Dopin: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

11:44, 16 urria 2020ko berrikusketa

Dopina kirolariaren errendimendu fisikoa handitzeko erabiltzen diren substantziak hartzea da, kirol erakundeek debekaturiko substantziak.

Definizioa

Nazioarteko Olinpiar Batzordeak dioenez, dopina «kirolari batek bere organismoa ez dituen substantziak hartzen edo legezkoak diren substantziak, normala ez den moduan hartzea da, lehiaketetan errendimendu fisikoa handitzeko helburuarekin».

Tratamendu medikuaren beharra dagoenean, substantzia batek bere naturaren eraginez, aplikazioaren eraginez kirolariaren errendimendua handitzen badu modu artifizialean, dopintzat jotzen da.

Nazioarteko Olinpiar Batzordeak argitaratu du debekatuta dauden substantzien zerrenda eta drogak detektatzeko programa garatu dutela, hauek Olimpiadetan ez erabiltzeko.

Dopina historian

Dopina gizakiaren historian zehar hainbat alditan erabili da; artifizialki erresistentzia handitzeko eta nekearen kontra erabiltzeko esaterako, gudan, ehizan...

Oso erlazionatuta dago lehiaketako kirolekin. Horregatik, dopina ezin da aipatu kirola ez den gune batean.

Gizarteak ezin izan du bere muga fisikoak eta psikologikoak onartu modu librean. Horregatik gizartea beti formula magikoen bila egon da bere kalitate naturalak handitzeko esfortzu gutxirekin. Horretarako hainbat metodo erabili dira, batez ere medikamentuekin eta janariarekin, hauek gaur egun dopin izenarekin ezagutzen denaren oinarriak kontsidera daitezke.

Dopinaren praktikari buruz hainbat datu historiko daude. Lehenengoko erreferentzia Txinako enperadore baten koadro batek ematen digu, koadro horretan enperadorea ikus dezakegu Ephedra zati batekin ahoan mastekatzen.

Iparraldeko mitologiak kontatzen duenez, Bersekerrek beren indarra gudetan handitzen zuten bufoteninaren bidez, amanita muscaria perretxikoetatik ateratakoa. Kronista grekoek kontatzen dutenez, Olinpiadetan parte hartzen zuten iraupen-lasterkariek eta gudariek, landareen estraktuak hartzen zituzten eta barea kentzen zuten haien errendimendua hobetzeko. Amerikara Espainiarrak heldu baino lehen, Inkek coca hostoak mastekatzen zituzten errituetan, lanetan eta gudetan. 1805etik aurrera kafeina erabili egin da igeriketan, atletismoan eta txirrindularitzan, dopin bezala. Eta hemen dopinaren ondorioz hil zen lehena dugu, Linton txirrindulari frantsesa estupefazienteak hartzearen ondorioz hil egin zen 1866. urtean Paris-Bordele lehiaketan.

Honi, futbola eta boxeoa jarraitzen diote. 1950. urtean dopinaren kasuak oso azkar handitzen hasi ziren. Horregatik hirurogeiko hamarkadan federazioak eta asoziazioak dopinaren aurkako kontrolak jartzen hasi zituzten.

Debekatuta dauden substantziak

Nazioarteko Olinpiar Batzordeak debekatuak dituen substantziak:

Estimulanteak.
Narkotikoak.
Beta blokeanteak.
Diuretikoak.
Esteroide anabolikoak.
Hormona peptidikak.

Gainera doping metodo hauek debekatuta daude:

Odol-dopina.
Gernuaren alterazio farmakologikoa, fisikoa eta kimikoa.

Eta hurrengo substantziak murriztu dituzte:

Alkohola.
Marihuana.
Anestesiko lokalak.
Korikoesteroideak.

Adibide ospetsuak

Substantzia hauek kasu askotan arriskuan jartzen dute kirolariaren bizitza. Gainera taldeko kideei kalte egiten die, taldeko kirol bat baldin bada. Hau adbidez futbolari baten kasua da. Diego Armando Maradonak (futbolaria), honek 1994eko mundialean gaixorik zegoelako, efedrina sendatzeko hartu zuen. Kontrol anti-dopin baten bidez harrapatu eta lehiaketatik bota zuten. Nigeriaren kontrako partidan Diegok zelaia utzi behar izan zuen. Zigorra oso gogorra izan ez arren, ezin izan zuen urte batean futbol partida gehiago jokatu. Horrela, Maradonak bere taldeari kalte egin zion, taldearen arima zen eta. Taldeari asko kostatu zitzaion lehenengo fasea igarotzea eta final-zortzirenetan mundialetik kanpo geratu zen. Diego zelaian egon izanez gero, Argentina ziur aski finalera iritsi ahal izango zitekeen.

