Lankide:JulenItxaso/Proba orria
SARRERA: ZER DA KARRATUA?
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Karratua[1], lau alde berdin dituen irudi geometrikoa da; bere angelu guztiak zuzenak dira eta bi diagonalez nahiz lau erpinez osatuta dago.
Paralelogramoen familiakoa da lau aldeak berdinak dituelako.
Lau aldeak berdinak dituenez, erronbo bat izan daiteke ere.
Barruko lau angeluak 90ºkoak dira, hau da, esan bezala angelu zuzenak dira. Lauak gehitzen baldin baditugu, 360º lortzen ditugu. Hala ere, kanpokoak aldiz 270º neurtzen dute.
Karratuak dituen diagonalak berdinak dira eta diagonalak elkarri mozten diren puntuari simetria erdigunea deitzen zaio.
NON AURKI DEZAKEGU?
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Gure egunerokoan konturatzen ez garen arren hainbat gauzetan aurki ditzakegu karraturenbat; besteak beste paretan jartzen diren erlojuak, mahaiak, kuxinak, kaxak,... Honetaz aparte, jaten ditugun gauza batzuk karratu itxura daukate; goxokiak eta gailetak, adibidez.
HISTORIA
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Latinetik datorren hitz bat da. Zehazki, "quadratus[2]" hitzetik, zeinak latineraz karratua esan nahi duen. Karratu hitzak, "cuadrado" gaztelaniaz, hurrengo hitz konposaketaren emaitza da:
- "quadrum": "de cuatro" esan nahi du, euskaraz "laukoa" izango zen.
- "-ado": norbaitek akzioa jaso duela esan nahi du.
EZAUGARRIAK[3]
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kuadrilaktero bat denez, hurrengo ezaugarriak ditu:
- Bi diagonal ditu.
- Barruko angeluan batuketa 360ºkoa da.
Euclides-en definizio murriztua eta dedukzioa aplikatuz, lkarratuaren propietateak frogatu daitezke:
- Paralelogramo bat da.
- Kontrako aldeak paraleloak dira.
- Diagonalek luzeera berdina daukate.
- Diagonalak barizentroan elkartzen dira eta karratua bi alde berdinetan banatzen ditu.
- Diagonalak bere buruarekiko perpendikularrak dira.
- Bere diagonalak igarotzen den anguluak erdibitu egiten ditu. Sus diagonales bisecan los ángulos por los que pasa.
- Baritzentrutik pasatzen diren lau simetri ardatz ditu: horietako bi alboekiko perpendikularrak dira eta beste biak aldiz diagonalak dituzte.
FORMULAK
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Formula karratuaren "a" aldearen arabera:
- Perimetroa, irudi/forma edo gainazal baten ingurua osatzen duen marra edo marra multzoari deritzo. Karratuan, lau aldeen batuketa da eta hau da perimetroa kalkulatzeko erabiltzen den formula: P = 4 · a
- Azalera, mugatua dagoen tarteari deritzo. Karratuan, gainazal lauean okupatzen duen espazioa da area eta hau da azalera kalkulatzeko erabiltzen den formula: A = a · a
- ↑ (Gaztelaniaz) matemáticas, Sara Sánchez RuesgasEs “la voz” de los tutoriales y problemas guiados de Smartick Profesora de física y; ciencias, Sara ha trabajado en la programación y redacción de ejercicios para el aprendizaje de las. (2015-04-01). «Figuras geométricas: el cuadrado» Matemáticas de primaria (Noiz kontsultatua: 2019-04-24).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Definición de cuadrado — Definicion.de» Definición.de (Noiz kontsultatua: 2019-04-24).
- ↑ (Gaztelaniaz) Cuadrado. 2019-03-25 (Noiz kontsultatua: 2019-04-24).