Urkiolako natura parkea

Urkiolako natura parkea
Kokalekua	Abadiño, Espainia
Koordenatuak	43°07′N 2°40′W
Urkiolako natura parkea Urkiolako natura parkea (Espainia)
Azalera	5.768 ha eta 5.958,41839 ha
Izendapena	natura-parke, naturagune babestua eta parke natural
IUCNren babesa	II. maila: parke nazional eta V. maila: urtar/lurtar paisaia babestua
Sorrera	89-12-29
Administratzailea	Bizkaiko Foru Aldundia
Webgunea	http://www.urkiola.net/

Urkiola Bizkaiko hegoaldeko eta Arabako iparraldeko natura parke bat da, Durangaldean eta Gorbeialdean kokatua. 1989ko abenduaren 29an izendatu zuten natura parke; eta 2016. urtetik babes bereziko eremua da, Europar Batasunean aurrera eramaten ari den Natura 2000 sarearen barnean.

5.958,3 hektarea ditu, eta bere barnean hartzen ditu Bizkaiko Abadiño, Amorebieta-Etxano, Atxondo, Dima, Durango, Mañaria eta Izurtza udalerriko zenbait lur, eta Arabako Aramaio udalerriko batzuk ere.

Parkean dauden harriek —material sedimentarioek— 140-110 miloi urte dituzte. Paisaia karstikoa osatzen dute.

Lehen giza aztarnak Erdi Paleolitikokoak dira, K. a. 90.000 - 32.000 urte bitartekoak.

Urkiolak Durangaldeko gailurretan ditu mugak, Anboto eta Aramotz mendikateen gailurretan, hain zuzen. Mendigune horien gaineko harkaitzak ekialdetik mendebalderantz daude lerrokaturik, Kantauri-Mediterraneo isurialdeen ur-banaketa osatuz. Ingurune hori balio handikoa da, natura, kultura eta ikuspegien aldetik, eta Euskal Herriko ekosistemarik bereizgarrienetarikotzat har daiteke. Urkiola artzainlekua eta basogunea izan da betidanik; etxeak dituen toki aipagarri bakarra da San Antonio Santutegia eta aldameneko ostatu eta jatetxeak.

Mugak

Urkiola Atxondo Durango Elorrio Abadiño Dima Aramaio Mañaria Otxandio Untzillaitz Anboto Alluitz Mugarra Oriol Beltxikieta Arrietabaso

Hona hemen natura parkearen mugak:

Iparraldekoa

Aramotz mendiko maldan hasten da, Igorre eta Dima arteko lerrotik, ekialderantz Igorre, Lemoa, Dima eta Zornotza batzen diren punturaino. Handik Dima eta Zornotza arteko lerrotik jarraitzen du, Belatxikieta mendiraino. Zornotzako Udalaren Belatxikieta mendia inguratuz, Dima eta Zornotza herrien gurutzelekutik, azken herri horretako udalaren Agirreta mendiko mugaraino, gero, Udal beraren Betzuen mendiko inguruetatik jarraitzeko, Durango udalerriko mugaraino. Ekialderantz zoazela Santa Luzia bidetik, izoztegi batera heltzen da, Durango Izurtzarekin elkartzen den lekura. Han Durangoko Bidezelaia 34.zkiko Herri Erabilgarritasuneko mendiaren mugari jarraitzen zaio, Etxeburu Torre bideraino, Izurtza eta Mañaria arteko lerroa mozten duen tokiraino, hain zuzen. Ondoren, hego-ekialderanzko norabidea hartuz, Mugarra haitz gainetik jaisten den gailurretik doa. Jarraian eta norabide berberaz, Mugarrikolandarako bidetik doa, bide horrek muga egiten du Artaraino. Artatik marmol harrobiraino eta gero Izuntze bidetik Urkuleta edo Mañasia ibairaino eta hortik doa muga Txupitaspe errekaraino, geroago 135. zenbakiko Herri Erabilgarritasuneko mendiko lurraldeak amaitzen diren lekuetatik jarraitzen du lerroak 71. mugarriraino. Handik aurrera, Mañaria eta Dima arteko lerrotik doa, San Martin ermitaren bideraino, ondoren bide horretatik barrena Untzillaitz inguratzen da Mutxate harrobiaren gainetik. Hortik jarraituz gero, Mañariak Izurtzarekin egiten duen mugara iristen da eta ondoren Abadiñorekiko mugara, lerro horri jarraituko diogu Abadiñoko Untzillaitz Herri Erabilgarritasuneko mendiko 1. mugarriraino. Mendi Publikoaren esparrua amaitzen den lerrotik jarraitzen da 18. mugarriraino, handik Atxarte ataka zeharkatzen da, eta malda erditik Abadiñoko «Urkiola-Basoak» 18. zenbakiko Herri Erabilgarritasuneko mendiko 19. mugarriraino. Aurrerantzean, lerroa mendi publiko horren mugari atxekitzen zaio, 45. zenbakiko mugarriraino. Gune honetan mendi publikoko muga uzten da eta malda erditik Atxondoko lurraldeetan barneratzen; Alluitz eta Anboto mendiguneak inguratu ondoren, Atxarte harkaitzetik, Atxeko galtzada zaharretik, Eguzkialde txaboletatik, Arabarekiko mugaraino. Azkenik, Erlan errekan gora. eta Amillondo gainetik, Axelarrin haitzetaraino.

