Utrecht
Txantiloi:Herbehereetako udalerri infotaula
Utrecht (ⓘ) Herbehereetako erdi-mendebaldean dagoen hiria da, herrialdeko laugarren hiririk populatuena dena. Halaber, Utrecht probintziako hiriburua da.
312.634 biztanle ditu (2011).
Geografia
Oude Rijn ibaiaren eta Amsterdam-Rin ubidearen artean dago.
Banaketa administratiboa
Barrutiak
- Binnenstad
- Oost
- Leidsche Rijn
- West
- Overvecht
- Zuid
- Noordoost
- Zuidwes
- Noordwest
- Vleuten-De Meern
Historia
Trajectum izeneko herrigune batean erromatarrek Albiobola gotorlekua eraiki zuten (K. a. 48. urtean), eta gotorleku honen inguruan sortu zen Utrecht hiria.
780. urtean apezpikutegi baten egoitza izan zen. IX. mendean bikingoek su eman zioten, baina oso denbora laburrean berriro eraiki zuten hiria eta elizako gizonen gune garrantzitsu bihurtu zen. Merkataritzak eta industriak ere aurrerapen handia izan zuten; horrek liskarrak sortu zituen apezpikuaren eta burgesen artean.
1528an Herbehereen barnean sartu zen. 1559. urtetik aurrera artzapezpikutegi baten egoitza izan zen hiria. 1577an, espainiarren aurka matxinatu ondoren Orangeko etxearen esku geratu zen. 1579. urtean, Herbehereetako zazpi herrialdeak elkartuta, Utrechteko Batasuna izenpetu zen han.
Klima
Datu klimatikoak (Utrecht, 1981–2010) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 15.1 | 16.9 | 21.8 | 26.9 | 32.0 | 33.9 | 34.9 | 35.3 | 30.1 | 26.5 | 17.7 | 15.3 | 35.3 |
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 5.6 | 6.4 | 10.0 | 14.0 | 18.0 | 20.4 | 22.8 | 22.6 | 19.1 | 14.6 | 9.6 | 6.1 | 14.1 |
Batez besteko tenperatura (ºC) | 3.1 | 3.3 | 6.2 | 9.2 | 13.1 | 15.6 | 17.9 | 17.5 | 14.5 | 10.7 | 6.7 | 3.7 | 10.1 |
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 0.3 | 0.2 | 2.3 | 4.1 | 7.8 | 10.5 | 12.8 | 12.3 | 9.9 | 6.9 | 3.6 | 1.0 | 6.0 |
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -18.3 | -14.6 | -13.9 | -6.6 | -2.5 | 0.2 | 4.0 | 4.4 | -0.7 | -5.1 | -8.9 | -13.4 | -18.3 |
Pilatutako prezipitazioa (mm) | 69.6 | 55.8 | 66.8 | 42.3 | 61.9 | 65.6 | 81.1 | 72.9 | 78.1 | 82.8 | 79.8 | 75.8 | 832.5 |
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) | 12 | 10 | 11 | 9 | 10 | 10 | 10 | 10 | 11 | 12 | 13 | 12 | 130 |
Elur egunak (≥ 1 mm) | 6 | 6 | 4 | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 5 | 25 |
Eguzki orduak | 62.3 | 85.7 | 121.6 | 173.6 | 207.2 | 193.9 | 206.0 | 187.7 | 138.3 | 112.9 | 63.0 | 49.3 | 1601.6 |
Iturria: [1] |
Ekonomia
Industria gune (metalurgia, ehungintza, janari industria, zeramika) garrantzitsua.
Demografia
Biztanleriaren bilakaera (1900 – 2010) | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 | 2010 |
102.086 | 119.006 | 138.334 | 153.208 | 165.029 | 193.190 | 254.186 | 279.000 | 236.208 | 230.676 | 233.667 | 307.081 |
Ondasun nabarmenak
Oso hiri ikusgarria da; alderik alde ubidez igaroa da. Monumentuen artean aipagarriak dira: katedral gotikoa (XIII-XVI. mendeetakoa), erromatarren garaiko San Pedro eliza, museoak eta liburutegiak. Unibertsitatea du.
Irudi galeria
-
Utrecht 1652an (Willem Blaeuren mapa)
-
Dom dorrea
-
Oudegracht ubidea Dom dorretik
-
Unibertsitatearen ikuspegia
Pertsonaia ezagunak
- Marco van Basten (1964-) futbolari eta entrenatzailea.
- Wesley Sneijder (1984-) futbolaria.
Ikus, gainera
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Kanpo loturak
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Utrecht |
- (Nederlanderaz)(Ingelesez) Utrecht hiriaren webgune ofiziala