Homo faber (eleberria)
| Homo Faber | |
|---|---|
| Datuak | |
| Idazlea | Max Frisch (1957) |
| Argitaratze-data | 2001 |
| Generoa | eleberria |
| Jatorrizko izenburua | Homo faber, Os homens não são máquinas, Nêng-kan Fa-pei-êrh, Atene ni shisu, Homo-p'abo, Humu Fabir eta Chomo Faber |
| Hizkuntza | alemana |
| Argitaletxea | Elkar |
| Herrialdea | Alemania |
| Orrialdeak | 312 |
| ISBN | 9788483317310 |
| Itzultzailea | Joxe Austin Arrieta Ugartetxea |
Homo Faber 1957an lehen aldiz argitaratutako eleberria da. Max Frisch antzerkigile eta eleberrigile suitzarrak idatzi du. Gaur egungo literaturako lanik garrantzitsuenetakotzat jotzen da.
Eleberri honen gai nagusia identitate faltsu bat gainditzea da. Protagonista, Walter Faber ingeniaria, probabilitateen kalkuluan oinarritutako errealitatearen ikuspegi matematiko eta arrazionalaren jarraitzaile leiala da. Bere bizitzan kasualitatea nola sartzen den ikusten du maitemintzen denean eta Europan zehar Sabeth gaztearekin harreman bat hasten duenean. Berari esker, Faber, irrazionaltasunaren garrantzia ezagutzen du. Argumentua 30eko hamarkadan, Walter Faber Zuricheko Suitzako Teknologia Institutu Federalean lan egiten duen ingeniaria da. Hanna izeneko neska bat ezagutuko du. Maitemindu egiten dira eta ezkongai bat mantentzen dute. Egun batean, Walterrek UNESCOren lan-eskaintza bat jasoko du Bagdadera lanera joateko. Joan aurretik, Walterrek badaki Hanna haurdun dagoela. Walterrek bere lagun eta medikuari, Joaquini, bera zaintzeko eskatzen dio. Bere lana dela eta, Walter munduan zehar bidaia asko egiten ditu. Horietako batean, Venezuelara bidean, istripua izan du bere hegazkinak. Han Herbert ezagutzen du, alemaniar gizon bat. Istripua gertatu den lekutik bila joan arte igarotzen dituzten egunetan, lagun egiten dira biak. Walterrek jakingo du gizon hori bere lagun Joaquinen anaia dela. Hau bere anaiaren bila doa eta Walterrek berarekin joatea erabakitzen du. Hara iristean, Joaquim urkatu egin zela ikusten dute. Walterrek New Yorkera itzultzea erabakiko du, eta Herbertek han geratzea erabakiko du. Walterrek, Ivy maitaleaz nekatuta, Europara joatea erabakiko du itsasontzi batean. Han, Sabeth (Elisabeth) izeneko neska gazte bat ezagutuko du. Hasiera batean, Walter maitemindu egingo da. Biak bidaia bat egiten ari dira Europa osoan zehar. Pixkanaka-pixkanaka, Faberrek gehiago ezagutzen du neska. Honen amak Hanna izena duela jakingo du eta Sabeth gaztetan maiteminduta egon zen neskaren alaba dela konturatuko da. Hanna Grezian dago eta Sabethek ikustera joan nahi du. Egun batean, biak hondartza batean dauden bitartean, suge pozoitsu batek hozka egiten dio Sabethi. Ihes egiten saiatzean, Sabeth muino batetik behera amiltzen da eta buruan kolpea hartzen du. Walterrek ospitalera eramatea lortzen du zailtasun asko izan ondoren. Han, Hannak eta Walterrek elkar ikusten dute urte askoren ondoren. Hasieran, Hannak ez du Faber jaunari buruz askorik jakin nahi. Pixkanaka-pixkanaka, biek beren bizitzako iraganeko gertaerak gogoratzen dituzte, eta Hannak Walterri onartzen dio Sabeth bien alaba dela. Hainbat egunez ospitaleratuta egon ondoren, Sabeth hil egin zen, burezurrean izan zuen lesio baten ondorioz. Handik gutxira, urdaileko minbizia diagnostikatu diote Walterri. Bidaia bat egin du berriz ere Joaquinen anaia bisitatzeko eta Europako beste leku batzuetatik. Bizitzaren nostalgia sentitzen du, ez baitu inoiz gehiago bere alaba hilik ikusiko. Ez du bizitzeko gogorik. Geroago, ospitaleratu egin zuten, minbiziari ebakuntza egiteko. Ospitalean Hannaren bisita eta laguntza jasotzen du. Han, eguneroko bat idazten du. Walterrek badaki hil egingo dela, baina lasai dago, badakielako Hanna Atenasen egongo dela, ez baita gai izango bere alabaren hilobia dagoen lekutik alde egiteko.
Pertsonaiak
- Walter Faber: Es un ingeniero suizo que está a punto de cumplir 50 años. Se caracteriza por tener siempre bajo control tanto las cosas como las personas que lo rodean. Cree que todo se rige por la ley de la probabilidad. Trabaja para la UNESCO y está continuamente viajando por motivos de trabajo. Es un hombre culto y apasionado por las nuevas tecnologías. Viaja siempre acompañado de su maquinilla de afeitar, su cámara de video y su ´Hermes-Baby´ para realizar sus anotaciones.
- Sabeth (Elizabeth): Es una joven alemana de unos veinte años. Es muy bella. Es hija de Hanna y de Walter, aunque este último no lo sabe. Viaja en el barco junto a un joven, que parece ser su novio, pero que en realidad ella no le hace mucho caso. Está realizando un viaje por Europa que finalizará en Atenas (Grecia) donde vive su madre y a la que va a visitar. Un día sufre un golpe en la cabeza, en una playa, tras sufrir la mordedura de una serpiente. Este golpe hace que sea llevada al hospital donde muere.
