Herbehereak-en iturria ikusi

{{Wikipedia1000}}
{{Beste erabilpenak|Europako herrialdeari|hura osagaitzat duen Europako eta Antilletako estatu burujabea|Herbehereetako Erresuma}}
{{Herrialde infotaula
| ohiko_izen = Herbehereak
| ohiko_izen_luze= Herbehereak
| bertako_izen = {{lang|nl|Nederland}}
| nongo = Herbehereetako
| gentilizioa = herbeheretar, nederlandar{{sup|2}}
| lema_nazional = Je Maintiendrai ([[frantses|fr]])<br />Ik zal handhaven ([[nederlandera|nl]])<br />("Mantenduko dut")
| hizkuntza_ofizialak = [[Nederlandera]]{{sup|1}}
| oharrak = {{sup|1}}[[Nederlandera]] hizkuntza ofiziala da herrialde osoan. Gainera [[frisiera]] ofiziala da [[Frisia]]n, [[papiamento]]a [[Bonaire]]n, eta [[ingeles]]a [[San Eustakio|Sint Eustatiusen]] eta [[Saba]]n. [[Mendebaldeko behe-aleman|Behe saxoiera]] eta [[limburgera]] ofizialki onartutako eskualde hizkuntzak dira.<br />{{sup|2}}</small>''holandar'' izena ere erabili da «herbeheretar» esanahiarekin, nahiz eta Holanda, berez, Herbehereetako eskualdeetariko bat den.
</small>
}}
'''Herbehereak'''<ref name="Euskaltzaindia">{{erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0038.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua=38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak}}</ref> ({{lang-nl|Nederland}}, {{IPA|ˈneːdərˌlɑnt||Nl-Nederland.ogg}} ahoskatua) [[Europa]] ipar-mendebaldean dagoen estatua da. [[Herbehereetako Erresuma]]ren ({{lang|nl|''Koninkrijk der Nederlanden''}}) zati da, [[Curaçao]], [[Sint Maarten]] eta [[Aruba]] ere bere baitan hartzen dituelarik. [[Europar Batasuna|Europar Batasuneko]] estatu kidea da. Herbehereak [[monarkia konstituzional]] bat da, [[Europa]]ko ipar-mendebaldean kokatua. Iparraldean eta mendebaldean [[Ipar itsasoa]] du, hegoaldean – [[Belgika]], eta ekialdean – [[Alemania]]. [[1839]]an sortu ziren gaur egungo mugak.

Herbehereek 12 probintzia eta 3 udalerri dituzte. Batzuetan '''Holanda''' izenez ageri dira, baina Holanda berez bi probintziaren izena besterik ez da, eta ez Herbehere osoena.

Herbehereak oso dentsoki populatuak daude eta eremu asko itsas mailatik behera ditu. Bere [[haize errota|haize-errotengatik]], [[gazta|gaztengatik]], [[dike]]engatik, [[tulipa]]nengatik, [[bizikleta|bizikletengatik]] eta gizarte tolerantziagatik da ezaguna munduan. Politika liberalak ditu [[droga|drogei]], [[prostituzio]]ari, [[homosexualitate|homosexualen]] arteko ezkontzei, [[abortu]]ari eta [[eutanasia]]ri buruz.

== Geografia ==
{{sakontzeko|Herbehereetako geografia}}
[[Fitxategi:Satellite image of the Netherlands in May 2000.jpg|thumb|140px|ezkerrera|Herbehereak satelite irudian]]
Estatuaren berezitasun nagusiak ''Herbehereak'' izenak berak ematen du, {{lang|nl|''Nederlanden''}} jatorrizkoak bezala, lurraldearen erdiak metro bateko garaiera besterik ez baitu. Ipar eta mendebaldea lau-laua da eta toki batzuetan itsas mailatik behera dago. Hego-ekialdean Goi Herbehereak daude, apur bat itsas mailatik gora daudenak. [[Dike]], babes-duna eta ur-drainatze konplexuek, [[Erdi Aroa]]n hasitakoak, [[uholde]]etatik babesten dute eta estatuaren azalera % 20 handitzea ahalbidetzen.

Hiru ibaik bi zati nagusitan banatzen dute estatua: [[Rhin]], [[Waal]] eta [[Meuse]] (Maas). Herbehereetako hego-mendebaldea hiru ibai horien [[Ibai delta|delta]] erraldoia da. Banaketa geografikoaz gain, banaketa kulturala ere bada, [[nederlandera]]ren dialekto nagusiena eta erlijioarena ([[kalbinismo|kalbinistak]] iparraldean eta [[katolizismo|katolikoak]] hegoaldean).

Herbehereetako klima epel samarra da urte osoan zehar (17&nbsp;°C uztailean, 2&nbsp;°C urtarrilean), itsasoaren eragina dela medio. Euria maiz eta ugari izaten da, abuztuan eta udazkenean batez ere (790&nbsp;mm). Haize boladak indar handikoak dira, ez baitago batere oztoporik. Hori dela eta, [[haize errota|haize-errotak]] erabili izan dira haizearen indarrari etekina ateratzeko. Landareei dagokienez, dunetako loreak, pinudiak eta hariztiak nagusi dira Herbehereetan. Animalia-kopurua asko urritu da, gizakiak hartu baitu, bizitzeko, ia lurralde osoa. [[Wadden itsasoa]]n eta [[Frisiako uharteak|Frisiako uharteetan]] hegazti-mota ugari bizi dira, baina ibaietako karramarroa, aintziretako dortoka eta belatza, esate baterako, desagertu egin dira haien ingurugiroa suntsitu edo eraldatu egin delako.

=== Klima ===
Herbehereetako haize-norabide nagusia hego-mendebaldekoa da. Honek [[klima ozeaniko]] epela sortzen du, uda fresko, negu epel eta prezipitazio asko dituena. Klima hau kostaldekoa da batez ere, herrialdearen hego-ekialdean zertxobait gogorragoa da eta.

