III. Internazionala-en iturria ikusi

{{erakunde infotaula}}
{{Komunismoa aurkibidea}}
'''III. Internazionala''', '''Komintern''' ({{lang-ru|Коминтерн}}) edo '''Internazional Komunista''' ({{lang|ru|Коммунистичекий интернационал}}) bezala ere ezagutua, [[1919]]an [[Vladimir Lenin|Leninek]] eta [[Sobietar Batasuneko Alderdi Komunista]]k sortutako nazioarteko erakunde komunista izan zen. Bere helburua ondokoa zen: ''Bitarteko guztiekin, borroka armatua barne, nazioarteko burgesia gainditu eta nazioarte mailako errepublika sobietar bat sortzea, Estatuaren erabateko deuseztapenerako trantsiziozko urrats bezala''.

Komintern-ek [[Bigarren Internazionala|II. Internazionalaren]] banaketa ekarri zuen, [[Bigarren Mundu Gerra]]ren aurrean komunistek hartu beharreko jarrera zela eta.

III. Internazionalak zazpi Mundu Kongresu burutu zituen, lehena [[1919]]ko martxoan eta [[1935]]ean azkena. Behin [[Iosif Stalin|Stalinek]] [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasuneko]] boterea eskuratu ondoren, sobietarren kanpo politikarako tresna bilakatu zen. Stalinek berak disolbatu zuen [[1943]]. urtean.

== Internazionalaren historia ==
Internazional Komunista 7 kongresu mundialetan ospatu zen. Hasiera batean urtero ospatzea adostu zuten arren, denborarekin gutxiagotan egiten zituzten.

=== I. Kongresu Mundialetik IV. nera ===
[[Fitxategi:Lenin-1921.jpg|thumb|Lenin oharrak hartzen Internazional Komunistako III. Kongresuan, 1921.]]
'''Internazional Komunistaren I. Kongresu Mundiala''' [[Petrogrado]]n izan zen, [[1919]]<nowiki/>ko martxoaren 2tik 6ra. Kongresu honetan ''"demokrazia burgesa eta proletarioen diktadura"'' gaia jorratu zen eta [[soviet|sobiet]]en sistema zabaltzeko beharra. Horrez gain, [[Grigori Zinoviev]] izendatu zuten Internazional Komunistako Komite Exekutiboko presidente.

Honako alderdi hauei egin zitzaien kongresura joateko gonbidapena:

