Kolutorio

Wikipedia, Entziklopedia askea
Kolutorio
Motabiomedical and dental material (en) Itzuli eta kosmetiko
Identifikatzaileak
MeSHD009067
Kolutorioa

Kolutorioa mikrobioen aurkako eragile kimikoa da, era likidoan gehienetan, aho-higienerako erabiltzen dena, bakterio-plaka eta lertzoa murriztu, gingibitisa apaldu eta prebenitzeko, halitosiaren aurka eta oro har ahoa garbia izateko erabiltzen dena.

Ezaugarri orokorrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kolutorio mota asko dago eta konposizio anitzekoa. Halere, gehienak soluzio antiseptikoak dira eta ahoko mikrobio-karga gutxitzea dute helburu. Beste hainbat kolutoriok, berriz, akzio analgesiko, antiinflamatorio edota antifungikoa dute. Horrez gain, kolutorio batzuek funtzio kosmetikoa dute eta ahoko usain txarra kentzeko balio dezakete[1].

Normalean, kolutorioaren 20-50 mililitro sartzen da ahoan, minutu erdiz garbitzen da (batzuetan gargarak egiten) eta gero kolutorioa botatzen da. Efektua mantentze aldera, ez da gomendagarria kolutorioa bota eta berehala urik edatea.

Gainerako erabilerak eta balizko kalteak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Egunero hortzak garbitzeaz gain, kolutorioak aho-ebakuntzak egiteko balio du. Adibidez, dentistek hortzak atera behar dituztenean, kolutorioa erabiltzen dute ebakuntza egin aurretik eta bukatutakoan. Horrez gain, afta, mukositisaren mina (askotan kimioterapiak eragina) edo bestelako ahoko minak arintzeko balio dezake[2].

Kalteak ere eragin ditzake hainbat kolutorioren erabilerak. Esaterako, zaporearen zentzumenaren behin-behinean galtzea, hortzak kolutorioaren kolorez zikintzea, ahoa lehortzea, etab. Alkohola duten kolutorioek ahoa lehortu edo halitosia areagotu dezakete[3] . Norbaiti kontserbagarriei, koloratzaileei, eta abarrei alergia izatekotan, ahoko azala gorri daiteke eta ultzerak edo estomatitisa ere ager daitezke. Halako efektuak gutxitzeko edo desagerrarazteko, kolutorioa urarekin nahas daiteke edo zuzenean beste kolutorio bat erabili, osagai kimiko gutxiagorekin edota ekologikoa.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehen erreferentziak Indian daude. Horko medikuntza tradizionalak, Ayurvedak[4], gingibitisaren kontrako erremedio gisa erabiltzen zuen kolutorioa. Geroago, Greziako eta Erromako aberatsek ere ahoa garbitzen zuten kolutorioz. Kolutorio mota ezberdinak zeuden garai hartan. Hipokratesek gatza, alunbre eta ozpinez[5] egindako nahastea gomendatzen zuen. Talmud juduak, berriz, hortzoietako gaitzak sendatzeko oliba-olioa eta beste hainbat osagaiz egindako sendagaia proposatu zuen duela 1.800 urte[6].

Europarrak Amerikara iritsi baino lehenago, Ipar Amerika eta Mesoamerikako herri indigenek Coptis trifolioa landareez egindako kolutorioz garbitzen zuten ahoa. Herri amerindiarrek ur gaziz sendatzen zuten eztarriko mina eta kolutorio naturalak egiten zituzten hortzaldiaren eta ahoko ultzeren mina arintzeko. Honetaz gain, aztekek europarrek baino dentista hobeak zuten mende haietan[7]

Anton van Leeuwenhoek

Anton van Leeuwenhoek, XVII. mendeko mikroskopista famatua mikroorganismoak deskubritu zituen hortzetako plakan. Delften zuen etxe ondoko ubidean ere aurkitu zituen mikroorganismoak.  Ozpinaz eta alkoholaz esperimentatu zuen eta mikroorganismoak hiltzen edo geldiarazten zituela jabetu zen. Gero esperimentu berbera probatu zuen bere ahoaz, baina ez zituen birusak eta bakteriak desagerrarazi. Askoz geroago, 1892an, German Richard Seifert alemanarrak  Odol izeneko kolutorioa asmatu zuen eta Karl August Linerrek (1861-1916)  ekoiztu zuen Dresden.

1960. hamarkadaren amaieran arte ez zen berrikuntza handirik egon. Orduan, Harald Loek, Aahuresko (Danimarka) unibertsitateko irakasleak, klorhexidinak hortz plakan zuen eragina deskubritu zuen. Loek ikusi zuen klorhexidina erraz itsasten zela edozein azalean, aho barruan ere bai. Beraz, klorhexidinaz egindako kolutorioak ordu askoz gera zitekeen ahoan[8]. mikroorganismoak hiltzen, Leeuwenhoeken nahasketa ez bezala.

