Eztabaida:Euskal literatura

Wikipediak hizkuntza komunitate bakoitzean erabiltzen diren usadioak errespetatu behar ditu. Eta euskal literatura kontzeptua euskarazko literaturari izendatzeko sortu eta erabili izan da, ez Euskal Herrian edozein hizkuntzatan idatzitakoa izendatzeko. Horregatik, atal honetara ekarri dut “euskarazko literatura” izenburupean zegoen orrialdea. Aldiz edozein hizkuntzatan idatzitako Euskal Herriko literatura “Euskal Herriko literaturak” sarrerara pasa dut.

Erabaki hau justifikatzeko (justifikazio beharrik balego) hona zenbait arrazoi:

1) “Euskal literatura” kontzeptua berariaz horrexetarako asmatu zen, hau da, euskaraz sortutakoa izendatzeko. Izenburu hori daraman lehen liburua duela laurogei urte idatzi zen:

- Nikolas Ormaetxea “Orixe”, Euskal-literatura'ren atze edo edesti laburra, Donostia, 1927.

2) Geroztik “euskal literatura” esanahi horrexekin erabili da, etenik gabe hamarkadatan zehar, ideologia eta joera guztietako autoreen artean. Horren froga dira izenburu hori daramaten hainbat liburu, adibidez:

- Juan Garmendia, Euskeraren iraupena eta euskal-literaturaren aurrerapena, Donostia, 1955

- Santiago Onaindia, Euskal literatura, Bilbo: Etor, 1972

- Ibon Sarasola, Euskal literatura numerotan, Donostia: Kriseilu, 1975

- Mikel Zarate, Euskal literatura: azterbideak, aztergaiak, azterketak, Bilbo: UEU, 1978.

- Joan Mari Lekuona, Ahozko euskal literatura, Donostia: Erein, 1982

- Sebastian Garcia Trujillo, Ohiturazko euskal literatura, Bilbo: Mensajero, 1995

- Marijose Olaziregi, Intimismoaz haraindi: emakumezkoek idatzitako euskal literatura, Donostia: Eusko Ikaskuntza, 1999

- Jon Kortazar, Diglosia eta euskal literatura, Donostia: Utrisque Vasconiae, 2002

- (Zerrenda askoz gehiago luzatu liteke)

3) Euskaraz idazten duten autoreei “euskal idazle” deitzeko arazorik ez dagoen bezala, haien obrari “euskal literatura” deitzea da naturalena.

--Luki 18:26, 18 Abendua 2007 (UTC)

 Aurka. Lehenengo partearekin ados banago ere ez dut uste aldaketa ondo dagoenik. Nire ustez arazoa konpontzeko Euskal Herriko literatura jarri beharko litzateke euskal literatura zegoen lekuan. Bestetik euskal idazleek ere gazteleraz edo frantsesez idatzi ahal dute. Nik euskal idazle irakurtzen dudanean ez dut zuzenean lotzen "euskarazko idazle" kontzeptuarekin. Horregatik badu bere logika lehen zegoen ezberdinketak. -   Theklan    eztabaida    ekarpenak    eposta     00:37, 24 Abendua 2007 (UTC)

Arazoa Euskal Herriko literatura sarrera sortuz konpon litekeela diozu: praktikoki horixe egin nuen, Euskal Herriko literaturak sarrera sortu bainuen (pluralean, ez baita bat eta bakarra baizik zenbait). Ez zaizu hori aski egokia iruditzen? Funtsean zure proposamenarekin bat dator.

Bestalde euskal idazle sarrerari dagokionez, diozu "Nik euskal idazle irakurtzen dudanean ez dut zuzenean lotzen "euskarazko idazle" kontzeptuarekin." Kontua ordea ez da zuri edo niri zer iruditzen zaigun, baizik euskaraz nola erabiltzen den kontzeptu bakoitza. Alde horretatik, erraz froga daiteke euskal idazle kontzeptua, euskaraz, hizkuntza honetan idazten dutenei ematen zaiela, eta hala erabili dela aspalditik. Horregatik gremio hori biltzen duen taldeak Euskal Idazleen Elkartea du izena, eta ez Euskarazko Idazleen Elkartea. --Luki 14:17, 25 Abendua 2007 (UTC)

nire iritzia

kaixo, ni bilbon jaio nintzen, eta beti bizkaian bizi izan naiz. euskaldunberria naiz, zeren nire hezkuntza erderaz izan zen. gure hizkuntza euskaltegian ikasi behar nuen. horregatik, erderaz idazten dut nire poesiak. nire iritziz, normala da "euskal literatura" deitzea euskaraz egindako literaturari, bai, baina, ez da normala erderaz egindakoari "euskal" hori kentzea. ni euskalduna naiz, eta erderaz idazten dut. ez naiz euskal idazle bat? euskal herritarrok euskara, espainiera eta frantzesa ditugu. eta idazle euskaldun batek edozein hizkuntzatan idatzi dezake, euskal idazle "titulo" hori galdu gabe. hori da nire iritzia.--212.55.30.141 19:39, 18 Abendua 2007 (UTC) oharra: ez dakit zergaitik ezin dut saioa hasi. wikian, ikerno naiz.