* {{bandera|Alemania}}ː Alemaniako Alderdi Komunista
* {{bandera|SESB|1918}}: Errusiako Alderdi Komunista
* {{bandera|Austria}}ː Austriako Alderdi Komunista
* {{bandera|Hungaria}}: Hungariako Alderdi Komunista
* {{bandera|Finlandia}}: Finlandiako Alderdi Komunista
* {{bandera|Polonia}}: Poloniako Alderdi Komunista
* {{bandera|Estonia}}: Estoniako Alderdi Komunista
* {{bandera|Letonia}}: Letoniako Alderdi Komunista
* {{bandera|Lituania|1918}}: Lituaniako Alderdi Komunista
* {{bandera|Bielorrusia|1991}}: Bielorrusiako Alderdi Komunista
* {{bandera|Ukraina|1918}}: Ukrainako Alderdi Komunista
* {{bandera|Txekia}}: Txekiar Alderdi Komunistako sektore iraultzaileak
* {{bandera|Bulgaria}}: Bulgariako Alderdi Komunista
* {{bandera|Errumania}}: Errumaniako Alderdi Sozialdemokrata
* {{bandera|Serbia|civil}}: Serbiako Alderdi Sozialdemokratako ezkerraldea
* {{bandera|Suedia}}: Ezkerraldeko Alderdi Sozialdemokratikoa
* {{bandera|Norvegia}}: Langile Alderdi Norvegiarra
* {{bandera|Danimarka}}: Klassekampen taldea
* {{bandera|Herbehereak}}: Herbehereetako Alderdi Komunista
* {{bandera|Belgika}}: Belgikako Langile Alderdiko sektore iraultzaileak ([[1921]]<nowiki/>ean Belgikako Alderdi Komunista bihurtuko zirenak)
* {{bandera|Frantzia}}: Frantziako Langileen Internazionala ([[1920]]<nowiki/>an Frantziako Alderdi Komunista osatuko zutenak)
* {{bandera|Suitza}}: Sutzako Alderdi Sozialistako sektore iraultzaileak (Suitzako Alderdi Komunista eratuko zutenak)
* {{bandera|Italia|1861}}: Italiako Alderdi Sozialista, Italiako Alderdi Komunista
* <nowiki/>{{bandera|Espainia|1873}}: [[Espainiako Langile Alderdi Sozialista|PSOE]]<nowiki/>ko sektore iraultzaileak ([[Espainiako Alderdi Komunista|PCE]] sortuko zutenak, 1921ean)
* {{bandera|Portugal}}: Tald<nowiki/>e iraultzaile marxistak (Portugalgo Alderdi Komunista sortuko zutenak, 1921ean)
* {{bandera|Erresuma Batua}}: Britainiako Alderdi Sozialista
* {{bandera|Erresuma Batua}}: Erresuma Batuko Langile Alderdia
* {{bandera|Erresuma Batua}} {{bandera|Irlanda}}: Langile erakundeetako sektore iraultzaileak
* {{bandera|Erresuma Batua}}: Britainiar sindikalismoko sektore iraultzaileak
* {{bandera|Australia}}: Australiako ''Industrial Workers of the World'' sindikatua
* {{bandera|Japonia}}: [[Tokio]] eta [[Yokohama]]ko talde sozialistak (Japoniako Alderdi Komunista osatuko zutenak)
* [[Fitxategi:2nd World Congress of the Comintern Lenin Zinoviev Bukharin Gorky.jpg|thumb|II. Kongresuan parte hartu zuten liderren argazkia. Bertan onartu zituzten Internazionalera sartzeko baldintzak. ]]

Talde hauetatik honakoak joan zirenː Errusia, Alemania, Austria, Hungaria, Polonia, Finlandia, Ukraina, Letonia, Lituania, Bielorrusia, Estonia, Armenia eta Volga inguruko Alderdi Komunistak; Suediako Ezker Alderdi Sozialdemokrata, Zimmerwaldeko Konferentziako ordezkariak, talde komunista txekiar, bulgariar, jugoslaviar, britainiar, frantses eta suitzarrak; Herbehereetako sozialdemokratak, Amerikako Langile Alderdi Sozialista, Estatu Batuetako Propaganda Sozialistaren Liga, Txinako Langileen Alderdi Sozialista, Koreako Langileen Batasuna eta Turkia, Georgia, Azerbaijan, Persia eta Turkestango sobietar zatiak.

Horrez gain, Norvegiako Langile Alderdia era batu zen (1923an atera zen arren). Italiako Alderdi Sozialistak sartu nahi ez izateak, [[1921]]<nowiki/>ean Italiako Alderdi Komunista eratzea eragin zuen.

Lehen kongresu honetan, [[Komunismo|komunista]] eta [[Sozialismo|sozialisten]] arteko banaketa determinatzeaz gain, “hedapen iraultzailea”ren programa definitu zen, non ordezkari bakoitzak bere herrialdean [[Errusiako Iraultza]]ren adibidea jarraituz lana egingo zuela adostu zuten. Lehenik eta behin langileak antolatzera bultzatu eta ondoren altxamendu armatua; beharrezkoa balitz beste alderdi ezkertiarrekin aliantzak egitea ere bai. Lehen Kongresuko data iristerako, Altxamendu Komunista alemaniarrak porrot egin zuen jada; Hungarian aldiz, [[Béla Kun]] komunistak erregimen boltxebikea ezartzea lortu zuen. Ondorioz, “iraultza mundiala” oraindik komunisten aukeren artean sartzen zen.

