Narbona Dacal

 

Narbona Dacal
Bizitza
Jaiotza	Cenarbe (en) , XV. mendea
Herrialdea	Espainia
Heriotza	Zaragoza, 1498ko otsailaren 12a ( urte)
Heriotza modua	heriotza zigorra: sutan errea
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	sendalaria

Narbona Cenarbe edo Narbona Dacal edo D'Arcal (Cenarbe, ¿? – Zaragoza, 1498ko otsailaren 12a) XV. mendeko sendalaria izan zen, Inkisizioak prozesatu eta kondenatua, sorginkeriaz akusatua.

Sorginkeria salaketak

Landare eta substantzia sendagarrien erabilerari buruzko sekretuak zituen familia batekoa zen Dacal, eta bi neba-arreba zituen, Juan eta Maria (hauei ere sorginkeria egotzi zieten). Juan de Portañyarekin ezkonduta zegoen, baina hark utzi egin zuen eta bakarrik bizi zen, bere kabuz.

1498an, Cenarbeko bizilagun batek esan zuen bere bilobak gaixotasun larri bat gainditu zuela San Cebriani eskainitako oroitzei esker. Hil eta gutxira, beste bilobetako bat gaixotu zen, eta haren familia atsekabetuta zegoen, ez baitzegoen hildako biloba otoitz egiteko. Dacalek, ordea, burla egiten zien sinesmen horiei, eta landare bidezko sendabidea gomendatu zion familiari. Hori dela eta, herriko beste bizilagun batzuek adierazi zuten Narbonak landereak erabiliz sorgindu zituela abortuak eraginez herriko emakumeei, eta elizan lapurretan aritzera behartu zituela. Gainera, esan zuten ez ziela uzten Sakramentu Santua ikusten, haren ordez orban beltza ikustera behartuz, hostia aldarean altxatzen zenean.

Guirandana de Layrekin gertatu zen bezala, auzokoen salaketek emakume horiek justiziaren aurrera eraman zituzten eta Villanugako sorginak izena jarri zieten.

Inkisitoriala eta epaia

1498ko otsailaren 12an hasi zen Cenarben Narbonaren aurkako Inkisizio-prozesua, eta delitu hauek egotzi zizkioten:

"Dize el dicho procurador fiscal que la dicha denunciada, usando del dicho officio de bruxa, ha dado pozonyas a muchas personas y a otras fazía fetillerías y sortilegios, por loqual algunas de las dichas personas morían y otras quedavan baldadas, otras ladravan en la Yglesia y en otras partes como perros y otros animales, y otras vezes estando en la Yglesia no veyan el Corpus quando se alçava y si lo veyan lo veyan muy negro y todo esto prevenía a causa de los fetillos y pozonyas que la dicha demandada ha dado y dava a la[s]dichas personas. Y esto es verdad".

Zaragozako Artxibo Historiko Probintzialean gordeta dagoen Narbonaren aurkako prozesuaren espedientearen arabera, sorginkeria delituagatik sutan hiltzera kondenatu zuten, eta Aljaferiaren Jauregian erre zuten.

Ikus, gainera

• Guirandana de Lay.
• Villanugako sorginak

Erreferentziak

• Datuak: Q42567021