Lankide:Narowoski/Proba orria

Herri Pedagogia

Herri Pedagogia, ikasketa dialogikoan mantentzen da (inork ez du ignoratzen guztia, inork ez daki dena) non pertsonei haien burua aurkitzea eta inguratzen dioten munduaren kontzientzia hartzea baimentzen du. Hori dela eta, hezteko egintza, ezin da txikiagotu prozesu tekniko eta transgutun baterara, baizik eta ulertu behar da; etika demokratikorako ariketa bat da non elkarrizketaren bidez, eraikitzen duen bai pertsonak bezala eta bai herritar bezala.

Guatemalako XXXII Kongresurako bertaratuek beharrezkoa ikusi zuten Herriko Heziketari buruzko hausnarketekin  jarraitzea, pedagogian zentratuz, egokitze handiagoa aurreratzen joatea praktiken eta proposamen artean eta aldaketaren diskurtso hutsa eta transformazioa gaiditzen joatea. Pedagogia kritikoa behar da praktika transgutunak, autoritarioak eta dogmatikoak gainditzeko lagun dezan zeintzuk maiz asmo onen atzean eta diskurtso emantzipatzaileen atzean eskutatzen diren.

Herri psikologia, herripedagogiako nozioekin dago; haur baten adimenak nola ikasten duen eta zerk eragiten dion adimen hori hazteari buruz. Edozein ama ikusiz, edozein andereño, harrituko gaitu egiten dutenaren artean, nozioek gidatzen duten zenbat dagoen, hala nola ''nolakoak diren umeen adimena eta ikastesteari nola lagundu'', nahiz eta agian bere printzipio pedagogikoak berbalizatzeko gai ez izan.

Herriko pedagogiak, adibidez, aurrekontu-sail bat islatzen dute umeen gainean: zuzendu behar dietela behartuta ikus daiteke; errugabe bezala eta gizarte arruntetik babes daiteleza behar izanez; praktikaren bitartez soilik garatuko diren trebetasunak behar bezala izanez; helduek soilik eman dezaketen ezagueraz bete behar duten ontzi huts bezala; egozentriko bezala eta sozializazioa behar izanez. Halaber, tipo honen herriko sinesteak, jada kaleko jendeagatik edo  ''adituengatik'' adieraziak, ''deskontrukzio'' pixka baten behartsuak daude, bere aplikazioak estimatuko direla bada. Iritzi hauek ''egokiak'' izan ala ez, bere irakaskuntza-jardueren gaineko inpaktua itzela izan daiteke.

Lau pedagogia popular ikuspuntu mota daude. Bakoitzak, heziketa-helburu desberdinak nabarmentzen ditu. Modelo hauek ez dira nola erakusten dugun eta nola hezten dugun zehazten duten adimenaren ikuskerak, baizik eta, adimenaren eta kulturaren erlazioen arteko ikuskerak ere.

1. Umeak imitaziozo ikastunen moduan ikustea: ''jakin-nola'' eskuartzea. Imitazioagatik ikasteko, haur batek aitortu behar ditu helduak lortu nahi izandako helburuak, helburu horiek erabilitako baliabideak eta modelatutako akzioak, arrakastaz helburura eramango duela. Helduek, imitaziorako umeen joera aitortuz, normalean bere modelatze akzioak irudikapenentan bihurtzen dituzte.
2. Umeak erakusketa didaktikotik ikasten ikustea: Ezaguera proposizionaleko eskuratzea. Irakaskuntza-agertoki honetan, ezaguera berria ''buruko ahalmen'' batzuekiko laguntzarekin lortzeko ahalmenarekin (ahozkoa, espaziala, zenbakizkoa, interpersonala..) bezala ulertzen da ahalmena. Beharbada, herri pedagogiaren lerro honek, gaur egun errealitatean zabalago harpidetuta dagoena da; historian, gizarte zientzietan, literaturan...
3. Pentsalari moduan umeei ikustea: Truke inter subjektiboko garapena. Irakasleek umeak zer pentsatzen duen eta nola iristen da sinisten duenera ulertzea nahi du. Pedagogiak haur bati hobeto ulertzera laguntzeko balio du, era boteresuagoan. Eztabaidaren eta kolaborazioaren bidez ulermena estimulatzen da, haurra topaketaren bat izan behar dubeste iritzi batzuekin, bere iritziak hobeto adieraztera animatuz. Ume batek eta heldu batek, ikuspuntuak dituzte, eta bakoitza, nahiz eta ados ez egon, beste ikuspuntua ezagutzera animatzen da. Aitortzera heldu behar dutu iritzi desberdinak zeintzuk arrazoi ezaguterrazetan oinarrituta egon daitezen eta arrazoi horiek oinarria ematen dutela sineste lehiakideak esleitzeko. 
4. Umeak ezagutzaile bezala: Ezaguera ''objetiboaren'' kudeaketa. Laugarren perspektiba honek mantentzen du  irakaskuntzak lagundu behar liekelela ulertzera umeei ezaguera pertsonalaren arteko bereizketa, alde batetik, eta beste alde batetik,  ''ezagutuz ematen dena'' kultura batean. Baina ez dute ulertu behar bereizketa hau soilik, baizik eta bere oinarria ere ulertzea, ezagueraren historioan.

Laburpena: buruak birpentsatzea, kulturak eta heziketa.

Lau perspektiba hauek bi dimentsioetan uler ditzakegu. Lehena, ''barru-kanpoan'' dimentsioa da, barnealdeko eta kanpoaldeko dimentsioa, hain zuzen. Kanpoaldeko teoriek, helduek, umeen ikasketa nahia estimulatzeko egin dezaketena nabarmentzen dute; heziketa-psikologia tradizionala gehiena osatzen dute. Barnealdeko teoriek, haurra egin dezakeenean zentratzen dira, egiten ari duena uste duela  eta nola egon daitekeen ikasketa egoera horietan oinarrituta.

Bigarren dimentsioak inter subjektibotasun-maila deskribatzen du. Honi dei diezaiogun dimentsio inter subjektibo-objektibista. Teoria objektibistek, banakoaren existentzia baino lehen, balio existentzian eta beraz, edozein antolamendu sozialean oinarritzen dira. Teoria intersubjektibistak, bi teorien nahastea da (subjektibista eta objektibista). Humanitateak balio unibertsal batzuk partekatzen ditu bere kideetako bakoitzak subjektiboki onartzen dituen neurrian.