- Hanna: Es una mujer que trabaja como profesora en Atenas. Durante su juventud estudió en la misma universidad que Walter. Allí, se conocen y mantienen un noviazgo. Cuando Walter acepta su oferta de trabajo en Bagdad, esta le dice que está embarazada. En un primer momento quiere abortar, pero es tratada por Joaquim, el médico amigo de Walter, y finalmente tiene a su hija, a la que llama Elisabeth. A su vez, mantiene un romance con Joaquim, y se casan. Tras unos años, estos se separan. Todavía quiere y recuerda a Walter. Durante la estancia de Walter en el hospital, no se separa de él y le va a visitar todos los días.
- Joaquim Hencke: Es un médico amigo desde la infancia de Walter. Cuando Walter acepta su oferta de trabajo le pide a este que trate el embarazo de su novia Hanna. Ambos se enamoran y se casan. Unos años después, Hanna y Joaquim se separan y este decide viajar a Corinto. Allí permanece un tiempo. Cuando Walter y Herbert llegan a Corinto lo ven colgado en una cabaña.
- Herbert Hencke: Es el hermano de Joaquim. Walter lo conoce en el viaje de avión a México. Mantienen una gran amistad durante los días que están en el desierto tras el accidente que ha sufrido su avión. Con ello, Walter decide acompañarlo a Corinto, donde va a ver a su hermano Joaquim. Durante el viaje en avión, Walter descubre que es hermano de su amigo médico. Cuando ambos llegan allí, ven a Joaquim muerto. Por ello, Herbert decide quedarse allí como su hermano. Tras la muerte de Sabeth, Walter va a visitarle de nuevo.
Gaia
Hainbat gai garrantzitsu jorratzen dira eleberrian:
- Teknologiak, filosofia gisa, dena posible delako eta teknologiak pertsonei beren bizitzako alderdi guztiak kontrolatzeko aukera ematen dielako ustea deskribatzen du. Ikuspuntu hori kontraesanean dago eleberrian zehar.
- Patua kointzidentziaren aurrean. Homo Faberren gertaerak hain dira gertagarriak, non kointzidentzia-kate bat diruditen, probabilitate gutxikoak.
- Bidaiek paper garrantzitsua dute eleberrian. Walter etengabe mugitzen ari da, hainbat kontinente, herrialde eta hiri bisitatuz. Antzezlanean Estatu Batuak, Kuba, Mexiko, Frantzia, Italia, Grezia edo Alemania bezalako herrialdeak aipatzen dira.
- Baliabide teknologikoak. Obran zehar asmakuntza teknologiko ugari aipatzen dira, hala nola garraiobideak (hegazkinak, automobilak, etab.), eguneroko tresnak (bizarra mozteko makina) eta beste objektu batzuk, hala nola agenda elektroniko moduko bat, non Faberrek oharrak egiten zituen ('Hermes-Baby' obran) edo bideo-kamera bat. Zentzu horretan, Homo Faber bere garaira oso aurreratutako eleberritzat har daiteke.
Liburuaren egitura
Homo Faber eleberriko gertaerek ez dute ordena jakin bat jarraitzen, flashback eta flashforward ugariz osatuta dago. Lanak bi zati ditu, 'Lehen etapa' eta 'Bigarren etapa' izenekoak:
- Lehen etapa istorioaren narrazioak osatzen du. Bertan, 'flashback' eta denboran zehar egindako prospekzioak konbinatzen dira.
- Bigarren etapan, istorioaren narrazioa eta Walter Faberrek Atenasko ospitalean zegoela idatzitako egunkari bat uztartzen dira. Bertan, Sabeth hil ondoren gertatutakoa kontatzen da. Irakurleak Faber jaunaren aldarte baxua hautematen du, aurreko gertakariagatik eta bere gaixotasunaren lehen sintomak agertzen hasten delako (minbizia). Era berean, egunkarian, ospitaleko egonaldiari buruzko xehetasunak ematen ditu, Hannaren bisita egunero nola jasotzen duen azaltzen du eta bere alabaren heriotzaren errua bere gain hartzen duen hausnarketa egiten du.
Zinemarako egokitzapena
1991n, Max Frischen heriotzarekin batera, Volker Schlöndorff zuzendari alemaniarrak Homo Faber eleberriaren egokitzapen zinematografiko bat egin zuen. Aktoreak Sam Shepard, Julie Delpy eta Barbara Sukowa dira. Alemanez (jatorrizko izenburua 'Homo Faber' du) eta ingelesez ('Voyager') baino ez dago ekoitzita.
Filmak Ekoizpen Onenaren Saria irabazi zuen Bavariako Zinema Jaialdiagatik eta Alemaniako Film Onenaren Saria Berlingo Nazioarteko Jaialdian. Ekoizpen Onenaren Europako Zinemaren Sarietarako (Eberhard Junkersdorf), Emakumezko Aktore Onenarentzako (Julie Delpy) eta Antzeztaldeko Emakumezko Aktore Onenarentzako (Barbara Sukowa) hiru izendapen ere jaso zituen.
Kritika onak jaso zituen profesionalen aldetik, nobelarako egokitzapen handitzat eta 50eko hamarkadan ekoitzitakoak gogorarazten dituen filmetzat jotzen baitute. Homo Faber Sam Shepard aktorearen antzezpenik onenetakotzat jotzen dute.
Erreferentziak
- ↑ACOSTA, LUIS.A eta VV.AA. (1997). Alemaniar literatura bere testuen bidez: Katedra [Orrialdeak 1176-1177]
- ↑ Brussat, Frederic and Mary Ann. "Film Review: Voyager". Spirituality & Practice. Retrieved 10 January 2012.