'''Internazional Komunistaren II Kongresuak''' Moskun egin zuen ekitaldia [[1920]]<nowiki/>ko uztailaren 19tik abuztuaren 7ra arte, [[Errusiako Gerra Zibila]] bukatzear eta boltxebikeak irabaztear zeudenean. Hala ere, Alemaniako agitazio iraultzaile komunistak porrot egin zuen, Béla Kun-en Hungariako erregimena deuseztatua izan zen eta [[Polonia]]n komunismoa ezarriko zen edo ez erabakia guda baten baitan zegoen. Aldi berean, gainerako herrialde industrializatuetan ([[Frantzia]] edota [[Ingalaterra]] bezalakoak) Errusiako [[Interbentzionismo (politika)|interbentzionismoarenganako]] sumindura desagertu egin zen eta agitazio proletarioarentzat baldintzak falta ziren. Faktore horiengatik, aukera gutxi zeuden errebuelta komunista bat antolatu eta ongi ateratzea.

Kongresu honetan, proletarioen artean [[Sobiet (kontseilua)|sobiet]]-sistemen hedapenaren beharra azpimarratu zen, horrela boterera irits daitezkeen eta funtzio administratiboak ongi bete zitzaketen militante taldeak sortzeko. Internazionalean sartzeko eskariak egiten zituzten erakunde sozialdemokrata kopuru altuaren ondorioz, 21 baldintza ezarri ziren erakunde politiko orok bete zitzan eta lehenengo estatutuak onetsi ziren.

'''Internazional Komunistaren III Kongresua''' [[1921]]<nowiki/>eko ekainaren 22tik uztailaren 12ra izan zen Moskun. Bertan tratatu ziren gaia alderdi komunista batzuen [[Ezker mutur|ultraezkerreko]] ikuspuntua izan zen; hala nola, Alemaniako Alderdi Komunista 1919ko altxamendu espartakistaren ondoren. Ordezkariek munduko egoera aldatu zela ikusi zuten, horregatik ”frente batuak” izeneko taldeekin lan egitea erabaki zuten militante gehiago erreklutatzeko, gutxienekoa baitziren herrialde gehienetan. Kongresuan emakume langile mugimendu komunistan txertatzeko ideiak ere bildu ziren.

'''Internazional Komunistaren IV Kongresua''' ere Moskun izan zen, [[1922]]<nowiki/>ko azaroaren 30etik abenduaren 5era bitartean. Bertan “frente bakarra” izeneko taktikak sakondu zituzten, [[inperio kolonial]]etako komunismoaz eta Europa mendebaldeko sindikatuen lanaz lehen aldiz hitz egiteaz gain. [[Asia]]ko eta [[Ozeano Barea|Ozeano Bareko]] herrialdeetako komunismoaren egoeraz ere analisia egin zen. [[Vladimir Lenin|Leninen]] gaixotasun larriaren ondorioz, [[Leon Trotski|Trotski]] izan zen Kongresuko lider garrantzitsuena, “mundu-iraultzaren alde lanean” jarraitzeko helburua mantendu zuena, internazionalismo kontestu batean. Kongresuak [[masoneria]]ko edota Giza eskubideen Ligako kide izatea eta aldi berean Alderdi Komunistako kide izatea ezinezkoa zela adierazi zuen.

=== V. Kongresu Mundialetik VII.nera ===

==== V Kongresua ====
V Kongresuak [[Mosku]]n leku hartu zuen, [[1924]]<nowiki/>ko ekain eta uztailean, [[Vladimir Lenin|Leninen]] heriotzaren ondoren eta lider komunista errusiarrak [[SESB]] eratuta zeukatenean, Stalin, Trotski eta Zinóviev buruan zeudela. Kongresu honetan, hitzaldien hizkuntza alemana izatea baztertu zen eta [[Sobietar Batasuneko Alderdi Komunista]] (PCUS) gainerako Alderdi Komunisten gainetik kokatzen zela onartu zen, arrakastatsua izan zen iraultza bakarra eurek eraman zutelako aurrera. Bestalde, Internazional Komunistaren eta kide diren alderdien “boltxebizazioa” abian jartzen duten estatutu berri batzuk onartu ziren.