Susak egindako ekarpena

Kaixo! Hezkuntza Programaren baitan Susari ekarpen bat eskatu genion iaz literatura nola antolatu beharko litzatekeen galdetzeko. Gure gai zerrenda oso eskasa da, eta euskal literaturari buruzko artikuluak izan beharko lituzkeen gaien zerrenda bat bidali ziguten. Agian interesgarria izan daiteke dena antolatzea modu horretan, oso gidoi ona baita:

«

Ahozko literatura Euskaldunak, herri kantaria bertsolaritza idatzia, olerkaritzarako eredu A. Zavala biltzaile handia Biltzaileak Salaberry Xaho Azkue Donostia Riezu Manterola Ipuinak Cerquand Webster Azkue Barandiaran Antzerkia xikitoak pastoralak xaribariak toberak herri poesia maita kantuak gerta kantuak eta balada zaharrak edan kantuak eliza kantuak kopla zaharra, euskal lirikaren ezaugarri Ahozko literatura, idatzitakoaren iturri Gerra kantu zaharrak Mila urte igarota... (Beotibar, 1321) Martin Ibañez Labierokoaren epitafioa (1393) Pedro Abendañokoaren erosta (1443) Mondragoe erre beharra (1448) Martin Bañezen heriotzaren erosta (1464) Juan Amenduxkoaren erosta (1564) Bost emakume poeta XV mendean Butroeko Gonzalez Gomezen alaba Ozaetako Antsa Hostiz Lasturko Miliaren ahizpa Oroko Peru Gartziaren arreba Alosko Usoa Emakumeen mendeku literarioa bost mende geroago Alosko Usoa elezahar bihurtua Alostorrea Jon Etxaide, 1950 Lasturko Miliaren bigarren erosta (1429-2007) Milia Lastur on the road Itxaro Bordaren Milia Euskal literatura idatzia, berantiar? XVI mendea, mundura mendea Bernat Etxepare XVII mendea, ganbera eta pulpitua Arnaut Oihenarte, maitasun platonikoa Axular, erretorika garaile XVIII mendea, mende iluna Pedro Inazio Barrutia Herri antzerki zaharraren aztarna Larramendi, jesuitak botere Eragin politikoa Eragin linguistikoa XIX mendea, gatazka ideologikoak Laikotasunaren borrokak versus Eliza Katolikoaren pribilegioak Estatu liberal modernoa versus Herri zaharren eskubideak Frantsestearen kantuak Karlistadetako kantutegiak 1833-1840 Xaho eta Zumalakarregi Muñagorriren bertsoak Victor Hugoren lekukotza 1845 1872-76 Santa Krutz apaiza Orixerenean Bilintxen heriotza Ipuina, latina ikasten Bizenta Mogel, ipui onak Nobelagintza, bi protagonista antagoniko Peru Abarka Piarres Adame Prosa dibulgatiboa Juan Inazio Iztueta Kazetaritza, ideien gatazka Jean Etxepare, luma laikoa Jean Hiriart Urruti, ultrakatolikotasuna Le Reveil Basque, Pauben lo dagoen kazeta Kartzela, kantuak idazten diren lekua Juan Inazio Iztueta Jose Mª Iparragirre Etxahun Martin Larralde Urkamendia, damua inspirazio iturri Hamalau heriotzarena Joxe Tejeria Muatzeko sarraskia Belateko lapurrena Kritika soziala Bilintx Eusebio Azkue Elizanburu Bertsolariak aldarrika Jose Mª Iparragirre Maitasuna, gai eternoa Bilintx Elizanburu Serafin Baroja Hondamendi politiko-militarrek eragindako Piztualdia Euskal Herria bere zauriez ohartzen da: baskismoa Iparragirre: bizitza baten sinboloak Euskaldun guztien himnoa Naziotasunaren kontzeptu lausoa: Ama Euskara Xahoren begiak lausorik ez: euskal errepublika Revista Euskara (1878-1883) Arturo Campion Euskal-Erria (1880-1918) Jose Manterola Revista de las Provincias Euskaras (1878-1881) Revista de Vizcaya (1885-1889) Aldizkariak prosa modernoaren sorreran Karmelo Etxegarai Ama Euskararen eritasuna: euskaltasun erdaltzalea Elizak literatura deskubritzen du: fikzioa moralaren zerbitzuan Elizgizonak epaile