Hona hemen herrialdearen erdialdean dagoen [[De Bilt]]eko estazioko datuak 1981 eta 2010 artean:
<div style="width:65%">
{{Klima
|location = De Bilt (1981–2010)
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan record high C = 17.2
|Feb record high C = 20.4
|Mar record high C = 25.6
|Apr record high C = 32.2
|May record high C = 35.6
|Jun record high C = 38.4
|Jul record high C = 38.2
|Aug record high C = 38.6
|Sep record high C = 35.2
|Oct record high C = 30.1
|Nov record high C = 22.0
|Dec record high C = 17.8
|year record high C = 38.6
|Jan high C = 5.6
|Feb high C = 6.4
|Mar high C = 10.0
|Apr high C = 14.0
|May high C = 18.0
|Jun high C = 20.4
|Jul high C = 22.8
|Aug high C = 22.6
|Sep high C = 19.1
|Oct high C = 14.6
|Nov high C = 9.6
|Dec high C = 6.1
|year high C = 14.1
|Jan mean C = 3.1
|Feb mean C = 3.3
|Mar mean C = 6.2
|Apr mean C = 9.2
|May mean C = 13.1
|Jun mean C = 15.6
|Jul mean C = 17.9
|Aug mean C = 17.5
|Sep mean C = 14.5
|Oct mean C = 10.7
|Nov mean C = 6.7
|Dec mean C = 3.7
|year mean C = 10.1
|Jan low C = 0.3
|Feb low C = 0.2
|Mar low C = 2.3
|Apr low C = 4.1
|May low C = 7.8
|Jun low C = 10.5
|Jul low C = 12.8
|Aug low C = 12.3
|Sep low C = 9.9
|Oct low C = 6.9
|Nov low C = 3.6
|Dec low C = 1.0
|year low C = 6.0
|Jan record low C = -27.4
|Feb record low C = -26.8
|Mar record low C = -20.7
|Apr record low C = -9.4
|May record low C = -5.4
|Jun record low C = -1.2
|Jul record low C = 0.7
|Aug record low C = 1.3
|Sep record low C = -3.7
|Oct record low C = -8.5
|Nov record low C = -14.4
|Dec record low C = -22.3
|year record low C = -27.4
|Jan precipitation mm = 69.6
|Feb precipitation mm = 55.8
|Mar precipitation mm = 66.8
|Apr precipitation mm = 42.3
|May precipitation mm = 61.9
|Jun precipitation mm = 65.6
|Jul precipitation mm = 81.1
|Aug precipitation mm = 72.9
|Sep precipitation mm = 78.1
|Oct precipitation mm = 82.8
|Nov precipitation mm = 79.8
|Dec precipitation mm = 75.8
|year precipitation mm = 832.5
|precipitation colour = green
|Jan humidity= 87
|Feb humidity= 84
|Mar humidity= 81
|Apr humidity= 75
|May humidity= 75
|Jun humidity= 76
|Jul humidity= 77
|Aug humidity= 79
|Sep humidity= 84
|Oct humidity= 86
|Nov humidity= 89
|Dec humidity= 89
|year humidity= 82
|unit precipitation days = 0.1 mm
|Jan precipitation days = 17
|Feb precipitation days = 14
|Mar precipitation days = 17
|Apr precipitation days = 13
|May precipitation days = 14
|Jun precipitation days = 14
|Jul precipitation days = 14
|Aug precipitation days = 14
|Sep precipitation days = 15
|Oct precipitation days = 16
|Nov precipitation days = 18
|Dec precipitation days = 17
|year precipitation days = 184
|unit snow days = 0 cm
|Jan snow days = 6
|Feb snow days = 6
|Mar snow days = 4
|Apr snow days = 2
|May snow days = 0
|Jun snow days = –
|Jul snow days = –
|Aug snow days = –
|Sep snow days = –
|Oct snow days = 0
|Nov snow days = 2
|Dec snow days = 5
|year snow days = 25
|Jan sun = 62.3
|Feb sun = 85.7
|Mar sun = 121.6
|Apr sun = 173.6
|May sun = 207.2
|Jun sun = 193.9
|Jul sun = 206.0
|Aug sun = 187.7
|Sep sun = 138.3
|Oct sun = 112.9
|Nov sun = 63.0
|Dec sun = 49.3
|year sun = 1601.5
|date=December 2011
|source 1 = Knmi.nl<ref name="knmi">{{erreferentzia| url = http://www.knmi.nl/|izenburua = Knmi.nl| hizkuntza = nl}}</ref>
}}
</div>

== Historia ==
{{sakontzeko|Herbehereetako historia}}
[[Fitxategi:The Nightwatch by Rembrandt - Rijksmuseum.jpg|thumb|ezkerrera|200px|''Gaueko Zaintza'', [[Rembrandt]]]]
[[Germaniako Erromatar Inperio Santua]] enperadore eta Espainiako errege [[Karlos Habsburgokoa|Karlos V.aren]] agindupean, eskualdea Herbehereetako Hamazazpi Probintzien zati izan zen, oraingo [[Belgika]]ren gehiengoa, [[Luxenburgo]], [[Frantzia]] iparraldea eta [[Alemania]]ren lur batzuekin batera. [[1648]]an independentzia lortu zuten [[Münsterko Ituna]] sinatzean, [[Filipe II.a Espainiakoa|Felipe II.aren]] eskutik.

[[XVII. mendea]]n, [[Zazpi Herbehere Batuen Errepublika]]ren botere ekonomikoa haziz joan zen, itsas botere handia bihurtu arte, mundu osoan zehar koloniak eta merkataritza-tokiak ezartzeraino.

Frantziar Inperioan sarrarazi zuten, [[Napoleon Bonaparte|Napoleon I.aren]] agindupean. Honen nagusitasuna amaitu ostean, [[Vienako Batzarra|Vienako Batzarrean]] ([[1815]]) [[Herbehereetako Erresuma Batua]] sortu zen, Luxenburgo eta Belgika barnean zeudelarik. Hala ere, belgiarrek [[1830]]an independentzia lortu zuten, eta Luxenburgok, urte gutxi batzuen buruan. [[XIX. mendea]]n [[industrializazio]] handia izan zuen, [[Alemania]] eta [[Frantzia]]koaren adinakoa.

[[Lehen Mundu Gerra]]n neutral iraun zuen. Baina [[Bigarren Mundu Gerra]]n, [[Hirugarren Reicha|Alemania naziak]] [[1940]]. urtean okupatu zuen, [[1945]] arte. Gerra ostean, ekonomiak gora egin zuen eta [[Benelux]] elkarteko kide bihurtu ('''Be'''lgique, '''Ne'''derland, '''Lux'''embourg). Era berean [[Europako Ikatz eta Altzairuaren Erkidegoa|Ikatz eta Altzairuaren Europako Erkidegoaren]] (IAEE) kide bihurtu zen, [[Europar Batasuna]]ren aitzindaria.

== Banaketa administratiboa ==
=== Probintziak ===
{{sakontzeko|Herbehereen banaketa administratiboa}}
[[Fitxategi:ProvincesOfTheNetherlands.gif|eskuinera|200px|Herbehereen banaketa administratiboaren mapa]]
[[Herbehereen banaketa administratiboa]] hamabi eskualdetan egiten da, probintzia-izenarekin. Euretariko bakoitzean gobernadore bat dago, {{lang|nl|''Commissaris van de Koningin''}} (Erreginaren Mandataria), [[Limburg (Herbehereak)|Limburg probintzian]] ezik, non ''Gouverneur'' izena ematen zaion.