Kanpo estekak

Dopina.Zuk ez al zenuke positibo emango? Erreportajea Argia astekarian (2007-06-17)

Datuak: Q166376
Multimedia: Doping / Q166376

@@ 9. lerroa: / 9. lerroa: @@
 Tratamendu medikuaren beharra dagoenean, substantzia batek bere naturaren eraginez, aplikazioaren eraginez kirolariaren errendimendua handitzen badu modu artifizialean, dopintzat jotzen da.
-Nazioarteko Olinpiar Batzordeak argitaratu du debekatuta dauden substantzien zerrenda eta drogak detektatzeko programa garatu dute, substantzia hauek Olimpiadetan ez erabiltzeko.
+Nazioarteko Olinpiar Batzordeak argitaratu du debekatuta dauden substantzien zerrenda eta drogak detektatzeko programa garatu dutela, hauek Olimpiadetan ez erabiltzeko.
 == Dopina historian ==
-Dopina gizakiaren historian zehar hainbat alditan artifizialki bere erresistentzia nekearen kontra hobetzeko erabili da esaterako gudan, ehizan, kiroletan...
+Dopina gizakiaren historian zehar hainbat alditan erabili da; artifizialki erresistentzia handitzeko eta nekearen kontra erabiltzeko esaterako, gudan, ehizan...
-Erlazionatuta dago bere esentzian lehiaketako kirolarekin. Horregatik, ezin da dopina aipatu kirola ez den gune batean.
+Oso erlazionatuta dago lehiaketako kirolekin. Horregatik, dopina ezin da aipatu kirola ez den gune batean.
-Gizarteak ezin izan du bere muga fisikoak eta psikologikoak onartu modu librean. Horregatik gizartea beti formula magikoen bila egon da bere kalitate naturalak handitzeko esfortzu gutxirekin. Horretarako hainbat metodo erabili dituzte, batez ere medikamentuekin eta janariarekin, hauek gaur egun dopin izenarekin ezagutzen denaren oinarriak kontsidera daitezke.
+Gizarteak ezin izan du bere muga fisikoak eta psikologikoak onartu modu librean. Horregatik gizartea beti formula magikoen bila egon da bere kalitate naturalak handitzeko esfortzu gutxirekin. Horretarako hainbat metodo erabili dira, batez ere medikamentuekin eta janariarekin, hauek gaur egun dopin izenarekin ezagutzen denaren oinarriak kontsidera daitezke.
 Dopinaren praktikari buruz hainbat datu historiko daude. Lehenengoko erreferentzia Txinako enperadore baten koadro batek ematen digu, koadro horretan enperadorea ikus dezakegu ''[[Ephedra]]'' zati batekin ahoan mastekatzen.
-Iparraldeko mitologiak kontatzen du nola ''[[Berseker]]''rek bere indarra gudetan handitzen zuten [[bufotenina]]ren bidez, ''[[amanita muscaria]]'' perretxikotik ateratakoa. Kronista grekoek kontatzen dute nola Olinpiadetan parte hartzen zuten iraupen-lasterkariek eta gudariek landareen estraktuak hartzen zituzten eta [[bare (anatomia)|barea]] kentzen zuten errendimendua hobetzeko. Amerikara espainolak heldu baino lehen inkek coca hostoak mastekatzen zituzten errituetan, lanetan eta gudetan. 1805etik aurrera [[kafeina]] erabili egin da igeriketan, atletismoan eta txirrindularitzan. Eta hemen dopinaren ondorioz hil zen lehena dugu, Linton txirrindulari frantsesa [[estupefaziente]]ak hartzearen ondorioz hil egin zena 1866. urtean [[Paris-Bordele]] lehiaketan.
+Iparraldeko mitologiak kontatzen duenez, ''[[Berseker]]''rek beren indarra gudetan handitzen zuten [[bufotenina]]ren bidez, ''[[amanita muscaria]]'' perretxikoetatik ateratakoa.
+Kronista grekoek kontatzen dutenez, Olinpiadetan parte hartzen zuten iraupen-lasterkariek eta gudariek, landareen estraktuak hartzen zituzten eta [[bare (anatomia)|barea]] kentzen zuten haien errendimendua hobetzeko.