Horrezkero, interes handia izan du kolutorioak merkataritzaren arloan. Gainera, produktu berri ugari asmatu da gingibitisa eta halitosiaren kontra. Esate baterako, kolutorioen marken kopuruan dezente handitu da berrogei urtean. Hau da, 1970ean 15 marka zeuden eta 2012an 113.

Streptococcus Mutans

Ikerketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mikrobiotaren azterketak erakutsi du oso bakteria gutxik eragiten dituela kariesak. Mikroorganismo gehienek ez dute gure ahoa kaltetzen, Streptococcus mutans-ek egiten du kalte handiena, aldiz. Hori dela eta kolutorio berriak zentratu dira bakteria hau hiltzen. Bakteria hori ahotik kentzeko kolutorioak behin eta berriz erabili behar badira, baina ez da baztertzen etorkizunean kolutorio indartsuagoak asmatzea, horrela denbora luzeagoaz ahoa Streptococcus gabe egoteko[9].

Osagai batzuk[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alkohola[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alkoholaren xedea ez da bakteriak ezabatzea, mentol, eukalipto eta timola eramatea baizik. Osagai horiek hortzetako plakan sartzen dira eta ahoa garbitzen dute[10]. Batzuetan alkohol asko sartzen da kolutorioan (bolumenaren %27a). Horregatik, posible da kolutorio hartu eta hamar minutu pasatu arte alkoholimetria-proba batean positiboa ematea[11]. Honetaz gain, alkoholak halitosia areagotzen edota sortzen ahal du.

Alkoholaren erabilera kolutorioetan murriztu da azken urte hauetan. Alde batetik, susmoa dago alkoholak eragiten duela aho minbizian, nahiz eta ikerketa dezente uste hori ezbaian jarri (1985[12], 1995[13], 2003[14], and 2012[15]). Beste aldetik, erlijio-talde ugarik uko egiten diote alkoholez osatutako kolutorioak erosteari.

Alkoholik gabeko kolutorioak

Benzidamina (analgesikoak)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mina arintzeko erabiltzen da

Azido benzoikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Indargetzaile gisa erabiltzen da[16]

Betametasona[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Betametasona antiinflamatorio moduan funtzionatzen du. Adibidez, estomatitisaren kontra.

Zetilperodinio Kloruroa (antiseptikoa)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Halitosiaren kontra erabiltzen da dosi txikietan (adib. %0.05) Halere, clorhexidinak baino efektu gutxiago du eta albo-ondorioak izan ditzake gainera: hortzak zikintzea, sentsazio kiskalgarria ahoan edota ultzerazioa[17].

Klorhexidina diglukonatoa eta hexetidina (antiseptikoa)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Klorhexidina diglukonatoa antseptiko kimikoa da eta %0,12-0,2ko disoluzioan erabiltzen da kolutorioetan[18][19][20] . Osagai hau plakaren kontra balio du eta antifungikoa da. Bakterio gram-negatiboen aurka ere biziki baliogarria da eta horrek murrizten du gingibitisa sufritzeko arriskua. Halere, ez dago frogatuta klorhexidina diglukonatoaren kontzentrazio handiagoak efektu eraginkorragoa duenik hortzetako plaka edota gingibitisen aurka. Osagai honek ere ez du berez hortzetako plakaren sorrera ekiditen, baina hortzetako eskuila eta hariarekin batera erabiliz gero, plaka izateko arriskua dezente murriz daiteke.