Honakoak dira 12 probintziak:
{| style="background:none;" cellspacing="2px"
|
{| class="sortable wikitable" style="text-align:left;"
|-
! style="width:40px;" class="unsortable"| [[Bandera]]
! style="width:110px;"| Probintzia
! style="width:120px;"| Hiriburua
! style="width:100px;"| Hiri nagusia
! style="width:60px;"| Azalera<ref name="ProvArea">{{erreferentzia|url=http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?VW=T&DM=SLNL&PA=70072ned&D1=224&D2=5-16&D3=l&HD=081103-1603&HDR=T&STB=G1,G2|hizkuntza=nl|egilea=Statistics Netherlands|urtea=2007|izenburua=Regionale Kerncijfers Nederland}}</ref><br />(km²)
! style="width:90px;"| Biztanleria<ref>{{erreferentzia|url=http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=03759NED&D1=0&D2=129-132&D3=0,5-16,101-902&D4=21-22&HDR=T,G2&STB=G1,G3&VW=T|hizkuntza=nl|egilea=Statistics Netherlands|urtea=2013|izenburua=Bevolking; geslacht, leeftijd, burgerlijke staat en regio, 1 januari}}</ref><br /><small>2013-9-30</small>
! style="width:80px;"|Dentsitatea<br />(bizt/km²)
|-
| style="text-align:center"|{{banderaikur|Drenthe|size=27px}} || [[Drenthe]] || [[Assen]] || [[Assen]] || style="text-align:right"|2.639|| style="text-align:right"|489.155|| style="text-align:right"|185
|-
| style="text-align:center"|{{banderaikur|Flevoland|size=27px}} || [[Flevoland]] || [[Lelystad]] || [[Almere]] || style="text-align:right"|1.415|| style="text-align:right"|399.825|| style="text-align:right"|282
|-
| style="text-align:center"|{{banderaikur|Frisia|size=27px}} || [[Frisia (probintzia)|Frisia]] || [[Leeuwarden]] || [[Leeuwarden]] || style="text-align:right"|3.340|| style="text-align:right"|646.401|| style="text-align:right"|194
|-
| style="text-align:center"|{{banderaikur|Gelderland|size=27px}} || [[Gelderland]] || [[Arnhem]] || [[Nimega]] || style="text-align:right"|4.970|| style="text-align:right"|2.019.196|| style="text-align:right"|406
|-
| style="text-align:center"|{{banderaikur|Groningen|size=27px}} || [[Groningen (probintzia)|Groningen]] || [[Groningen (hiria)|Groningen]] || [[Groningen (hiria)|Groningen]] || style="text-align:right"|2.325|| style="text-align:right"|582.908|| style="text-align:right"|251
|-
| style="text-align:center"|{{banderaikur|Limburg (Herbehereak)|size=27px}} || [[Limburg (Herbehereak)|Limburg]] || [[Maastricht]] || [[Maastricht]] || style="text-align:right"|2.150|| style="text-align:right"|1.120.332|| style="text-align:right"|521
|-
| style="text-align:center"|{{banderaikur|Ipar Brabante|size=27px}} || [[Ipar Brabante]]|| [['s-Hertogenbosch]] || [[Eindhoven]] || style="text-align:right"|4.914|| style="text-align:right"|2.478.687|| style="text-align:right"|504
|-
| style="text-align:center"|{{banderaikur|Ipar Holanda|size=27px}} || [[Ipar Holanda]] || [[Haarlem]] || [[Amsterdam]] || style="text-align:right"|2.665|| style="text-align:right"|2.737.540|| style="text-align:right"|1.027
|-
| style="text-align:center"|{{banderaikur|Overijssel|size=27px}} || [[Overijssel]] || [[Zwolle]] || [[Enschede]] || style="text-align:right"|3.324|| style="text-align:right"|1.139.462|| style="text-align:right"|343
|-
| style="text-align:center"|{{banderaikur|Utrecht|size=27px}} || [[Utrecht probintzia|Utrecht]] || [[Utrecht]] || [[Utrecht]] || style="text-align:right"|1.383|| style="text-align:right"|1.251.266|| style="text-align:right"|905
|-
| style="text-align:center"|{{banderaikur|Zeelanda|size=27px}} || [[Zeelanda]] || [[Middelburg]] || [[Middelburg]] || style="text-align:right"|1.784|| style="text-align:right"|380.864|| style="text-align:right"|213
|-
| style="text-align:center"|{{banderaikur|Hego Holanda|size=27px}} || [[Hego Holanda]] || [[Haga]] || [[Rotterdam]] || style="text-align:right"|2.808|| style="text-align:right"|3.572.409|| style="text-align:right"|1.272
|- class="sortbottom"
! colspan="4" style="text-align:right;"| Guztira
! style="text-align:right;"| 33.718
! style="text-align:right;"| 16.818.045
! style="text-align:right;"| 499
|}
|}

Estatua ur-barrutietan ere banatua dago, ur-batzorde baten agindupean ({{lang|nl|''waterschap''}} edo {{lang|nl|''hoogheemraadschap''}}). [[2005]]eko [[urtarrilaren 1]]ean 27 ziren eta bakoitzak ura kudeatzeko eskuduntza du. Ur-batzorde hauen eraketa estatuaren sorrera baino lehenagokoa da, [[1196]] urtean agertu baitziren lehen aldiz. Berez, Herbehereetako ur-batzordeak oraindik dabiltzan munduko erakunde demokratiko zaharrenetakoak dira.

=== Udalerri bereziak ===
{{sakontzeko|BES uharteak}}

[[2010]] urtetik aurrerako banaketa administratiboaren arabera, antzinako [[Holandarren Antillak|Holandarren Antilletako]] uharteak Herbehereetako udalerri berezi bihurtu ziren.

{| style="background:none;" cellspacing="2px"
|
{| class="sortable wikitable" style="text-align:left;"
|-
! style="width:40px;" class="unsortable"| [[Bandera]]
! style="width:110px;"| Probintzia
! style="width:120px;"| Hiriburua
! style="width:100px;"| Hiri nagusia
! style="width:60px;"| Azalera<br />(km²)
! style="width:90px;"| Biztanleria<ref>{{erreferentzia|url=http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=80539ned&D1=0-1,9-10&D2=a&D3=a&HDR=T&STB=G1,G2&CHARTTYPE=1&VW=T|egilea=Central Bureau of Statistics|urtea=2012|izenburua=Bevolkingsontwikkeling Caribisch Nederland; geboorte, sterfte, migratie|hizkuntza=nl}}</ref><br /><small>2012-12-31</small>
! style="width:80px;"|Dentsitatea<br />(bizt/km²)
|-
| style="text-align:center"|{{banderaikur|Bonaire|size=27px}} || [[Bonaire]] || [[Kralendijk]] || [[Kralendijk]] || style="text-align:right"|288|| style="text-align:right"|17.408|| style="text-align:right"|60
|-
| style="text-align:center"|{{banderaikur|Sint Eustatius|size=27px}} || [[San Eustakio]] || [[Oranjestad]] || [[Oranjestad]] || style="text-align:right"|21|| style="text-align:right"|3.897|| style="text-align:right"|186
|-
| style="text-align:center"|{{banderaikur|Saba|size=27px}} || [[Saba]] || [[The Bottom]] || [[The Bottom]] || style="text-align:right"|13|| style="text-align:right"|1.991|| style="text-align:right"|153
|- class="sortbottom"
! colspan="4" style="text-align:right;"| Guztira
! style="text-align:right;"| 322
! style="text-align:right;"| 23.296
! style="text-align:right;"| 72
|}
|}

