Industry Standard Architecture
Industria-arkitektura estandarra (ISA) IBM PC/ATren 16 biteko barne-autobusa da, eta antzeko ordenagailuak ditu, Intel 80286an eta haren ondorengo hurbilenetan oinarrituta 1980ko hamarkadan. Autobusa (neurri handi batean) 8088ko IBM PCko 8 biteko autobusarekin bateragarria zen, IBM PC/XT eta IBM PC bateragarriak barne.
 | |
| Industria-arkitektura estandarra | |
| Sortuako Urtea | 1981; Duela 42 urte |
|---|---|
| Nork sortua | IBM |
| Honek ordezkatua | PCI, LPC (1993, 1998) |
| Zabalera bitetan | 8 edo 16 |
| Gailu Kopurua | 16 gailu arte |
| Abiadura | Half-duplex 8 MB/s or 16 MB/s |
| Estiloa | Paraleloa |
| Zuzeneko konexioko interfazea | Ez |
| Kanpoko Interfazea | Ez |
Hasiera batean, PC busa (8 bit) edo AT busa (16 bit) izenez ezagutzen zen, eta IBM bidezko I/O kanala ere deitu zitzaion. ISA terminoa erretronym gisa sortu zuten IBM PC klonen fabrikatzaileek 1980 amaieran edo 1990. urtearen hasieran, IBMk ATbusaren ordez Micro Channelen arkitektura berri eta bateraezina jartzeko egindako saiakeren aurrean.
16 biteko ISA autobusa ere erabili zen 32 biteko prozesadoreekin hainbat urtez. Hala ere, Extended Industry Standard Architecture (EISA) izeneko 32 bitera zabaltzeko saiakera batek ez zuen arrakasta handirik izan. Horren ordez, geroagoko autobusak erabili ziren, hala nola VESA Local Bus eta PCI, askotan ISA zirrikituekin batera zentral berean. AT bus-egituraren deribatuak ATA/IDE, PCMCIA estandarra, EnergeFlash estandarra, PC/104 busa eta, barruan, Super I/O txipetan erabiltzen dira.
ISA duela urte asko kontsumo-mahaigainetatik desagertu zen arren, oraindik ere PC industrialetan erabiltzen da, eta han hedapen-txartel espezializatu batzuk erabiltzen dira, PCI eta PCI Express-era inoiz joan ez direnak.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mark Deanek IBMn gidatutako talde batek garatu zuen jatorrizko PC busa, IBM PC proiektuaren barruan 1981ean.[1] 8 biteko autobusa zen, IBM System/23 Datamaster sistemaren I/O busean oinarritua, eta konektore fisiko bera erabiltzen zuen, baita antzeko seinale-protokoloa eta pinouta ere. [2] 16 biteko bertsio bat, IBM AT busa, IBM PC/AT askatuz sartu zen 1984an. AT autobusa, gehienetan, PC busaren atzerakadarekin bateragarria zen luzapena zen: AT bus-konektorea PC bus-konektorearen supermultzoa zen. 1988an, "Gang of Nine" taldeak proposatu zuen 32 biteko EISA araua, PCrekin bateragarriak ziren fabrikatzaileen artean, Compaq-ek barne. Compaq-ek "Industry Standard Architecture" (ISA) terminoa sortu zuen "PC bateragarria" ordezkatzeko.[3] Prozesuan, AT autobusaren izena aldatu eta "ISA" jarri zuten, IBM marka PC eta PC/AT sistemetan ez hausteko (eta lehiakide nagusiari (IBM, doako publizitatea).
IBMk 8 biteko bertsioa diseinatu zuen, CPU 8088 (16/8 bit) Intel 8088 (PC IBM eta PC/XT lineetako plaka amako autobusei moteldutako interfaze gisa, lehenetsitako etenduren eta DMA kanalen bidez handituta. 16 biteko bertsioa Intel 80286 PUZaren plaka amako autobusen eguneraketa izan zen (eta IBM ATn erabiltzen ziren etete-instalazioak eta DMA zabaldu zituen), eta euskarri hobea izan zuen autobusa menderatzeko. ISA autobusa, beraz, sinkronikoa zen PUZaren erlojuarekin, harik eta ISA-PUZa interfaze askoz bizkorrago batean chipsets bidez moteltzeko metodo sofistikatuak ezarri ziren arte.
ISA oinarrizko plakari txartel periferikoak lotzeko eta autobusa menderatzeko diseinatu zen. Memoria nagusiko lehen 16 MB bakarrik dira helbideratu daitezkeenak. 8 biteko jatorrizko busa 8088 CPUko 4,77 MHz-eko erlojutik abiatu zen PC IBMn eta PC/XTn. 16 biteko jatorrizko busa 80286 PUZaren erlojutik abiatu zen IBM PC/AT ordenagailuetan, eta 6 MHz-ekoa zen lehenengo modeloetan eta 8 MHz-ekoa ondorengo modeloetan. IBM RT pc-k ere 16 biteko busa erabili zuen. IBMrekin bateragarriak ez ziren makina batzuetan ere erabili zen ISA, hala nola Motorola 68k-based Apollo (68020) eta Amigo 3000 (68030), bizitza laburreko AT&T Hobbit eta PowerPCn oinarritutako BeBox.