Alderdi komunista atzerritarrak “gida” sobietarra onartzera behartuta ikusten dira. Horretaz gain, “iraultza mundial”-aren aukeratik aldendu zirenez aldi baterako behintzat, Komitern-aren funtzioa “Sobietar Batasuna defendatzea eta sendotzea”  zen. Gainera, Stalinek ez zuen komunismoa maila internazionalera zabaldu nahi, herrialde bateko sozialismoa sartzen baitzen haren politikan. [[1926]]<nowiki/>ko udan, CEIC-aren presidentzia abolitu zen eta [[Grigori Zinoviev|Grigori Zinóviev]]-ek Komitern-aren zuzendaritza postua galdu zuen. Haren ordez, [[Nikolai Bukharin|Nikolái Bukharinek]] hartu zuen idazkari kargua.

==== VI Kongresua ====
Kongresu hau ere Moskun antolatu zen, [[1928]]<nowiki/>ko uztailean eta irailean. Garai hartan, Sobietar Batasuna krisialdian sartzen ari zen, ondorioz, “Hirugarren Periodoa” hasi zen, baina ez zen Stalinen [[Politika Ekonomiko Berria]] kritikatu. Bestalde, [[kapitalismo]]aren krisi bat aurreikusi zen, eta beraz, politika extremista baten beharra ere bai, [[liberalismo]]aren eta faxismoaren aurka  borrokatzeko. Kontextu horretan, demokraziaren aldekoak “sozialfaxista” bezala identifikatu zituzten eta euren “lehenengo etsaiak” bezala klasifikatu zituzten. Faktore horren ondorioz, alderdi komunisten populartasuna asko jaitsi zuten mundu-mailan ezkerreko alderdien.

“Internazional Komunistaren Programa” onetsi zen eta “frente batuak” alderdirik gabeko pertsonen artean militanteak bilatzeko konpromezua hartu zuten; idazleak, kazetariak edo pertsona famatuak barneratuz. Horretarako, iraultza armatua azkeneko errekurtsoa izango balitz bezala jartzen zuten.

[[1929]]ko apirilean, Stalinen eragina igotzen eta Trotskirena jaisten ari zela, [[Nikolai Bukharin|Nikolái Bukharinek]] bere kargu uztera behartua ikusi zen eskuindarra izatea leporatu ziotenean. Bukharin ordezkatzeko, Gueorgui Dimitrov aukeratua izan zen [[1934]]<nowiki/>an, karguan mantendu zena Internazional Komunista desegin zen arte.

==== VII Kongresua ====
[[1935]]<nowiki/>eko uztailaren 25a eta abuztuaren 20a bitartean bildu zen Kongresua [[Mosku]]n. Faxismoaren goreneko aldiaren eta ezker muturreko politikaren porrotaren ondoren, “frente popularren” politika abiarazi zen; hau da, beste alderdi ezkertiar batzuekin aliantzak egiteko politika. Garai hartan [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|SESB]]-ren burua [[Iosif Stalin|Stalin]] zen, bere arerioez [[Purga Handia]]n libratu baitzen. Horrekin batera, Stalin eta [[Leon Trotski|Trotskiren]] arteko haustura ofiziala egin zen. Azken honek atzerrira alde egin behar izan zuen eraila ez izateko; bere jarraitzaileak atxilotu edo erailak izan ziren erregimen berriaren eskuetan.

Mugimendu trotskistek “frente popularren” politika onesten ez zuten bitartean, Internazional Komunistako alderdiek ez zioten ezetzik esaten sobietarrek emandako aginduei. Stalinen gobernua kuestionatzea ia ezinezkoa zen, ordurako, [[Komite Internazionalistak|Komiternak]] purga stalinisten erreminta bihurtu ziren, gainerako alderdi komunistei purga hauek gauzatzera edo “desleialak” izan zitezkeen alderdi batzuk deuseztatzera bultzatzeaz gain.