=== Hiri nagusiak ===
{{sakontzeko|Herbehereetako hiri nagusien zerrenda}}
{{Hiri handienak
| name         = Herbehereetako hiri handienak
| country      = Herbehereak
| stat_ref     = Statistics Netherlands<ref>[http://statline.cbs.nl/StatWeb/start.asp?LA=nl&DM=SLNL&lp=Search%2FSearch Statistics Netherlands].</ref>
| list_by_pop  = 
| class        = nav
| div_name     = Probintzia
| div_link     =

|city_1 = Amsterdam
|div_1 = Ipar Holanda
|pop_1 = 825.080
|img_1 = Amsterdam airphoto.jpg

|city_2 = Rotterdam
|div_2 = Hego Holanda
|pop_2 = 625.472
|img_2 = RotterdamMaasNederland.jpg

|city_3 = Haga
|div_3 = Hego Holanda
|pop_3 = 515.076
|img_3 = A square in the center of the Hague.jpg

|city_4 = Utrecht
|div_4 = Utrecht probintzia{{!}}Utrecht
|pop_4 = 335.089
|img_4 = Buurkerk en Domtoren.jpg

|city_5 = Eindhoven
|div_5 = Ipar Brabante
|pop_5 = 223.876
|img_5 =

|city_6 = Tilburg
|div_6 = Ipar Brabante
|pop_6 = 211.726
|img_6 =

|city_7 = Groningen (hiria){{!}}Groningen
|div_7 = Groningen (probintzia){{!}}Groningen
|pop_7 = 200.210
|img_7 =

|city_8 = Almere
|div_8 = Flevoland
|pop_8 = 197.318
|img_8 =

|city_9 = Breda
|div_9 = Ipar Brabante
|pop_9 = 181.775
|img_9 =

|city_10 = Nimega
|div_10 = Gelderland
|pop_10 = 170.943
|img_10 =

|city_11 = Enschede
|div_11 = Overijssel
|pop_11 = 158.308
|img_11 =

|city_12 = Apeldoorn
|div_12 = Gelderland
|pop_12 = 158.226
|img_12 =

|city_13 = Haarlem
|div_13 = Ipar Holanda
|pop_13 = 157.058
|img_13 =

|city_14 = Amersfoort
|div_14 = Utrecht probintzia{{!}}Utrecht
|pop_14 = 152.752
|img_14 =

|city_15 = Arnhem
|div_15 = Gelderland
|pop_15 = 152.506
|img_15 =
  
|city_16 = Zaanstad
|div_16 = Ipar Holanda
|pop_16 = 151.495
|img_16 =

|city_17 = 's-Hertogenbosch
|div_17 = Ipar Brabante
|pop_17 = 150.954
|img_17 =

|city_18 = Haarlemmermeer
|div_18 = Ipar Holanda
|pop_18 = 144.090
|img_18 =

|city_19 = Zoetermeer
|div_19 = Hego Holanda
|pop_19 = 124.089
|img_19 =

|city_20 = Zwolle
|div_20 = Overijssel
|pop_20 = 124.032
|img_20 =

}}

== Politika ==
{{sakontzeko|Herbehereetako politika}}
Herbehereak [[demokrazia]] parlamentario bat izan dira [[1848]]tik aurrera, eta [[monarkia konstituzional]] bat [[1815]]tik. Horren aurretik [[errepublika]] bat izan zen [[1581]]tik [[1806]]ra eta erresuma [[1806]]tik [[1810]]ra ([[1810]]tik [[1813]]ra [[Frantzia]]ren parte izan zen). Herbehereetako politika ezaguna da bere kontsentsuarengatik, bai politikarien artean, bai horien eta jendartearen artean.

Estatuburua [[monarka]] bat da; gaur egun, [[Beatriz I.a Herbehereetakoa|Beatriz erregina]]. Konstituzionalki monarkak hainbat botere ditu, baina berez funtzio zeremonialak betetzen ditu. Monarkak kabinete berriaren eraketan eragin dezake, eta alderdi politikoen arteko epaile moduan joka dezake.

Praktikan botere exekutiboa Kabinetearen esku geratzen da. Dagoen sistema alderdi-anitza dela eta, [[XIX. mendea|XIX. mendetik]] inoiz ez da egon alderdirik gehiengo osoa lortu duenik, eta horregatik, Kabineteak sortu behar dira. Horretan hogeita hamar ministro inguru daude, horietatik batetik hirura ez dute ministerio zehatzik eta beste hainbeste estatu-idazkari. Gobernuaren burua [[Herbehereetako Lehen Ministroa]] da, normalean koalizioan dauden alderdirik handienaren burua delarik.

Kabinetearen arduren artean bi ganbara dituen parlamentua, [[botere legegile]]a duena. Bigarren Ganberako (Behe Ganbera), hauteskunde zuzenetan hautatzen dira, lau urtero ospatzen direnak normalean. Biltzar Probintzialak ere lau urterik behin egiten dira. Biltzar Probintzialetako kideek 75 ordezkari hautatzen dituzte Lehen Ganberan (Goi Ganbera), botere legegilea duena, baina ez hauek proposatzeko edo aldatzeko, bakarrik atzera emateko.

Langile [[sindikatu]]ak eta erakundeak kontsultatzen dituzte [[finantzak|finantza]], [[ekonomia]] eta gizarte gaietan. Horretarako, [[Herbehereetako Kontseilu Ekonomiko-Soziala]] biltzen da.

[[Bigarren Mundu Gerra]]ren ostean, Herbehereek aurretik izan ohi zuten neutraltasuna hautsi eta [[Nazio Batuen Erakundea|Nazio Batuetan]], [[Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea|OTANen]] eta [[Europar Batasuna|Europar Batasunean]] sartu zen.

Herbehereek tradizio handia dute tolerantzia sozialean. [[XVIII. mendea]]n [[Herbehereetako Eliza Erreformatua]] zen ofiziala, baina [[katolizismo]] eta [[judaismo]]a oso onartuak ziren. Gaur egun [[droga]]k, [[prostituzio]]a, [[homosexualitate|homosexualen]] arteko ezkontzak eta [[eutanasia]]ren inguruko legeak dituzte, munduko askeenak.

