartzaileen kopuruak ere gora egin zuen: [[1997]]an 40 izan ziren, eta [[1998]]an, berriz, 84, [[Asegarce]]-[[Alti]], [[Besagain]] eta [[Aspe (enpresa)|Aspe]] enpresetakoak. [[2001]]ean 36 izan ziren parte hartzaileak; [[2012]]an, berriz, 28. Hamarkada haren amaieran ezarri zen gaur egungo eredua, 16-18 pilotarikoa. Gaur egun, buruz burukoak baino jende gehiago erakartzen du.<ref name=Magro20141209/>

== Finalak ==
{| {{taulapolita}}
|-
!  style="background:#efefef;" | Urtea
!  style="background:#efefef;" | Txapelduna
!  style="background:#efefef;" | Txapeldunordea
!  style="background:#efefef;" | Emaitza
!  style="background:#efefef;" | [[Pilotaleku]]a

|- align="center"

| 2023 || [[Jokin Altuna|Altuna III.a]] || [[Peio Etxeberria]] || 22-9 || [[Bizkaia pilotalekua|Bizkaia]]

|- align="center"

| 2022 || [[Joseba Ezkurdia|Ezkurdia]] || [[Jokin Altuna|Altuna III.a]] || 22-21 || [[Bizkaia pilotalekua|Bizkaia]]

|- align="center"

| 2021 || [[Jokin Altuna|Altuna III.a]] || [[Unai Laso|Laso]] || 22-20 || [[Bizkaia pilotalekua|Bizkaia]]

|- align="center"

| 2020 || [[Jokin Altuna|Altuna III.a]] || [[Erik Jaka|Jaka]] || 22-9 || [[Bizkaia pilotalekua|Bizkaia]]

|- align="center"

| 2019 || [[Joseba Ezkurdia|Ezkurdia]] || [[Jokin Altuna|Altuna III.a]] || 22-16 || [[Nafarroa Arena]]

|- align="center"

| [[Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia, 2018koa|2018]] || [[Joseba Ezkurdia|Ezkurdia]] || [[Jokin Altuna|Altuna III.a]] || 22-17 || [[Nafarroa Arena]]

|- align="center"

| [[Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia, 2017koa|2017]] || [[Jokin Altuna|Altuna III.a]] || [[Mikel Urrutikoetxea|Urrutikoetxea]] || 22-21 || [[Bizkaia pilotalekua|Bizkaia]]
|- align="center"

| [[Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia, 2016koa|2016]] || [[Oinatz Bengoetxea|Bengoetxea VI.a]] || [[Jokin Altuna|Altuna III.a]] || 22-21 || [[Ogeta pilotalekua|Ogeta]]

|- align="center"

| [[Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia, 2015ekoa|2015]] || [[Mikel Urrutikoetxea|Urrutikoetxea]] || [[Juan Martinez de Irujo|Martinez de Irujo]] || 22-20 || [[Bizkaia pilotalekua|Bizkaia]]

|- align="center"

| [[Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia, 2014koa|2014]] || [[Juan Martinez de Irujo|Martinez de Irujo]] || [[Aimar Olaizola|Olaizola II.a]] || 22-17 || [[Bizkaia pilotalekua|Bizkaia]]

|- align="center"

| [[Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia, 2013koa|2013]] || [[Aimar Olaizola|Olaizola II.a]] || [[Juan Martinez de Irujo|Martinez de Irujo]] || 22-16 || [[Ogeta pilotalekua|Ogeta]]
|- align="center"

| [[Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia, 2012koa|2012]] || [[Aimar Olaizola|Olaizola II.a]] || [[Oinatz Bengoetxea|Bengoetxea VI.a]] || 22-9 || [[Ogeta pilotalekua|Ogeta]]
|- align="center"

| [[Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia, 2011koa|2011]] || [[Aimar Olaizola|Olaizola II.a]] || [[Juan Martinez de Irujo|Martinez de Irujo]] || 22-12 || [[Bizkaia pilotalekua|Bizkaia]]
|- align="center"