lore-jokoetan Anton Abadia ongilea Apaiz bat nobela ideologikoaren jabe Garoa Kresala Apaizak ipuin moralaren jabe Alfonso Mª Zabala Jean Barbier Pedro Migel Urruzuno Pierre Lhande Erresistentzia apur bat Bitoriano Iraolaren umore gaitza Ama Euskarak senarra aurkitu: Aberria Sabino Arana versus Miguel de Unamuno Bilakaera politiko orokor baten eredu: Pedro M. Otañoren obra Linguistika eta Etnografia herriaren sustrai bila Abertzaletasunaren ideario linguistikoa Sabino Arana Luis Eleizalde Idatzizko bertsolaritza Bitoriano Iraola Olerkaria, bertsolariaren aldaera kultua Lehen mundu gerra, Eskual Herriren hustuketa eta eskualdunen frantsestea Frontetik bertso idazten Jean Barbier Oxobi Gerra kronika, genero berri bat Jean Etxepare Oxobi Lehen mundu gerra Hegoaldean Kirikiño, bulegoan kronista Batxi, itsasoan barrena mundua idazten Garbizu eta Lekuonaren deiak Ama Euskarak hautatu ditu bere seme-alabak Pizkundea, abertzaletasunen eraikuntza Aberriak poema nazionala behar du Kalebala, Aitzolen seta Orixe Orexan Lizardi, estilo pertsonal bat Lauaxeta, Sabino Aranaren eta Beaudelaireren artean Euskaldunak, poema nazionalaren porrota Gurutz Sarasola, etorkizun isildu eta ukatu bat Olerti Egunek estaltzen zuten errealitatea Hizkuntzaren egoera soziala Hizkera literarioaren ajeak Irakurlego kultua eskas Hizkuntzarenganako borondate politikorik eza Herriarentzat idaztea Aitzolen aginduak Lizardiren prosa, jarraitzailerik gabeko eredu Altxamendu faxista Espainian Larrialdiko bertso eta prosa Artikulugintza Kantutegi antifaxista Exilioa Exilioaren lehen urteak Mexiko Telesforo Monzonen poemak Guatemala Eusko Gogoa, kanpo eta barne-exiliatuen aterpe literarioa Venezuela Etorkizunaren oinarriak Argentina Nobela J. I. Lasarte J. Eizagirre Exilioa luze Exiliatu ekonomikoak eta exiliatu politikoak Jose Ramon Zubillaga Lardasketa Gerra eta erbeste memoriak Sebastian Salaberria Neronek tirako nizkin Alkain Desabruak kendutako... Sabin Irizar, exilio Txingo Txikere-Parú Exilioa askatasun gisa Adierazteko askatasuna Eusko Gogoa aldizkaria Norbera izateko askatasuna Orixek bere burua aurkitu Bigarren Mundu Gerra Eskual Herrian Fronteko kronikak Gurseko oroitzapenak Gerraondoak EHan Piarres Larzabalen antzerkia Ipuina Monzonen artikuluak Ibiñagabeitiaren artikuluak XIX mendean bezala: inprimategia argitalexe, Itxaropena Jon Etxaide, nobelagintza gotor baten oinarriak Nemesio Etxaniz, idazlea genero guztietara behartua Belaunaldi berriak: 1964, modernitatearen giltzarria Zuzenbide debekatua Harri eta Herri Huntaz eta Hartaz Hogoi urte Mendekoste gereziak Iltzaileak Nobela berria Txillardegiren ekarpen ideologikoa Saizarbitoriaren ekarpen narratiboa Aldizkari eskandaloa Igela Kantagintza berria Mixel Labegerie Julen Lekuona Mikel Laboa Lurdes Iriondo Xabier Lete Antzerkia kontzientziabide Jarrai Oskorri / Kriselu Ipuina, egitura narratibo berriak mezu berrietarako Debate handien aroa Mende laurdena euskal literatura garaikide bat eraikitzeko, 1975-76 Euskara batuaren arrakasta Idazleak eta irakurleak bereizi egiten zituen dialektoetatik literatura indartzen duen batura Literatura sozialaren amaiera Arestiren heriotza Panpina ustela Literaturaren autonomia Industria editorialaren sorrera Sari literarioen ugaritzea Aldizkari literarioen urteak

»

Zer deritzozue? -Theklan · · 22:14, 3 urtarrila 2019 (UTC)