[[1919]]tik aurrera [[sufragio unibertsal]]a ezarri zen eta hortik aurrera hiru alderdi familia egon dira:
* Indartsuena izan den eta gaur egun ere baden [[kristau demokrazia|kristau demokratak]]. Gaur egun [[Deialdi Demokristaua (Herbehereak)|Deialdi Demokristaua]] (CDA) alderdiak du hor botere handiena.
* [[Sozialdemokrazia|Sozialdemokratak]], batez ere [[Herbehereetako Alderdi Laborista]] (PvdA).
* [[Liberalismo|Liberalak]], batez ere [[Demokrazia eta Askatasunaren aldeko Alderdi Popularra]].
Demokristuak beti egon dira kabinetean, koalizioan beste bietako batekin. [[1970eko hamarkada]]n alderdi sistema oso hegazkorra bilakatu zen, alderdi klasikoek boterea galdu zutelako eta [[Alderdi Erradikal Demokrata (Herbehereak)|Alderdi Erradikal Demokrata]] edo [[D66 Alderdi Liberal Progresista]]k boto asko lortu zituzten.

[[1994]]ko hauteskundetan CDAk bere boterea galdu zuen eta VVD, D66 eta PvdAk osatutako kabinetea sortu zen. [[2002]]an honek gehiengoa lortu zuen, [[Pim Fortuyn]]ek osatutako LPF alderdiak (Fortuyn bera astebete lehenago erail zuten) igoera nabarmena izan baitzuen. CDA, VVD eta LPFk kabinetea osatu zuten, baina [[2003]]an LPFk aulki asko galdu ziten eta beraz kabinetea CDA, VVD eta D66 alderdiek osatu zuten.

== Demografia ==
Herbehereek munduko biztanleria dentsitate maila altuenetako bat dute. [[2021]]eko apirilean, estimazioen arabera, biztanleria 17.488.669koa zen.<ref name="herb2021">{{erreferentzia | url=https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/37230ned/table?dl=543D2 |izenburua= Bevolkingsontwikkeling; regio per maand | argitaletxea=StatLine |sartze-data=2023-2-17}}</ref> Populazioaren gehiengoa frankoen, [[frisiar]]ren eta saxoien ondorengoak dira.

[[Bigarren Mundu Gerra]]z geroztik, gobernuak emigrazioa bultzatu zuen, lurraldea gainpopulatua zegoela eta. Horrela, ia 500.000 biztanlek [[herrialde]]a utzi zuen. Hala ere, immigrazioa emigrazioa baino handiagoa izan da, eta hainbat lurraldetatik immigranteak heldu dira Herbehereetara (tartean Herbehereen koloniak izandakoak –[[Holandarren Antillak]] edo [[Surinam|Surinam–]], baina baita beste herri batzuetakoak ere, [[Turkia]] eta [[Maroko]] esaterako).

Herbehereen egungo osaketa [[etnia|etnikoa]] ondokoa da:

* [[Europa]]rrak – % 87,3 (nederlandarrak % 80,9; beste europarrak % 6,4);
* [[Asia]]rrak – % 6,9 (turkiarrak, [[indonesia]]rrak, [[india]]rrak...);
* [[Karibea (eskualdea)|Karibetarrak]] – % 2,8 ([[surinam]]darrak, batez ere);
* [[Afrika]]rrak – % 2 ([[maroko]]arrak, batez ere);
* Bestelako jatorrikoak – % 1.

=== Hirigintza ===
[[Fitxategi:Randstad.png|miniatura|thumb|[[Randstad]] eskualdearen mapa eskematikoa]]
Herrialdea oso populatua dago, nahiz eta hiriak txikiak izan Europako edo munduko beste herrialde batzuekin alderatuta. Ez dira oso handiak, baina batez besteko urbanizazio maila oso altua da. Hiriburua eta hiririk handiena [[Amsterdam]] da, nahiz eta gobernuaren egoitzan [[Haga]]n dagoen. Hiriburua, orokorrean, gobernuaren egoitza dagoen hiria bezala definituta dagoen bitartean, kasu honetan, inork ez luke Haga hiriburu bezala inoiz deituko, "Munduko legearen hiriburu" bezala ezagutzen den arren.<ref>van Krieken, Peter J.; David McKay (2005). ''The Hague: Legal Capital of the World''. Cambridge University Press. {{ISBN|9067041858}}.</ref>

=== Randstad ===
[[Randstad]] (nederlanderaz: rand, "Ertza", eta stad, "Hiria") Herbehereetako konurbaziorik handienak jasotzen duen izena da, aldi berean Europako handienetako bat.<ref>[http://www.oecd.org/document/63/0,3343,en_2649_33735_38267583_1_1_1_1,00.html OECD Territorial Reviews: Randstad Holland, Netherlands.] oecd.org.</ref>

Randstad eskualde metropolitarra (6,5 milioi biztanle inguru ditu; Herbehereetako populazioaren %40) eta Randstad eskualdea (elkarte sozio-ekonomiko bat) bereizi behar dira.<ref>[https://web.archive.org/web/20090619223722/http://www.regiorandstad.com/index.php Regio Randstad Brussel.] [[Randstad]].</ref> Bi entitate hauek [[Hego Holanda]], [[Ipar Holanda]], [[Utrecht probintzia|Utrecht]] eta [[Flevoland]] probintzietan zehar hedatzen dira.

== Ekonomia ==
{{sakontzeko|Herbehereetako ekonomia}}
Lurraldea oso mugatua izanik ere, ekonomia indartsua garatu dute nederlandarrek, garraioan, finantza zerbitzuetan eta industrian oinarritua, emaitza bikainak ematen dituena. [[Eurogunea|Euroguneko]] seigarren ekonomiarik garrantzitsuena da<ref name=cia>[https://web.archive.org/web/20200521043249/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nl.html Netherlands: Economy] The World Factbook. Cia.gov</ref>.

[[Nekazaritza]]k oraindik ere garrantzi handia du, baino biztanleria langilearen % 2ri baino ez dio ematen lana<ref name=cia/>. Oso intentsiboa da, eta barazki langintzarekin lotu du behi eta zerri hazkundea. Laborantza gaien munduko hirugarren esportatzailea dira Herbehereak, eta aurreneko lekuan dago [[gazta]], [[lekadun]] eta loreen esportazioan. [[Gas natural]]a da lurpeko baliabide nagusia (bosgarrena 1996. urtean). [[Groningen (hiria)|Groningeneko]] hobi zabalak, iparraldean, oraindik gasaren bi heren ematen ditu, baina ekoizpena agortzen ari da. Aldi berean, ordea, indartzen ari dira [[Ipar itsasoa|Ipar Itsasoan]] dauden gas hobiak. Gas hori, nazioko esportazioen % 10 edo dena, inguruko europar herrialdeetan banatzen da.

