Lankide:Naroaabelaustegi/Proba orria

Akaroa

Zer dira?

Akaroak (Acari) artropodo mota bat dira, araknidoen taldean kokatzen direnak. Gaur egun, 50.000 espezie ezagutzen dira, baina zientzialariek 500.000 espezie inguru aurkitu daitezkeela uste dute. Espeziearen arabera, beraien tamaina eta ezaugarriak ezberdinak izango dira.  Animali hauek, orain dela 400 milioi urtez lur planetan egon dira eta animali lurtar zaharrenetarikoak direla pentsatzen da. Beraien tamaina txikiaren ondorioz, begi-bistaz ikusezinak diren arren, egunero erabiltzen eta ikusten ditugun bizilekuetan aurkitu daitezke.

Nolakoak dira?

Akaroen tamaina oso txikia da, gehienak 1mm baino txikiagoak izanik. Beraien hazkuntzan zehar, etapa ezberdinak bereiztu daitezke eta hauetan zehar dituzten ezaugarriak ezberdinak izango dira. Hasieran 6 hanka izango dituzte eta, geroago, 2 gehiago hazi eta 8 hanka izango dituzte.

Beraien gorputza 2 zatitan banatzen da. Aurreko zatia (gnatosoma edo proterosoma) txikiagoa da eta elikatzeko behar dituzten gorputz zatiak aurkitzen dira. Atzeko zatia (idiosoma edo histerosoma), berriz, zabalagoa izango da eta hankak edukiko ditu.

Beraien ugalketa prozesua oso azkarra izango da; emeek egunean arrautz bat jartzeko gaitasuna edukiko dute. Gainera, hil aurretik emeen ugalketa handitu eta arrautz kantitatea askoz ere handiagoa izango da.

Non aurkitzen dira?

Akaroak tenperatura ona eta hezetasun apur bat  dagoen lekuetan daude. Hauek elikatzeko eta ugaltzeko hainbat habitat natural dituzte; buruko larruazala eta azala esaterako. Pertsona batek egunean gramo bat azal botatzen du, gutxi gorabehera eta botatako azalez elikatzen dira akaroak.

Horrez gain, koltxoi, ohe-arropa, moketa, alfonbra, gortina eta ehunetan jartzen eta hazten dituzte beraien arrautzak. Hainbat materialetan egin eta gero, akaroak ehun naturaletan ugaltzen direla ohartu dira, batez ere artilean, ehun sintetikoetan.

Itsas mailatik 1100 m-tik gorako altueretan, akaroek bizi-baldintza onak izateari uzten diote.

Arriskuak

Akaroak ez dira espezie arriskutsuak, baina asma eta hainbat alergia sorrarazten dituzte; hauek hautsean itsasten baitira eta gizakiok hauts hori arnasten baitugu.

Akaroekiko sortzen den alergiaren sintomak hauek izango litzateke: mukiak, domenistiku, begietako azkura edo malkoak, eztula, arnasa hartzean txistua eta azala gorritzea.

Kalkuluen arabera, populazioan %10 eta %20 artean dago akaroekiko sentsibilizazioa, alergiak eta asmak sortuz. Hori ekiditeko eremu menditsuak jotzen dira egokitzat.

Alergia eta asmaz gain, akaroek izurriteak ere osatzen dituzte, akaroen kasuan bi mota daude: eriofidoak eta tetranikidoak (armiarma gorria adibidez).