Honetaz aparte, klorhexidina duten kolutoriek kandidiasia, estomatitis eta bestelako ahoko gaitzen prebentziorako erabiltzen ahal da [21]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ «Mouthwash (Mouthrinse)» www.ada.org (Noiz kontsultatua: 2020-05-06).
  2. ↑ «Prescription Compounding | Pharmascript» www.pharmascript.com (Noiz kontsultatua: 2020-05-06).
  3. ↑ (Ingelesez) Palliative Medicine: A case-based manual (3. edizioa). Oxford University Press, 126 or. ISBN 9780191628733...
  4. ↑ Singh, Abhinav; Purohit, Bharathi. (2011). «Tooth brushing, oil pulling and tissue regeneration: A review of holistic approaches to oral health» Journal of Ayurveda and Integrative Medicine 2 (2): 64–68.  doi:10.4103/0975-9476.82525. ISSN 0975-9476. PMID 21760690. PMC 3131773. (Noiz kontsultatua: 2020-05-06).
  5. ↑ (Ingelesez) Fischman, Stuart L.. (1997). «The history of oral hygiene products: how far have we come in 6000 years?» Periodontology 2000 15 (1): 7–14.  doi:10.1111/j.1600-0757.1997.tb00099.x. ISSN 1600-0757. (Noiz kontsultatua: 2020-05-06).
  6. ↑ (Ingelesez) A, Shifman; S, Orenbuch; M, Rosenberg. (2002 Oct). «Bad Breath--A Major Disability According to the Talmud» The Israel Medical Association journal : IMAJ PMID 12389360. (Noiz kontsultatua: 2020-05-06).
  7. ↑ (Ingelesez) Keoke, Emory Dean; Porterfield, Kay Marie. (2009). Encyclopedia of American Indian Contributions to the World: 15,000 Years of Inventions and Innovations. Infobase Publishing ISBN 978-1-4381-0990-9. (Noiz kontsultatua: 2020-05-06).
  8. ↑ BUDTZ-JöRGENSEN, E.; LöE, HARALD. (1972-12). «Chlorhexidine as a denture disinfectant in the treatment of denture stomatitis» European Journal of Oral Sciences 80 (6): 457–464.  doi:10.1111/j.1600-0722.1972.tb00314.x. ISSN 0909-8836. (Noiz kontsultatua: 2020-05-06).
  9. ↑ (Ingelesez) «Hacking the Microbiome for Fun and Profit: Can Killing Just One Mouth Bacterium Stop Cavities?» Discover Magazine (Noiz kontsultatua: 2020-05-06).
  10. ↑ (Ingelesez) Toedt, John; Koza, Darrell; Cleef-Toedt, Kathleen Van. (2005). Chemical Composition of Everyday Products. Greenwood Publishing Group ISBN 978-0-313-32579-3. (Noiz kontsultatua: 2020-05-06).
  11. ↑ (Ingelesez) «What Happens When You Drink Mouthwash? | Side Effects - Michaels House» Michael's House Treatment Centers 2018-04-24 (Noiz kontsultatua: 2020-05-06).
  12. ↑ «Redirecting» linkinghub.elsevier.com (Noiz kontsultatua: 2020-05-06).
  13. ↑ (Ingelesez) Elmore, Joann G.; Horwitz, Ralph I.. (1995-09). «Oral Cancer and Mouthwash Use: Evaluation of the Epidemiologic Evidence» Otolaryngology–Head and Neck Surgery 113 (3): 253–261.  doi:10.1016/s0194-5998(95)70114-1. ISSN 0194-5998. (Noiz kontsultatua: 2020-05-06).
  14. ↑ (Ingelesez) Cole, Philip; Rodu, Brad; Mathisen, Annette. (2003-08-01). «Alcohol-containing mouthwash and oropharyngeal cancer: A review of the epidemiology» The Journal of the American Dental Association 134 (8): 1079–1087.  doi:10.14219/jada.archive.2003.0322. ISSN 0002-8177. PMID 12956348. (Noiz kontsultatua: 2020-05-06).
  15. ↑ (Ingelesez) S, Gandini; E, Negri; P, Boffetta; C, La Vecchia; P, Boyle. (2012). «Mouthwash and Oral Cancer Risk Quantitative Meta-Analysis of Epidemiologic Studies» Annals of agricultural and environmental medicine : AAEM PMID 22742785. (Noiz kontsultatua: 2020-05-06).
  16. ↑ Toedt, John.. (2005). Chemical composition of everyday products. Greenwood Press ISBN 0-313-32579-0. PMC 57068445. (Noiz kontsultatua: 2020-05-06).
  17. ↑ Scully, Crispian.. (2013). Oral and maxillofacial medicine : the basis of diagnosis and treatment. (3rd ed. argitaraldia) Churchill Livingstone/Elsevier ISBN 978-0-7020-4948-4. PMC 830037239. (Noiz kontsultatua: 2020-05-06).
  18. ↑ (Ingelesez) Rosenberg, Mel; Gelernter, Ilana; Barki, Mira; Bar‐Ness, Ronit. (1992). «Day-Long Reduction of Oral Malodor by a Two-Phase Oil:Water Mouthrinse as Compared to Chlorhexidine and Placebo Rinses» Journal of Periodontology 63 (1): 39–43.  doi:10.1902/jop.1992.63.1.39. ISSN 1943-3670. (Noiz kontsultatua: 2020-05-07).
  19. ↑ Toedt, John.. (2005). Chemical composition of everyday products. Greenwood Press ISBN 0-313-32579-0. PMC 57068445. (Noiz kontsultatua: 2020-05-07).
  20. ↑ Ribeiro, Luciana Gazaniga Maia; Hashizume, Lina Naomi; Maltz, Marisa. (2007-05). «The effect of different formulations of chlorhexidine in reducing levels of mutans streptococci in the oral cavity: A systematic review of the literature» Journal of Dentistry 35 (5): 359–370.  doi:10.1016/j.jdent.2007.01.007. ISSN 0300-5712. (Noiz kontsultatua: 2020-05-07).
  21. ↑ (Ingelesez) «Digital Medicines Information Suite» MedicinesComplete (Noiz kontsultatua: 2020-05-07).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Kolutorio&oldid=8098052"(e)tik eskuratuta