Energia iturri

ENERGIA ITURRIAK

Energia iturriak elaborazio naturalak dira. Haiei ezker gizakia energia erabili dezake edozein lana burutzeko edota erabilpenen berezi bat emateko. Energia iturri nagusienetako batzuk eguzkia, haizea eta ura dira besteak beste.

Eguzki panela.

Historiaurretik, gizakia sua aurkitu zutenetik eta bakarrik haien burua berotzeko eta elikagaiak erretzeko erabiltzen zuenetik energia iturriak bilatzen ibili gara. Esaterako, erdi aroan haize errotak eraikitzen zituzten garia ehotzeko eta geroago, aro modernotik aurrera, energia elektrikoa sortu dugu. Horri esker energia iturri berriak aurkitu ditugu gure eguneroko bizitzarako baliogarriak direnak. Garrantzitsuenak erregai fosilak izan dira; alde batetik ikatza, lantegietako lurrun-makinak eta etxebizitzetan erabili ahal izateko, eta beste aldetik, petrolioa eta bere deribatuak industrian eta garraioetan (autoak bereziki). Energia eolikoa, hidraulikoa eta biomasa ere izan dira oso garrantzitsuak baina ez hainbeste. Baina gaur egun esaten da baliabide fosilak desagertzeko sorian daudela eta izan izango ditugula berriro izan berriro eratzeko milioika urte pasa behar baitira.

Enegia agortezinak

Energia iturri agortezinak bilatu nahi zituztenez energia nuklearra erabiltzera behartuta zeuden eta honela energia hidraulikoa ere aprobetxatu ahal izan zuten. Baina ondorio hori ez zen gertatu energia iturri agortezinak bilatu nahi izateagatik bakarrik. Halaber herrialde garatuetako ekonomia aberasteko nahia erregai fosilak erabili gabe ere eragina izan zuen ondorio horretan.

XX. mendearen amaieran eredu energetiko nagusia eztabaidatzen hasi zen bi arrazoiengatik:

• Erregai fosilen errekuntzaren ondorioz gertatzen ziren ingurugiroko arazoak halanola Lurraren berotzea.

• Energia nuklearra erabiltzearen arriskua, Chernovilen gertatutako istripuaren ondorioz.

Energia garbiak

Energia garbiak ingurugiro gaineko eraginaren ondorioz gertatzen direnak dira. Haiei esker hainbat elementuz gozatu dezakegu, aipagarrienak urrengo hauek dira:

• Eguzkia: eguzki energia, eguzkiak beroa eta argia ematen du. Izaki bizidun guztiak eguzki argia behar dute bizi ahal izateko. Gaur egun eguzkiaren argia eta ematen duen beroa energia elektrikoa sortzeko erabiltzen da, bereiziki etxebizitzetan.

• Haizea: energia eolikoa, lehen objektuak mugitzeko erabiltzen zen, adibidez belaontziak. Gaur egun elektrizitatea sortzeko erabiltzen dugu. Zentral eolikoetan haizeak haize-errotaren aspak mugitzen ditu eta haize hori elektrizitatea bihurtzen da.

• Errekak eta ur gezako ur korronteetan: energia hidraulikoa.

• Itxasoa eta ozeanoak: itxas energia

• Lurreko beroa: energia geotermikoa

• Atomoa: energia nuklearra

• Materia organikoa: biomasa

• Erregaiak: energia kimikoa, eregaiak erre ditzakegun materialak dira. Egurra, ikatza eta gas naturala erregaiak dira. Azken hauek energia kimikoa daukate eta erretzen daudenean argi energia eta beroa kanporatzen dute.

Esandako guztiak energia berriztagarriak dira energia nuklearra izan ezik, bere erregai nagusia uranioa baita eta hori mineral bat da.

Energia alternatiboak

Energia alternatiboei dagokionez (eolikoa, eguzki energia, hidraulikoa, biomasa, itsas energia, energia eta energia geotermikoa), esan behar dugu haien erabilpena industria munduan aurkako gende asko duela ekologisten artean ere energia hauen inguru gainekoeraginagatik. Esaterako energia eolikoaren kasuan ingurune naturalak erabiltzen dituzte energia hori ateratzeko non gizakia ez da inoiz egon.

Energia berriztagarriak

Energia berriztagarrien artean aipagarriena eta gure eguneroko bizitzan duguna Eguzkia da. Energia mota hauen berezitasuna ez direla inoiz agortzen da. Energi hauek energi iturri naturaletik datoz eta ez dute inolako kutxadurarik sortzen. Gaur egun gero lehen baino garrantzitsuagoak dira berotegi efektuaren eraginez, honek lurra kaltetzen baitu eta energi mota hauek ez.

Energia berriztaezinak

Energia mota hau erabiltzeko kopuru finko bat dauka, hau da, behin naturan aurkitzen dugun guztia erabilita ezin dugu berriz erabili milioika urte pasa beharko zitekeela berriz agertzeko.

Abantailak

• Denbora txikian energi asko sortzen da.
• Ez da oso garestia.
• Erabiliak izaten diren bitarten ez dute gas txarrak sortzen ezta berotegi efektua ere ez.

Arazoak

• Agortzen dira.
• Sortzen duen erradioaktibitatea milaka urte irauten du.
• Haiekin istripuak izanez gero hondamendi naturalak sortzen ditu.
• Batzuk ez daude teknologikoki oso garatuta, esaterako altzairua.