| [[ePELen lau eta erdiko txapelketa, 2010ekoa|2010]] || [[Juan Martinez de Irujo|Martinez de Irujo]] || [[Abel Barriola|Barriola]] || 22-17 || [[Atano III.a pilotalekua|Atano III.a]]
|- align="center"

| [[ePELen lau eta erdiko txapelketa, 2009koa|2009]] || [[Sebastian Gonzalez|Gonzalez]] || [[Juan Martinez de Irujo|Martinez de Irujo]] || 22-18 || [[Atano III.a pilotalekua|Atano III.a]]
|- align="center"

| [[ePELen lau eta erdiko txapelketa, 2008koa|2008]] || [[Aimar Olaizola|Olaizola II.a]] || [[Juan Martinez de Irujo|Martinez de Irujo]] || 22-17 || [[Atano III.a pilotalekua|Atano III.a]]
|- align="center"

| [[ePELen lau eta erdiko txapelketa, 2007koa|2007]] || [[Augusto Ibáñez|Titin III.a]] || [[Abel Barriola|Barriola]] || 22-15 || [[Ogeta pilotalekua|Ogeta]]
|- align="center"

| [[ePELen lau eta erdiko txapelketa, 2006koa|2006]] || [[Juan Martinez de Irujo|Martinez de Irujo]] || [[Abel Barriola|Barriola]] || 22-21 || [[Ogeta pilotalekua|Ogeta]]
|- align="center"

| [[ePELen lau eta erdiko txapelketa, 2005ekoa|2005]] || [[Aimar Olaizola|Olaizola II.a]] || [[Yves Salaberri|Xala]] || 22-05 || [[Atano III.a pilotalekua|Atano III.a]]
|- align="center"

| [[ePELen lau eta erdiko txapelketa, 2004koa|2004]] || [[Aimar Olaizola|Olaizola II.a]] || [[Abel Barriola|Barriola]] || 22-08 || [[Ogeta pilotalekua|Ogeta]]
|- align="center"

| [[ePELen lau eta erdiko txapelketa, 2003koa|2003]] || [[Jorge Nagore|Nagore]] || [[Augusto Ibáñez|Titín III.a]] || 22-15 || [[Ogeta pilotalekua|Ogeta]]
|- align="center"

| [[esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia, 2002koa|2002]] || [[Aimar Olaizola|Olaizola II.a]] || [[Abel Barriola|Barriola]] || 22-13 || [[Ogeta pilotalekua|Ogeta]]
|- align="center"

| 2001 || [[Abel Barriola|Barriola]] || [[Patxi Eugi|Eugi]] || 22-10 || [[Ogeta pilotalekua|Ogeta]]
|- align="center"

| 2000 || [[Patxi Eugi|Eugi]] || [[Jorge Nagore|Nagore]] || 22-05 || [[Labrit pilotalekua|Labrit]]
|- align="center"

| 1999 || [[Mikel Unanue Calvo|Unanue]] || [[Patxi Eugi|Eugi]] || 22-11 || [[Ogeta pilotalekua|Ogeta]]
|- align="center"

| 1998 || [[Jorge Nagore|Nagore]] || [[Patxi Eugi|Eugi]] || 22-11 || [[Ogeta pilotalekua|Ogeta]]
|- align="center"

| 1997 || [[Julian Retegi|Retegi II.a]] || [[Augusto Ibáñez|Titín III.a]] || 22-21 || [[Ogeta pilotalekua|Ogeta]]
|- align="center"

| 1996 || [[Fernando Arretxe|Arretxe I.a]] || [[Jorge Nagore|Nagore]] || 22-08 || [[Ogeta pilotalekua|Ogeta]]
|- align="center"

| 1995 || [[Jorge Nagore|Nagore]] || [[Mikel Unanue Calvo|Unanue]] || 22-18 || [[Ogeta pilotalekua|Ogeta]]
|- align="center"

| 1994 || [[Patxi Eugi|Eugi]] || [[Inaxio Errandonea|Errandonea]] || 22-13 || [[Ogeta pilotalekua|Ogeta]]
|- align="center"