[[Fitxategi:Amazonehaven.JPG|thumb|250px|[[Rotterdamgo portua]] Europako handiena da.]]
Herbehereek oso tradizio zaharra dute negozioetan, eta orobat da han antzinakoa merkataritzako kapitalismo dinamikoa. Bertakoak dira [[Shell (konpainia)|Shell]], [[Unilever]], [[Heineken]] eta [[Philips]] bezalako [[multinazional]] handiak. Usadio horietan oinarriturik, industria ahaltsua garatu da. Industria horretan usadiozko espezialitateak ([[diamante]] langintza adibidez) eta ekoizpen sorta oso zabala elkartzen dira, esportazio guztien %&nbsp;50 ziurtatzen dutenak. Hirugarren sektoreak [[Barne produktu gordin|BPGren]] % 73,2 hartzen zuen 2012an<ref name=cia/>, eta nazioarteko merkatari eta finantza bulego asko sortu ditu atzerrian. Hala, asko dira holandar [[holding]]ak, trataera fiskal abantailatsu batek erakarriak. [[Rotterdam]]en dago Europako lehen portua, garraio sare bikain batez osatua, eta hantxe dago halaber [[petrolio]]aren negozioaren nazioarteko gune nagusietako bat.

26 urteko hazkunde ekonomikoaren ondoren, [[2009]]an ekonomia % 3,9 uzkurtu zen, [[Atzeraldi Handia]] zela eta. Izan ere, Herbehereetako banku batzuek [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetako]] [[subprime hipoteken krisia|subprime maileguen krisia]] pairatu zuten. 2008an gobernuak bi banku nazionalizatu behar izan zituen, eta beste finantza erakunde batzuei milaka milioi euro injektatu zizkien, hondatze handiagoa gerta ez zedin. Horrez gainera, gobernuak ekonomia suspertzeko planak abiarazi zituen. Guzti horren ondorioz, [[2010]]ean defizita BPGren %5,3 izan zen (2008an %&nbsp;0,7ko superabita izan zuten). [[2011]]n kontsolidazio fiskala lortzeko neurriak hartzen hasi ziren<ref name=cia/>.

== Kultura ==
Garai gotiko eta errenazentistan, Herbehereak garapen artistiko nabarmena izaten hasi ziren, batez ere pinturan. Maila intelektualean, [[Erasmo Rotterdamgoa]], Herbehereetan jaioa, eragin handia izan zuen bere herrialdeko eta Europako kultura-bizitzan XVI. mendean. Ondoren, eta haren omenez, 1958az geroztik, [[Erasmo saria]] eman dute [[Humanitateak|humanitate]], [[gizarte-zientzia]] eta [[arte]]en arloan.

[[XVII. mendea]]n, «Herbehereetako Urrezko Aroa» izenaz ezagutzen den aldian, herrialdearen eragin kulturalak gailurra jo zuen. Garai hartako pertsonaia herbehereetarren artean [[Christiaan Huygens]] eta [[Baruch Spinoza]] daude. Gainera, baziren herrialde hartan tolerantzia-giroari esker bizi ziren atzerritarrak, hala nola [[René Descartes]] frantsesa edo [[John Locke]] ingelesa. Herrialde hori ezaguna da [[Haize errota|haize-errotengatik]], [[Eskalapoi|zurezko zapatengatik]], [[tulipan]]engatik, [[Bizikleta|bizikletengatik]] eta [[tolerantzia]] sozialagatik.

=== Margolaritza ===
[[Fitxategi:Rembrandt Harmensz. van Rijn 144.jpg|thumb|[[Rembrandt]]]]
Herbehereetako margolaritza barrokoa burgesa da, eta paisaia, erretratu eta eguneroko bizitzako gaiak menderatzen ditu, horren adibide nabarmenena [[Rembrandt]] da. XVII. mendeko «Herbehereetako Urrezko Aro» horretan [[Johannes Vermeer]], [[Frans Hals]] eta lehenago [[Hieronymus Bosch]] ere nabarmendu ziren. Azken mendeetan, pintore bikainak ekoitzi ditu herrialdeak, hala nola [[Vincent van Gogh]] eta [[Piet Mondrian]].

Mondrianen abstrakzioa erretikulu [[Kubismo|kubistatik]] abiatuta egin zen. Erretikulu horietatik pixkanaka kolore puruko planoak gordetzen dituzten marra horizontal eta bertikaletara murriztu zen. Gerra arteko aldian, [[Theo van Doesburg]]ek, [[neoplastizismo]]aren aldezle nagusietako bat izan ondoren, arte abstraktua nabarmen berritu zuen, arte-sorkuntzak arau kontrolagarri eta logikoen mende egon behar zuela eta.

=== Literatura ===
Erdia Aroan nabarmentzekoa da antzinako nederlanderaz idatzitako zaldunen istorio frantses bat, ''[[Floire et Blancheflor]]'', ''[[Mila gau eta bat gehiago]]'' ipuinean oinarritutakoa. ''Karel ende Elegast'' berezko lana da. Izen ezaguneko lehen poeta [[Hendrik van Veldeke]] da (1170). [[Nederlandera]]zko prosaren aitatzat [[Jan van Ruysbroek]] (1293-1381) mistikoa hartzen da, bere ''Die Chierheit der Gheesteliker Brulocht'' (''Ezkontza espiritualaren apaindura'') lanak Europa osoko literatura [[Aszetismo|aszetiko]] eta [[mistiko]]an eragina izan zuena. [[Errenazimendu]]ko [[humanismo]]ak, [[Erasmo Rotterdamgoa]] bezalako figurak eman zituen, eta Herbehereetako literaturaren Urrezko Mendea, XVII. mendea, gailurra izan zen, [[Biblia]] nederlandera itzuli zenean, dialekto bakoitzeko berezitasun ezberdinekin, nederlandera literario arrunt bat sortzeko; hau da, ''[[Estatuen Biblia]]'' deiturikoa. Urrezko mende honetako egilerik garrantzitsuenak [[Joost van den Vondel]], [[Pieter Corneliszoon Hooft]], [[Constantijn Huygens]] eta [[Gerbrand Adriaensz Bredero]] izan ziren. XVIII. mendean, elkarrekin bizi ziren emakume idazle bikote berezi bat nabarmentzen da, [[Betje Wolff]] (1738-1804) eta bere laguna [[Aagje Deken]] (1741-1804), eleberri epistolar nabarmenak idazten zituztenak. XIX. mendeko belaunaldi erromantikoa [[Willem Bilderdijk]]ek (1756-1831), [[Hiëronymus van Alphen]]ek (1746-1803), [[Rhijnvis Feith]]ek (1753-1824), [[Hendrik Tollens]]ek (1780-1856) eta [[A. C. W. Staring]]ek (1767-1840) ordezkatzen dute. Narratiban [[Multatuli]] nabarmendu zen [[kolonialismo]]a salatzen duen eleberri batekin, [[Max Havelaar]] (1860), eta ''[[Busken Huet]]'' saiakeran (1826-1886). [[Naturalismo (filosofia)|Naturalismoa]] [[Marcellus Emants]]ek (1848-1923) ordezkatzen du. 1880ko belaunaldiak [[Tachtigers]] izeneko talde bat sortu zuen: [[Willem Kloos]], [[Hélène Swarth]], [[Albert Verwey]], [[Frederik van Eeden]], [[Lodewijk van Deyssel]] eta [[Herman Gorter]]. XX. mendean [[Louis Couperus]]en eleberri psikologikoa aipatu behar da, eta, bigarren mundu gerraren ondoren, panorama menderatu zuten hiru autore: [[Willem Frederik Hermans]], [[Harry Mulisch]] eta [[Gerard Reve]]. Ondoren, [[Hella Haasse]] eta [[Cees Nooteboom]] nabarmendu ziren, hauek bezain garrantzitsuak ziren beste askoren artean.