+Amerikara Espainiarrak heldu baino lehen, Inkek coca hostoak mastekatzen zituzten errituetan, lanetan eta gudetan. 1805etik aurrera [[kafeina]] erabili egin da igeriketan, atletismoan eta txirrindularitzan, dopin bezala.
+Eta hemen dopinaren ondorioz hil zen lehena dugu, Linton txirrindulari frantsesa [[estupefaziente]]ak hartzearen ondorioz hil egin zen 1866. urtean [[Paris-Bordele]] lehiaketan.
-Jarraitzen diote futbola eta boxeoa, eta 1950. urtean dopinaren kasuak oso azkar handitzen dira. Horregatik hirurogei hamarkadan federazio eta asoziazioek dopinaren aurkako kontrolak jartzen dituzte.
+Honi, futbola eta boxeoa jarraitzen diote. 1950. urtean dopinaren kasuak oso azkar handitzen hasi ziren. Horregatik hirurogeiko hamarkadan federazioak eta asoziazioak dopinaren aurkako kontrolak jartzen hasi zituzten.
 == Debekatuta dauden substantziak ==
-Nazioarteko Olinpiar Batzordeak debekatuak ditu substantzia hauek:
+Nazioarteko Olinpiar Batzordeak debekatuak dituen substantziak:
-* Estimulanteak
+* Estimulanteak.
-* Narkotikoak
+* Narkotikoak.
-* Beta blokeanteak
+* Beta blokeanteak.
-* Diuretikoak
+* Diuretikoak.
-* Esteroide anabolikoak
+* Esteroide anabolikoak.
-* Hormona peptidikak
+* Hormona peptidikak.
 Gainera doping metodo hauek debekatuta daude:
-* Odol dopingna
+* Odol-dopina.
-* Gernuaren alterazio farmakologikoa, fisikoa eta kimikoa
+* Gernuaren alterazio farmakologikoa, fisikoa eta kimikoa.
 Eta hurrengo substantziak murriztu dituzte:
-* Alkohola
+* Alkohola.
-* Marihuana
+* Marihuana.
-* Anestesiko lokalak
+* Anestesiko lokalak.
-* Korikoesteroideak
+* Korikoesteroideak.
 == Adibide ospetsuak ==
-Substantzia hauek kasu askotan arriskuan jartzen dute kirolariaren bizitza eta beste aldetik taldeko kideei kalte eragiten die, taldeko kirol bat bada. Hau futbolari baten kasua da eta hemen aipatzeko beharra dago. Diego Armando Maradonak, nor 1994eko mundialean gaixorik zegoen, efedrina hartu zuen sendatzeko. Kontrol anti-dopin baten bidez harrapatu eta lehiaketatik bota zuten. Nigeriaren kontrako partidan Diegok zelaia utzi behar izan zuen. Zigorra oso gogorra izan ez arren, ezin izan zuen futbol partida gehiago jokatu urte batean. Horrela dopina zela kausa, Maradonak bere taldeari kalte egin zion, taldearen arima zen eta. Taldeari asko kostatu zitzaion lehenengo fasea igarotzea eta final-zortzirenetan mundialetik kanpo geratu zen. Diego zelaian egon izanez gero, Argentina ziur aski finalera ailegatu ahal izango lirateke.
+Substantzia hauek kasu askotan arriskuan jartzen dute kirolariaren bizitza. Gainera taldeko kideei kalte egiten die, taldeko kirol bat baldin bada. Hau adbidez futbolari baten kasua da. Diego Armando Maradonak (futbolaria), honek 1994eko mundialean gaixorik zegoelako, efedrina sendatzeko hartu zuen. Kontrol anti-dopin baten bidez harrapatu eta lehiaketatik bota zuten. Nigeriaren kontrako partidan Diegok zelaia utzi behar izan zuen. Zigorra oso gogorra izan ez arren, ezin izan zuen urte batean futbol partida gehiago jokatu. Horrela, Maradonak bere taldeari kalte egin zion, taldearen arima zen eta. Taldeari asko kostatu zitzaion lehenengo fasea igarotzea eta final-zortzirenetan mundialetik kanpo geratu zen. Diego zelaian egon izanez gero, Argentina ziur aski finalera iritsi ahal izango zitekeen.
 == Kanpo estekak ==