Aldi berean, militante komunista askok [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasunean]] babestu ziren [[faxismo]]agandik ihesi zebiltzala, baina [[NKVD]]-ak atxilotu eta hil egiten zituzten “trotskista” edo “espiak” izatea leporatuz. Horietaz gain, Andres Nin, Internazional Sindikalaren idazkari ohia, eta [[Leon Trotski]], Armada Gorriaren fundatzailea, atzerriak hil zituzten NKVDko agenteak [[1937]]<nowiki/>an eta [[1940]]<nowiki/>an hurrenez hurren.

Era berean, Internazional Komunistaren VII. Kongresuan [[Peruko Alderdi Komunista|Peru]], [[Kolonbia]], [[Venezuela]], [[Costa Rica]] eta [[Puerto Rico]]ko alderdi komunistak batu ziren Internazionalera [[1935]]<nowiki/>eko abuztuaren 20an. Egite hau Kongresuko 43. Protokoloan geratu zen jasota.

== Internazional Komunistaren Antolakuntza ==
Internazional Komunistaren organoak, euren lehen estatutuen arabera, honako hauek ziren:

* Internazional Komunistaren Kongresu Mundiala: botere gehiena zeukan organoa zen. Urtean behin biltzen zen eta programa eta estatutuak alda zitzakeen bakarra da. Zazpi mundu-kongresu ospatu ziren guztira.
* Internazional Komunistaren Batzorde Exekutiboa: kongresuak egin bitartean boterea zeukan organoa zen. Kongresu Mundialak aukeratzen zituen bere kideak, horretaz gain, egoitza desberdin bat aukeratzen zen Batzordearentzat mundu-kongresu guztietan.

Beranduago beste organo bat eratu zen:

* Internazional Komunistaren Presidiuma: Batzorde Exekutiboaren udalbatzarren artean botere gehiena zeukan organoa.

== Hirugarren Internazionalean sartzeko baldintzak ==

"(...) 15. puntua: Internazional Komunistan sartu nahi duten [[alderdi]]etako bakoitzak Sobietar Errepublika bakoitzari baldintzarik gabe lagundu beharra dauka [[iraultza]]ren kontrako borrokan.

18. puntua: Internazional Komunistan sartu nahi duten alderdietako bakoitzak izen hau izan beharko du: halako herriko Alderdi Komunista (Hirugarren Internazionalistako atala).
Izenarena ez da arazo formala bakarrik, garrantzi politiko handikoa baino. Internazional Komunistak gerra irmoa deklaratu dio mundu [[burgesia|burges]] osoari eta sasi alderdi [[sozialdemokrazia|sozialdemokrata]] guztiei (...)."

== Internazional Komunistaren abolizioa ==
[[Bigarren Mundu Gerra]]ren ondorioz, [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|SESB]]<nowiki/>k [[Hirugarren Reicha]]k inbaditu zituen herrialdeetako alderdi komunista askorekin zeukan harremana galtzea eragin zuen. SESB Hirugarren Reichak inbaditu zuenean, [[1941]]<nowiki/>eko ekainean, erregimen sobietarra [[Britainia Handia]]ren aliatu bihurtu zen eta 1941eko abendutik aurrera baita [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuena]] ere.

Egoera berriaren aurrean (SESB eta bi potentzia kapitalisten arteko itun [[Antifaxismo|antifaxista]]), 1943ko maiatzaren 15ean, Teherango Konferentzia ospatu aurretik, Internazional Komunistako Komite Exekutiboak Internazional Komunista amaitzea erabaki zuen, herrialde kapitalisten errezeloak ekiditeko. Ordurako ordea, Internazional Komunistak hasieran zeukan garrantzi politikoaren zati handi bat galduta zeukan.