=== Gastronomia ===
[[Fitxategi:Snert.jpg|thumb|''[[Erwtensoep]]'' (ilar zopa) prestatzen, herrialdeko plater nazionala. ]]
[[Sukaldaritza]]ren ezaugarri nagusia [[ogi]]a eta [[patata]] asko kontsumitzea da. Oso ezaguna da [[gurin]]ez bustitako tostada biribil bat: [[muschuita]], gosari bezala jan ohi dena, zapore ezberdinekin eta ospakizun ezberdinetan erabiltzen dena. Plater nazional bat ere ospetsua da, [[erwtensoep]] delakoa, oinarrian, [[ilar]] zopa bat dena.

[[Gazta]]k ezagunak dira, horien artean [[Gouda]], [[Edam gazta|Edam]] eta [[Leyden gazta|Leyden]]. Ekialdeko hiri askok beren gaztak dituzte, eta horietako batzuk zaporeagatik eta kanpoko itxuragatik bakarrik bereiz daitezke. Baina Europako herrialde guztietan bezala, eskualdeen arteko aldeak nabarmenak dira eta eskualde bakoitzak bere plater tipikoak ditu. Iparraldeak, protestanteak, bizitza ikusteko beste modu bat du hegoaldeak baino, katolikoa; eta hori bere eragin gastronomikoetan ere islatzen da. Azpimarratzekoa da, halaber, [[sardinzar]] ogitartekoa (haring broodje). Bere gozokirik preziatuena [[stroopwafel]]s izeneko siropez betetako [[gaileta]]k dira.

=== Hizkuntzak ===
{{sakontzeko|Nederlandera|Frisiera}}
Herrialdean biztanle gehienek [[nederlandera]] hitz egiten dute, hori baita hizkuntza ofiziala, baina probintzietako hizkuntzak eta eskualdeetako dialektoak ere ezagutzen dira. [[Flandria]]n eta [[Surinam]]en ere hitz egiten da, [[Indonesia]]n belaunaldi gazteenak herrialdean hizkuntzaren erabilera berreskuratzen hasi diren bitartean, orain arte ohikoa zena, batez ere Herbehereetako kolonizazioa ezagutu zuten biztanleen artean.

[[Frisiera]] [[Frisia]] probintziako hizkuntza koofiziala da, eta 453 000 pertsonek hitz egiten dute.<ref>{{Erreferentzia |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2098.html |izenburua=The World Factbook |obra=cia.gov}}</ref>

[[Nederlanderazko baxu saxoera]]ren zenbait dialekto herrialdearen ipar-ekialdean hitz egiten dira, eta nederlandarrek eskualdeetako hizkuntzatzat hartzen dituzte [[Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutuna]]ren arabera. 798 000 lagunek hitz egiten dute.
Beste nederlanderazko dialekto bat [[limburgera]] da, [[Limburg (Herbehereak)|Limburgoko probintziaren]] hego-ekialdean hitz egiten dena eta 825.000 lagunek hitz egiten dutena.<ref>Welschen, Ad: Course ''Dutch Society and Culture'', International School for Humanities and Social Studies ISHSS, Universiteit van Amsterdam, 2000-2005.</ref>

[[Hegoafrika]]n herbeheretar kolonoen ondorengoek [[afrikaans]] hitz egiten dute, nederlanderaren aldaera bat.

Ohikoa da herrialdean beste hizkuntza batzuk hitz egitea, herritarren% 70ek [[ingelesa]]ren ezagutza handia dute,% 55 eta 59 artean [[Alemaniera|alemanak]] hitz egiten du eta %19 inguruk frantsesak.<ref>{{Erreferentzia |abizena= Ginsburgh |izena= Victor |coautores= Ignacio Ortuño-Ortin, Shlomo Weber |izenburua= Why Do People Learn Foreign Languages? |editorial= Université libre de Bruxelles |mes= febrero |urtea= 2005 |url= http://bib17.ulb.ac.be:8080/dspace/bitstream/2013/1957/1/vg-0155.pdf |formatua= pdf |fechaacceso= 17 de septiembre de 2008 |urlarchivo= https://web.archive.org/web/20080923201534/http://bib17.ulb.ac.be:8080/dspace/bitstream/2013/1957/1/vg-0155.pdf |fechaarchivo= 23 de septiembre de 2008 }}</ref>

=== Erlijioak ===
{{Grafiko zirkular
|caption    = '''Erlijioak Herbehereetan (2015)'''<ref name="religieuze-kaart2016">{{|abizena=Schmeets|izena=Hans|izenburua=De religieuze kaart van Nederland, 2010–2015|data=2016|argitaletxea=Centraal Bureau voor der Statistiek|url=https://www.cbs.nl/-/media/_pdf/2016/51/religie-regionaal-2010-2015.pdf|page=5}}</ref><ref name="cbs2016">{{|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2016/51/helft-nederlanders-is-kerkelijk-of-religieus|izenburua=Helft Nederlanders is kerkelijk of religieus|abizena=CBS|website=www.cbs.nl|hizkuntza=nl|sartze-data=2017ko urriaren 17a}}</ref>
|tamaño    = 100
|posición  = right
|label1 = [[Erlijio eza]] (ez sinesdun) (Ateo) (Agnostiko) %50.1
|value1 = 50.1
|color1 = Grey
|label2 = [[Erromatar Eliza Katolikoa|Eliza Katolikoa]] %23.7
|value2    = 23.7
|color2    = darkorchid
|label3 = [[Protestantismo]] %15.5
|value3 = 15.5
|color3 = Blue
|label4 = Beste kristauak %4.6
|value4 = 4.6
|color4 = MidnightBlue
|label5 = [[Islam]] %4.9
|value5 = 4.9
|color5= green
|label6 = Beste %1.1
|value6 = 1.1
|color6= indianred
}}
XVI. mendeko erreformaren ondoren, herrialdea bi zatitan banatu zen: [[katoliko]]a eta [[protestante]]a. Banaketa hori, gutxi gora-behera, hego-mendebaldetik ipar-ekialdera doa: lehena katolikoa da, bigarrena, protestantea. Azken horretan hainbat adar daude tartean, [[Herbehereetako Eliza Berritua|Eliza berritua]] ([[Kalbinismo|kalbinistak]]) eta [[luterano]]ak kasu.<ref>[https://web.archive.org/web/20061001235320/http://www.minbuza.nl/es/sobrelospaisesbajos/general El país en breve.] Herbehereetako Kanpo Harremanetarako Ministerioa.</ref>

