Süß Judua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Süß Judua (izenburu originala alemaniez: Jud Süß) 1940 estreinatutako Veit Harlan zuzendariaren film alemaniarra da. Pelikula Joseph Goebbels Propaganda Ministeritza naziaren enkargua izan zen. Filmak Wurtemberg-ko dukea izan Karlos I Alejandroren aholkularia izan zen Joseph Süß Oppenheimer (1698-1738) bizitza du ardatz bezala. Gidoia bi eleberri ditu oinarrian, Wilhelm Hauff (1827an) eta Lion Feuchtwanger (1925ean) idatzitakoak, baina, filmak bezala, zerikusi gutxi dute Joseph Süß-en benetako biografiarekin.

Hirugarren Reichean egindako propaganda zinema antisemitaren film adierazgarriena da, Betiereko Judua eta Die Rothschilds filmekin batera. Pelikulan juduak izaki inmoral, manipulatzaile eta materialista bezalak irudikatuak daude. ^[1]

Filman zehar agertzen diren extra judu guztiak errodaian parte hartzera behartuak izan ziren. ^[2]

Joseph Süß Oppenheimer[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Filmaren protagonista Joseph Süß Oppenheimer da. XIIX. mendean bizi izan zen eta Karlos I Alejandro dukearen aholkulari judua izan zen. Bizitzan zehar, bere botere posizioa zela eta, hainbat etsai egin zituen. Gauzak horrela, dukea hil egin zenean Oppenheimer atxilotua izan zen eta hainbat delitu leporatu zitzaizkion, haien artean iruzurra, bahiketa, traizioa eta katolizismoa berrezartzen saiatzea. Jasandako epaiketan bere kontra probarik aurkitu ez zuten arren, heriotzara kondenatua izan zen. Joseph Süß Oppenheimer 1738ko otsailaren 4an urkatua izan zen. Hil baino lehen kristautasunera bihurtzeko aukera eman zioten, baino honek eskaintzari uko egin zion.^[3]

Dena den, filma bere bizitzari buruz doan arren zerikusi gutxi du bere benetako biografiarekin.

Argumentua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Filma Wurtembergko dukearen Karlos I Alejandroren koroatzearekin hasten da. Ekitaldia ospatzeko dukeak bere emazteari hainbat bitxi oparitzea erabakitzen du eta mandatari bat bidaltzen du Frankfurtera Joseph Süß Oppenheimeri diru prestamu bat eskatzera. Laguntza eta fabore multzo bati esker (haien artean dukeari emakumezkoekin erlazioak izatea) oniritzia lortzen du. Bere onespena behin lortuta eta Karlos Alejandro berarekin zorretan dagoela jakinda, Oppenheimerrek dukeari Wurtembergko biztanleen eta gobernu beraren kontra doazten neurriak ezartzea lortzen du.

Paraleloki Oppenheimer filmaren hasieran ezagutu duen Dorothea Sturmren atzetik doa eta honekin ezkontzen saiatzen da. Baina ezingo du lortu Dorotheak beste gizon batekin ezkontzen baita, Fabertekin. Mendeku bezala Oppenheimer Dorothearen aita kartzelatzen du, honek dukearen kontra konspiratzen duela baieztatuz. Geroago, Faber ere kartzelatzen du. Bien askatasuna lortzeko Dorothea Oppenheimerena jotzen du, baina honek neska bortxatzen du. Ondorioz Dorotheak bere buruaz beste egiten du. Gertaera hau, lurraldeak dituen lege neurrigabeekin batera, dukerrian erreboluzio bat eragiten du.

Erreboluzioa eztanda egin eta gutxira, Karlos Alejandro bihotzekoak emanda hiltzen da. Matxinoak Oppenheimer atxilotzen dute eta heriotzara kondenatzen dute traizioagatik eta, batez ere, arraza purutasunen legea apurtu izanagatik (filman agertzen den lege hau antz handia du Naziak ezarritako lege batekin, zeinak juduen eta kristauen arteko erlazio sexualak debekatzen zituen).

Aktoreen zerrenda[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Aktorea	Pertsonaia
Ferdinand Marian	Joseph Süß Oppenheimer
Werner Krauss	Levy, Joseph Süßen idazkaria Rabbi Loew Schächter Isaak
Heinrich George	Karlos I Alejandro dukea
Kristina Söderbaum	Dorothea Sturm
Eugen Klöpfer	Sturm aholkularia, Dorothearen aita
Hilde von Stolz	Karlos I Alejandro dukearen emaztea
Theodor Loos	Franz Joseph Freiherr von Remchingen
Albert Florath	Obrist Röder koronela
Malte Jaeger	Karl Faber
Else Elster	Luziana

^[4]

↑ «Jud Suss The most successful anti-Semitic film ever made. Us www.HolocaustResearchProject.org» www.holocaustresearchproject.org (Noiz kontsultatua: 2020-02-18).
↑ Tegel, Susan.. (2007). Nazis and the cinema. Continuum ISBN 978-1-84725-000-1. PMC 718432455. (Noiz kontsultatua: 2020-02-17).
↑ Singer, Isidore, 1859-1939, editor. Adler, Cyrus, 1863-1940, editor.. (1901). The Jewish encyclopedia ; a descriptive record of the history, religion, literature, and customs of the Jewish people from the earliest times to the present day, prepared ... under the direction of ... Cyrus Adler ... [and others Isidore Singer, PH. D., projector and managing editor, assisted by American and foreign boards of consulting editors .... ] Funk and Wagnalls Company PMC 822722459. (Noiz kontsultatua: 2020-02-18).
↑ Jud Süß. (Noiz kontsultatua: 2020-02-17).

[1] «Jud Suss The most successful anti-Semitic film ever made. Us www.HolocaustResearchProject.org» www.holocaustresearchproject.org (Noiz kontsultatua: 2020-02-18).

[2] Tegel, Susan.. (2007). Nazis and the cinema. Continuum ISBN 978-1-84725-000-1. PMC 718432455. (Noiz kontsultatua: 2020-02-17).

[3] Singer, Isidore, 1859-1939, editor. Adler, Cyrus, 1863-1940, editor.. (1901). The Jewish encyclopedia ; a descriptive record of the history, religion, literature, and customs of the Jewish people from the earliest times to the present day, prepared ... under the direction of ... Cyrus Adler ... [and others Isidore Singer, PH. D., projector and managing editor, assisted by American and foreign boards of consulting editors .... ] Funk and Wagnalls Company PMC 822722459. (Noiz kontsultatua: 2020-02-18).

[4] Jud Süß. (Noiz kontsultatua: 2020-02-17).

[1]

[2]

[3]

[4]