[[1947]]<nowiki/>an, Stalinen eskariagatik, Kominform sortu zen (Informazio Komunistaren Bulegoa) Internazional Komunista ordezkatzeko. Honek Bulgaria, Txekoslovakia, Frantzia, Hungaria, Italia, Polonia, SESB eta [[Jugoslavia]]ko alderdi komunistak batzen zituen, herrialde ororen estrategiak koordinatzeko helburuarekin. Erakunde hau [[1956]]<nowiki/>ko apirilean banatu zen, XX. Kongresuan emandako desestalinizazioaren ondoren.

Jugoslavia eta sobietarren arteko harremana apurtzearen eta Txinarekin izandako gatazka ideologikoen ondorioz, [[1960]]<nowiki/>tik aurrera, alderdi komunisten arteko koordinazio bat izatea ez zela beharrezkoa erabaki zuten.

=== Ondorengo antolatzaileak ===
100 eta 205 Ikerketa Institutuek Internazionalarentzat egin zuten lan eta Sobietar Batasuneko Alderdi Komunistaren Komite Zentraleko Sail Internazionalera aldatu zituzten [[1943]]<nowiki/>an, Komiterna abolitzen ari zen bitartean. Hala ere, lehenengo zazpi urteetan egin zituen lanak ezezagunak dira oraindik.

[[1947]]<nowiki/>ko uztaileko Marshall Aideko Parisko Konferentzian, [[Iosif Stalin|Stalinek]] Europako alderdi komunista garrantzitsu batzuekin talde bat sortu zuen; hau da, Kominforma edo Informazio Komunista Saila, askotan Kominternaren ordezkotzat jotzen dena. Bulgaria, Txekoslovakia, Frantzia, Hungaria, Italia, Polonia, Errumania, Sobietar Batasuna eta Yugoslaviako alderdi komunistekin egindako sare bat zen. Kominforma 1956an deuseztatu zen Stalinen heriotzaren ([[1953]]) eta Sobietar Batasuneko Alderdi Komunistaren 20. Kongresuaren ondoren.

Munduko alderdi komunistek antolatzeko modu formal bat ez zeukaten arren, harreman estuak mantentzen jarraitu zuten Foru Internazional multzo bati esker. Kominterna banatu ondoren, topaketa hauek [[Mosku]]n izaten jarraitu zuten. Horretaz gain, ''World Marxist Review,'' alderdi komunistak batzen zituen biltzarra, garrantzitsua izan zen mugimendu komunista koordinatzerako orduan, Bloke Sozialistaren haustura 1989-1991ra arte.

== Atxikitako elkarteak ==
[[Fitxategi:Krestintern letterhead.svg|thumb|161x161px|Krestintern-aren irudia.]]
Internazional Komunistak gidatuta, erakunde internazional multzo bat sortu ziren. Aipagarrienak honako hauek dira:

* Internazional Sindikal Gorria (Profintern)
* Gazte Komunisten Internazionala (1919-1943)
* Sorospen Internazional Gorria (MOPR, 1922an sortua)
* Nekazarien Internazionala (Krestintern, 1923an sortua)
* Kirolen Internazional Gorria (Sportintern)
* Emakume Komunisten Internazionala (1920an sortua)
* Inperialismoaren aurkako Liga (1927an sortua)

== Ikus, gainera ==

* [[Agiri Komunista|Manifestu Komunista]]
* [[Lehen Internazionala|Lehenengo Internazionala]]
* [[Bigarren Internazionala|II. Internazionala]]
* [[IV. Internazionala]]
* [[Sinbologia komunista]]
* [[Internazionala|Internazionala (abestia)]]

== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}

[[Kategoria:Komunismoa]]
[[Kategoria:Errusiako Iraultza]]
[[Kategoria:1919]]
[[Kategoria:Sozialismoaren historia]]
[[Kategoria:Ezker-muturreko politika]]
[[Kategoria:Ezkerreko internazionalak]]
[[Kategoria:Internazional politikoak]]
[[Kategoria:Estalinismoa]]
[[Kategoria:Internazional Komunista]]