2005ean, herbeheretar biztanleen %43,6 [[kristaua]] zen (%27, kristau katolikoa; eta %16,6, protestantea). Populazioaren %5 [[musulman]]a da, %5 [[judua]], eta populazioaren %48 ez da inongo erlijioren kide.<ref>{{ |url=http://www.wrr.nl/dsc?c=getobject&s=obj&%21sessionid=1rhoUlCp3M4eGxJh%40OuGEX%40lW9pz8%40H1%21f8xG1jmf1WBRze8Ga59bo5Wz8ZWno7p&objectid=3840&%21dsname=default&isapidir=%2Fgvisapi%2F |izenburua=Copia archivada |fechaacceso=24 de noviembre de 2017 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20110811080512/http://www.wrr.nl/dsc?c=getobject&s=obj&%21sessionid=1rhoUlCp3M4eGxJh%40OuGEX%40lW9pz8%40H1%21f8xG1jmf1WBRze8Ga59bo5Wz8ZWno7p&objectid=3840&%21dsname=default&isapidir=%2Fgvisapi%2F |fechaarchivo=11 de agosto de 2011 }}</ref><ref>https://web.archive.org/web/20091116154332/http://www.wrr.nl/content.jsp?objectid=3840</ref>

2005eko [[Eurobarometro]]aren inkestaren arabera, Herbehereetako herritarren %34ak "Jainko bat dagoela uste dut" erantzun zuten; %&nbsp;37k, berriz, "Izpiritu edo bizi-indar moduko bat dagoela uste dut" eta %&nbsp;27k "ez dut uste inolako izpiritu, jainko, bizitza edo indarrik dagoenik". Horrez gain, populazioaren %&nbsp;41ek onartzen zuen bizitzaren esanahian pentsatzen duela; aldiz, inoiz horretan inoiz pentsatzen ez zutenak %&nbsp;6 izan ziren.<ref name="EUROBAROMETER">{{ |url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf |izenburua=Eurobarometer on Social Values, Science and technology 2005 (pág. 11) |fechaacceso=5 de mayo de 2007}}</ref>

=== Hezkuntza ===
Hezkuntza ikastetxeetan eta horien barruko adin-taldeetan banatuta dago, eta horietako batzuek hezkuntza-maila desberdinak dituzte. Ikastetxeak ikastetxe publikoetan edo ikastetxe berezi erlijiosoetan banatzen dira. [[PISA txostena]] [[Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Erakundea]]k koordinatzen du, eta 2008an Herbehereak munduko hezkuntzaren bederatzigarren lekuan jarri zuen, erakundearen batezbestekoan hazkunde nabarmena lortuz.

Oinarrizko hezkuntza lau urtetik hamabi urtera bitartekoa da. 5 urtetik aurrera, nahitaezkoa da. Hamabi urtetik aurrera, maila ertaineko prestakuntza-hezkuntza (lau urtekoa), hezkuntza orokor jarraitua (bost urtekoa) edo prestatzeko hezkuntza zientifikoa (sei urtekoa) egin daitezke. Ikasketa horiek amaitutakoan, hirugarren mailako hezkuntza egin daiteke, unibertsitateak barne. Ikasketak amaitzean, maisutza bat egin daiteke, batez beste 22 urterekin amaitzen dena, ondoren lanean hasteko. Unibertsitate guztiek, Nyenrodek izan ezik, estatuaren finantziazioa jasotzen dute. [[Amsterdamgo unibertsitatea|Amsterdam]], [[Delfteko unibertsitatea|Delft]], [[Leidengo Unibertsitatea|Leiden]] eta [[Utrechteko unibertsitatea|Utrechteko]] unibertsitateak munduko 100 onenen artean daude urtero.<ref>{{Erreferentzia |url= http://www.cosmopolitburo.com/?p=11 |izenburua= Sistemas de educación superior en Francia y Países Bajos – una comparación |fechaacceso= 13 de mayo de 2010 |argitaletxea= www.cosmopolitburo.com |urlarchivo= https://web.archive.org/web/20121115125850/http://www.cosmopolitburo.com/?p=11 |fechaarchivo= 15 de noviembre de 2012 }}</ref><ref>{{Erreferentzia|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2012-13/world-ranking/institution/university-of-groningen |izenburua=University of Groningen |obra=timeshighereducation.co.uk}}</ref>

== Kirolak ==

[[Fitxategi:Johan Cruijff golfer cropped.jpg|thumb|[[Johan Cruyff]], munduko futbolari onenen artean dago.]]
[[Futbol]]a kirol nagusien artean dugu, izan ere [[Herbehereetako futbol selekzio nazionala]] munduko hoberenen artean dugu historikoki, hiru aldiz [[Munduko Futbol Txapelketa|munduko txapeldunordea]] eta behin [[Munduko Futbol Txapelketa|Europako txapelduna]] izan baita. Taldeka, [[UEFAko Txapeldunen Liga]] 6 aldiz irabazi dute bertako klubek ([[Amsterdamgo Ajax]]ek 4, eta [[PSV Eindhoven]]ek eta [[Feyenoord Rotterdam]]ek bana).

Halaber, [[txirrindularitza]]n ere arrakastatsuak izan dira holandarrak mundu mailan, batik bat [[1960ko hamarkada|1960]], [[1970eko hamarkada|1970]] eta [[1980ko hamarkada|1980ko]] hamarkadetan [[Joop Zoetemelk]], [[Jan Janssen]], [[Hennie Kuiper]], [[Johan van der Velde]], [[Peter Winnen]], [[Steven Rooks]] eta [[Erik Breukink]] moduko txirrindulariekin. Hel het Mergellan lasterketa egiten da.

{{clear}}
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2013/08/28}}
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}

== Kanpo estekak ==
* {{eu}} [http://www.jalgi.com/atlasa/estatuak.html Jalgi.com atlasa] datuak, mapak eta irudiak
{{CIA|nl}}
{{autoritate kontrola}}

{{Herbehereetako Erresumako lurralde aurkibidea}}
{{Europar Batasuneko kide aurkibidea}}
{{Europako herrialde aurkibidea}}
[[Kategoria:Herbehereak| ]]
[[Kategoria:Europar Batasuneko estatu kideak]]
[[Kategoria:Mendebaldeko Europako herrialdeak]]