| 1993 || [[Ladis Galartza|Galartza III.a]] || [[Patxi Eugi|Eugi]] || 22-07 || [[Bergarako udal pilotalekua|Bergara]]
|- align="center"

| 1992 || [[Patxi Eugi|Eugi]] || [[Jokin Errasti|Errasti]] || 22-12 || [[Astelena pilotalekua|Astelena]]
|- align="center"

| 1991 || [[Julian Retegi|Retegi II.a]] || [[Patxi Eugi|Eugi]] || 22-07 || [[Ogeta pilotalekua|Ogeta]]
|- align="center"

| 1990 || [[Julian Retegi|Retegi II.a]] || [[Ladis Galartza|Galartza III.a]] || 22-15 || [[Atano III.a pilotalekua|Anoeta]]
|- align="center"

| 1989 || [[Julian Retegi|Retegi II.a]] || [[Ladis Galartza|Galartza III.a]] || 22-06 || [[Atano III.a pilotalekua|Anoeta]]
|- align="center"
|-
|  1958-1988
| colspan="4" | <center><big>Ez zen jokatu</big></center>
|- align="center"

| 1957 || [[Jose Maria Palacios|Ogeta]] || [[Abel San Martin|Barberito I.a]] || 22-03 || [[Bergarako udal pilotalekua|Bergara]]<ref>{{es}} [http://hemeroteca.mundodeportivo.com/preview/1958/05/04/pagina-6/645034/pdf.html «Final de 1957»], ''Mundo Deportivo'', 1958-05-04.</ref>
|- align="center"

| 1956 || [[Abel San Martin|Barberito I.a]] || [[Txikuri]] || 22-12 || [[Astelena pilotalekua|Astelena]]<ref>{{es}} [http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1957/01/22/037.html «Final de 1956»], ''ABC'', 1957-01-22.</ref>
|- align="center"

| 1955 || [[Abel San Martin|Barberito I.a]] || [[Jose Maria Palacios|Ogeta]] || 22-20 || [[Bergarako udal pilotalekua|Bergara]]<ref>{{es}} [http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1955/12/20/058.html «Final de 1955»], ''ABC'', 1955-12-20.</ref>
|- align="center"

| 1954 || [[Soroa II.a]] || [[Jose Maria Palacios|Ogeta]] || 22-20 || [[Bergarako udal pilotalekua|Bergara]]
|- align="center"

| 1953 || [[Jose Luis Akarregi|Akarregi]] || [[Eugenio Bolinaga|Bolinaga]] || 22-21 || [[Groseko pilotalekua|Gros]]
|- align="center"
|}

