Lankide:Anunez059/Proba orria

Irrati-hargailu bat, komunikazio-sistemetan, Transmisoreak bidalitako seinalea jasotzen duen gailua da. Irrati-uhinak anplifikatu, iragazi eta demodulatzen ditu.^[1]

Funtzionamendua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Irrati-hargailu bat zirkuitu elektriko bat da, antenan sortzen den korronte txiki bat iragazi edo bereizteko aukera ematen duena, aire bidez iristen diren uhin elektromagnetikoen eraginez (honi indukzio elektromagnetikoa deitzen zaio). Korrontea anplifikatu egiten da modu selektiboan, milaka aldiz, eta, ondoren, elektroimanen duen bozgorailu baterantz bidaltzen da.

Zirkuitu honetan kondentsadore aldakor bat dago, irrati zaharretan aginte-botoi bati itsatsita zegoena, eta, beraz, biratzean, kondentsadorearen kapazitatea aldatzen da. Kondentsadoreak zirkuituan duen kapazitatearen aldaketaren ondorioa maiztasun desberdineko korronteak iragaztea da, eta, beraz, hainbat irratik transmititutakoa entzutea.

Irrati-hargailurik sinpleena galena-hargailua da. Osagai hau gaur egun erabiltzen diren germanio edo silizio diodoen aurrekoa da. Hargailu horrek emisore indartsuak eta ez oso urrunak entzutea baino ez du ahalbidetzen, ez baitu inolako anplifikaziorik.^[2]

Hargailuen aldaketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Galena-diodoaren ordez, huts-balbula izeneko Edison efektuan (berotan dauden metalek elektroiak askatzeko duten propietatea) oinarritutako konponete elektronikoa erabiltzen da. Balbula horrek sentzibilitate hobea lortzea ahalbidetu zuen.

Berrogeiko hamarkadaren amaierako transistorearen asmakuntzak, hargailuen miniaturizazioa eta eramangarritasun erraza ahalbidetu zituen. Eramangarritasuna ahalbidetu zuen, hargailu berriek ez baitzeuden sare elektrikorako konexioaren mende.

Hartzeko teknikek ere bilakaera nabarmena izan dute irratiaren hasieratik, anplitudea ez den beste modulazio mota batzuen erabileratik hasita, hala nola maiztazuna-modulazioa, alboko banda bakarra, modulazio digitala. Hargailuen konfigurazio desberdinak eta osagaien bilakaera bera (balbula termoionikotik transistorera eta gero zirkuitu integratura) ere eragin dituzte hainbat hobekuntza.

Konfigurazioari dagokionez, hartzaile konplexuena eta eraginkorrena, sentsibilitate eta selektibitate konbinatuari dagokionez, superheterodino izenekoa da. Beste batzuk ere egon dira, sinpleagoak baina eraginkortasun txikiagokoak, adibidez, irrati-maiztazuna sintonizatuarena, leheneratzailea eta superleheneratzailea.

Hargailu motak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

AM hargailua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Anplitude-modulazioak (AM) transmititutako seinalearen bidalitako informazioaren anplitudea aldatuz funtzionatzen du. AM irrati-difusioa baimenduta dago AM irrati-difusioko bandetan, uhin luzeko tartean 148 eta 283 kHz artean daudenean, eta 526 eta 1706 kHz artean. AM irrati-difusioa uhin laburreko bandetan ere baimenduta dago, 2,3 eta 26 MHz artean gutxi gorabehera, eta distantzia luzeko nazioarteko irrati-difusioan erabiltzen direnak.

FM hargailua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Maiztasun-modulazioan (FM), irrati-seinalearen maiztasuna apur bat aldatzen da audio-seinalearen arabera. FMko irrati-difusioa 65 eta 108 MHz arteko FMko irrati-difusioko bandetan baimenduta dago, oso maiztasun handiko tartean (VHF). Maiztasun-tarte zehatzak aldatzen dira herrialde bakoitzean.

Frekuentzia-modulatuko transmisioak hainbat abantaila ditu, anplitude-modulazioarekin konparatuz:

Fideltasun handiagoa, FMn modulazio-seinalea (audioa) 50 Hz-tik 15 kHz-ra bitartekoa delako. Eramaileak duen mezu musikala edo ahozkoa osoagoa da eta, beraz, mezua hartzailearen bozgorailuan erreproduzitzen denean tonu eta harmoniko aberatsagoak direla nabari daiteke.
Nahi ez diren seinaleak ezabatzeko aukera du. FMn uhin eramaileak maiztazuna aldakorrean eta anplitude konstantean dauka modulazioa, beraz aldaketak eragiten dituen interferentziak oso erraz ezaba daitezke hargailuaren etapa mugatzailea erabiliz. Baina AMn mezua anplitude aldaketa moduan hartzen da, beraz mugatzailearen zati bat erabiltzen badugu, seinale erabilgarriaren zati bat partzialki mugatzen ari da.

