Erromatar zenbakera
Zenbaki erromatarrek zenbatzeko sistema bat osatzen dute, gaur egun ezagutzen ditugun zenbakien ordez hizkiak erabiltzen dituena. Horretarako alfabetoko hizki larri batzuk aukeratu zituzten erromatarrek: I - V - X - L - C - D - M.
Era berean, hizki hauek elkartuz zenbakiak eraikitzen dira. Adibidez: XVI = 16.
Hizkiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hizki bakoitzari balio ezberdin bat dagokio:
| Erromatarra | Hamartarra |
| I | 1 |
| V | 5 |
| X | 10 |
| L | 50 |
| C | 100 |
| D | 500 |
| M | 1000 |
Arauak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
a) I, X, C eta M hizkiak ezin dira hiru aldiz baino gehiago errepikatu:
- III = 3
IIII = 4
- CCC = 300
CCCC = 400
b) V, L eta D hizkiak ezin dira errepikatu.
c) Ezkerraldean dagoen hizkiak hurrengoak baino balio handiagoa badu, batu egingo ditugu.
- CL → 100 + 50 = 150
- VI → 5 + 1 = 6
- LX → 50 + 10 = 60
d) Ezkerraldean dagoen hizkiak hurrengoa baino balio txikiagoa badu, kenketa egingo da.
- I hizkia, V eta X hizkien aurrean badoa:
- IV → 5 - 1 = 4
- IX → 10 - 1 = 9
- X hizkia, L eta C hizkien aurrean badoa:
- XL → 50 - 10 = 40
- XC → 100 - 10 = 90
| Zenbaki hamartarrak | Zenbaki erromatarrak | Azalpena |
| 1 | I | 1 |
| 2 | II | 1 + 1 |
| 3 | III | 1 +1 + 1 |
| 4 | IV | 5 - 1 |
| 5 | V | 5 |
| 6 | VI | 5 + 1 |
| 7 | VII | 5 + 1 + 1 |
| 8 | VIII | 5 + 1 + 1 + 1 |
| 9 | IX | 10 - 1 |
| 10 | X | 10 |
Bitxitasunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ba al dakizu zer gertatzen den hizkien gainean marra bat idazten badugu?
- M hizkiak mila adierazten du baino haren gainean marra bat idazten badugu mila aldiz biderkatzen dugu bere balioa.
- = 1.000.000
Historiako momentu hau erromatar zenbakiekin idatzita:
Gasteizko katedral zaharrak katedral titulua lortu zuen urtea:
MDCCCLXII