{{clear}}

== Txapeldunak eta finalistak ==
{| class="wikitable"
|- style="background:#efefef;"
|align=center|'''Pilotaria'''
|'''Txapelak'''
|align=center|'''Finalak'''
|- 
| [[Aimar Olaizola|Olaizola II.a]] || align="center" | 7 || align="center" | 8
|- 
| [[Jokin Altuna|Altuna III.a]] || align="center" | 4 || align="center" | 8
|-
| [[Julian Retegi|Retegi II.a]] || align="center" | 4 || align="center" | 4
|-
| [[Patxi Eugi|Eugi]]|| align="center" | 3 || align="center" | 8
|-
| [[Juan Martinez de Irujo|Martínez de Irujo]] || align="center" | 3 || align="center" | 8
|- 
| [[Jorge Nagore|Nagore]] || align="center" | 3 || align="center" | 5
|-
| [[Joseba Ezkurdia|Ezkurdia]] || align="center" | 3 || align="center" | 3
|-
| [[Abel San Martín|Barberito I.a]] || align="center" | 2 || align="center" | 3
|-
| [[Abel Barriola|Barriola]] || align="center" | 1 || align="center" | 6
|- 
| [[Jose Maria Palacios|Ogeta]] || align="center" | 1 || align="center" | 3
|-
| [[Ladis Galartza|Galartza III.a]] || align="center" | 1 || align="center" | 3
|-
| [[Augusto Ibáñez|Titin III.a]] || align="center" | 1 || align="center" | 3
|- 
| [[Mikel Unanue Calvo|Unanue]] || align="center" | 1 || align="center" | 2
|-
| [[Oinatz Bengoetxea|Bengoetxea VI.a]] || align="center" | 1 || align="center" | 2
|-
| [[Mikel Urrutikoetxea|Urrutikoetxea]] || align="center" | 1 || align="center" | 2
|-
| [[Jose Luis Akarregi|Akarregi]] || align="center" | 1 || align="center" | 1
|-
| [[Soroa II.a]] || align="center" | 1 || align="center" | 1
|-
| [[Fernando Arretxe|Arretxe I.a]] || align="center" | 1 || align="center" | 1
|-
| [[Sebastian Gonzalez|Gonzalez]] || align="center" | 1 || align="center" | 1
|- 
| [[Eugenio Bolinaga|Bolinaga]] || align="center" | 0 || align="center" | 1
|- 
| [[Txikuri]] || align="center" | 0 || align="center" | 1
|- 
| [[Inaxio Errandonea|Errandonea]] || align="center" | 0 || align="center" | 1
|-
| [[Jokin Errasti|Errasti]] || align="center" | 0 || align="center" | 1
|-
| [[Yves Salaberri|Xala]] || align="center" | 0 || align="center" | 1
|-
| [[Erik Jaka|Jaka]]  || align="center" | 0 || align="center" | 1
|-
| [[Unai Laso|Laso]]  || align="center" | 0 || align="center" | 1
|-
| [[Peio Etxeberria]] || align="center" | 0 || align="center" | 1
|-
|}

== Txapelak herrialdeen arabera ==

{| class="wikitable"
|- style="background:#efefef;"
|align=center|'''Herrialdea'''
|'''Txapelak'''
|align=center|'''Pilotari bakoitzak irabazitako txapelak'''
|- 
| {{bandera|Nafarroa Garaia}} || align="center" | 27 || [[Aimar Olaizola|Olaizola II.ak]] 7, [[Julian Retegi|Retegi II.ak]] 4, [[Patxi Eugi|Eugik]] 3, [[Jorge Nagore|Nagorek]] 3, [[Juan Martinez de Irujo|Martinez de Irujok]] 3,<br/> [[Joseba Ezkurdia|Ezkurdiak]] 3, [[Ladis Galartza|Galartza III.ak]] 1, [[Fernando Arretxe|Arretxek]] 1, [[Abel Barriola|Barriolak]] 1 eta [[Oinatz Bengoetxea|Bengoetxea VI.ak]] 1 
|-
| {{bandera|Gipuzkoa}} || align="center" | 6 || [[Jokin Altuna|Altuna III.ak]] 4 ,[[Miguel Soroa|Soroa II.ak]] 1 eta [[Mikel Unanue Calvo|Unanuek]] 1
|- 
| [[Fitxategi:Flag of La Rioja (with coat of arms).svg|20px]] [[Errioxako Autonomia Erkidegoa|Errioxa]] || align="center" | 3 || [[Abel San Martín|Barberito I.ak]] 2 eta [[Augusto Ibáñez|Titin III.ak]] 1
|-
| {{bandera|Bizkaia}} || align="center" | 2 || [[Jose Luis Akarregi|Akarregik]] 1 eta [[Mikel Urrutikoetxea|Urrutikoetxeak]] 1
|-
| {{bandera|Araba}} || align="center" | 1 || [[Jose Maria Palacios|Ogetak]] 1
|-
| {{bandera|Lapurdi}} || align="center" | 1 || [[Sebastian Gonzalez|Gonzalezek]] 1
|}

== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}

== Ikus, gainera ==
* [[Esku Huskako Buruz Buruko Pilota Txapelketa Nagusia]]

== Kanpo estekak ==
* [http://www.youtube.com/watch?v=-akuycKMQeg 1997ko finaleko azken tantoen irudiak] (bideoa). Retegi II.a eta Titin III.a aritu ziren elkarren aurka.
{{autoritate kontrola}}

[[Kategoria:Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia| ]]