Ekialdekoa

Tellamendin hasten dira, mendebalderako norabidea hartuz, Izpiztekoarriaga, Aramaio Udalaren mendiak inguratuz, ia Lesiaga leporaino. Han, norabidez aldatzen da, hegoalderantz, eta Arangio mendiko ekiko maldatik inguratzen da, gero Larratik, Izarra sakanatik, Ipurtotz etxolatik eta Arangio bide zaharretik igarotzen delarik, Keisti etxolaraino.

Hegoaldekoa

Arangio gurutzean hasten dira, ondoren San Kristobal ermitatik Arangio mendiko mendebaleko malda inguratzen da Lesiaga leporaino. Aurrenik, Lesiagatik Olaetarako bideari jarraitzen dio eta, hurrenik Zabalandikoari, Arabak eta Bizkaiak bat egiten duten Pagozabal tokira iristeko. Araba eta Bizkaia arteko lerroari jarraitzen zaio mendebalderantz, Atxondo haranetik (Bizkaia) eta Aramaiako haranetik (Araba), Abadiñora heldu arte, Asuntze izeneko lekuan, Abadiñoko «Urkiola-Basoako Herri Erabilgarritasuneko 18. zenbakiko mendiko 53. mugarrian. Herrialde bien arteko mugatik segitzen du, aipaturiko mendi publikoaren 68. mugarriraino, hantxe amaitzen da baita ere Arabarekiko muga.

Mendebaldekoa

68. mugarritik mendebalderantz, 18.zenbakiko Herri Erabilgarritasuneko mendiaren mugetatik Dantzaleku tokiraino. Hortxe elkartzen dira Dima eta Abadiño, lerro horri jarraituko zaio 18. zenbakiko H. E.ko mendiko 84. mugarriraino, non batzen baitira Dima, Mañaria eta Abadiño. Gurutzeleku hori atzean utziz, eta Iturriotz gainetik Magaltxeta lepora heltzen da, eta Astoa delako bidea hartuz Mendizabal ubidera iristen da eta ubide horretatik barne Berdiguntze ur-depositoraino. Lezartzu gaina inguratuz, izen bereko leporaino, eta Lezartzutik Eskurminerako bidetik Olarreta leporaino. Ondoren, Olarretatik Iñunganerako bidetik, Soillukoganetik, Oba auzunerako bideraino. Euntzuatx lekutik abiatuta, Artaun auzunerako bide zaharretik doa, auzuneko soroen gainetik igaroz, eta Aramotz mendirako bidea muga izanik, bide horretatik jarraituko du lerroak, Dimako Udalaren Aramotz 26. zenbakiko mendi publikoaren tontorreraino, alde horretako Parkearen mugak eta mendi horrenak bat datozelarik.

Zuhaitzak

Arteak -Astigarrak - Eukaliptuak - Haginak - Haritzak - Hoztazuriak - Hurritzak - Pagoak - Pinuak - Urkiak.

Animaliak

Amilotx urdinak - Azkonarrak - Okil berdeak - Pagausoak - Txinboak

Mendiak

Ezkerretik eskuinera: Kanpantorreta, Mugarra, Untzillatx, Axtxiki, Alluitz eta Anboto mendiak

Alluitz (1.039 m) - Anboto (1.330 m) - Arrietabaso (1.018 m) - Axtxiki (791 m) - Elgoin (1.240 m)- Ipizte (1.062 m) - Kanpantorreta (1.016 m) - Leungane (1.008 m) - Mugarra (965 m) - Oriol (1. 128 m) - Saibigain (945 m) - Tellamendi (894 m) - Untzillatx (935 m) - Urkiolamendi (1.011 m)- Urtemondo (789 m).

Mendatea

Urkiolako mendateak lotzen ditu Mañaria eta Otxandioko udalerriak. Halaber, Gasteizerako pasabidea da Durangaldeko eskualdetik.

Santutegia

Sakontzeko, irakurri: «Urkiolako santutegia»

Ikus, gainera

• Euskal Herriko natura parkeak.

Erreferentziak

• Edukiaren zati bat Espainiako lege batetik hartu da. Testua jabari publikoa da eta ez du copyrightik, Espainiako jabetza intelektualaren legeko 13. artikuluaren arabera (ikus Espainiako Aldizkari Ofiziala, 97. zenbakia, 1996-04-22koa).

Kanpo estekak

• Urkiolako parkearen webgunea

• Datuak: Q3121058
• Multimedia: Urkiola Natural Park / Q3121058