FM hargailuaren atalak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gaur egun, FMko hargailuak transistorez eta zirkuitu integratuz osatuta daude, eta 87,5-108 MHz-ko maiztasunarekin lan egin behar dute.

Antena hargailua: hargailu eramangarrietan antenak teleskopikoak dira eta etxean dauzkagunak 87,5 eta 108 MHz arteko banda baterako luzera egokiko eroale multzo batez osatzen dira.
Irrati-maiztasunekoko anplifikadorea: sintonizatutako mota da; FMko igorgailu bat hautatzeaz arduratzen da, eta, ondoren, maiztazuna altuko transistore batek osatutako sistema konbertitzailera entregatzen du, lurrean oinarrituta edo lurrera igorgailu batekin.
Atal bihurgailua: hautatutako emisorearen maiztazuna eramailea aldatzen du 10.7 MHz-kobitarteko maiztazuna balio batera . Hargailu merke eta ekonomikoetan, erabilitako bihurgailua auto DINA da, eta kostu edo balio handiagoko hargailuetan, berriz, osziladore bereizia da, irabazi-kontrol automatikoa duena.
Maiztazuna ertaineko kanala edo sekzioa: bi edo hiru etapaz osatuta dago, 10.7 MHz-ko maiztasunerako sintonizatuta, hautatutako estazioa zein maiztazunara bihurtu zen hautatu eta anplifikatzeaz arduratzen da. Bitarteko maiztasuneko kanala benetan irrati-maiztazuna sekzioaren anplifikadore nagusia da, bai FMn bai AMn, bi kanal desberdinekin
FM maiztasun-selektore: bere ardurapean du funtzio demodulatzailea, hau da, modulazio-inguratzailea ateratzeaz arduratzen da. Ondorioz, irteera-zirkuituan audio-seinalea lortuko dugu, diodoen konexio-moduak zehazten duena nagusiki. Bi maiztasun-selektore mota zehazten ditu: Foster-selektorea eta harreman-detektagailua.
Audio-atala: AM eta FMrako erabiltzen de audio-anplifikadorea da. Bolumenaren kontrolarekin hasten da (mono edo estereoa); FMrekin edo AMrekin lan egiteko hautapen-giltza batekin. Aparatua estereo sistemakoa bada, kalitatea hobea da kodifikatzailea zeharkatzen duten Ezkerra-Eskuina kanalekin. Kanal bakoitza bere bozgorailua erabiltzen du.

Audiomaiztasuenkoko aurreanplifikadorea
Bozgorailuak: Jasotzen duten korronte elektrikoa soinu bihurtzen dute. Bat baino gehiago erabil daitezke sistema berean, eta, gainera, soinu desberdinak izan ditzakegu bozgorailuetan estereoa erabiliz gero.
Elikatze-iturria: Gure gailua sare elektrikora konektazen du. Horretarako, sareko korronte alternoa gailuak erabil dezakeen korronte zuzen bihurtu behar du.^[3]^[4]^[5]^[6]

DAB hargailua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

FM stereo sortu zenetik, irrati teknologian aurrerapen nabarmenena DAB izan da. Frekuentzia-modulazioarekin konparatuta, hainbat abantaila ditu:

Irrati gehiago eskaintzen ditu banda-zabalera beran, informazioa hartzailearen pantailan erakusten du (adibidez abestiaren izenburua edo noren abestia den), eta erraztasun handiagoa emisoreak sintonizatzeko, maiztazunak jada ez baitira eskuz bilatu behar.
Immunitate handiagoa du zaratarekiko eta irrati-interferentziekiko.
CD-ak bezalako soinu-seinaleen kalitate handia lortzen du. Mugitzen ari diren ibilgailuaen FMko seinaleek jasaten dituzten distortsio eta ezeztapen arazoak konpontzen ditu.
Maiztazun bakarreko sarea ahalbidetzen du, eta, beraz, ez da hartzailea berriz sintonizatu behar, leku batetik bestera mugitzean.

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ «ZT Hiztegi Berria» zthiztegia.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2021-11-23).
↑ Rudersdorfer, Ralf. (2013). Radio receiver technology : principles, architectures, and applications. ISBN 978-1-118-64784-4. PMC 843785587. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).
↑ Ganguly, Partha Kumar. (2015). Principles of electronics. ISBN 978-81-203-5124-0. PMC 927401632. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).
↑ Olsen, George Henry. (1986). Electronics made simple. ([Second edition]. argitaraldia) ISBN 978-1-4831-4078-0. PMC 897823744. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).
↑ Libbey, Robert L.. (1994). Signal and image processing sourcebook. Van Nostrand Reinhold ISBN 0-442-30861-2. PMC 29982952. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).
↑ Pizzi, Skip. (2014). A Broadcast Engineering Tutorial for Non-Engineers.. (4th ed. argitaraldia) Taylor and Francis ISBN 978-1-317-90683-4. PMC 879025861. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).

[1] «ZT Hiztegi Berria» zthiztegia.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2021-11-23).

[2] Rudersdorfer, Ralf. (2013). Radio receiver technology : principles, architectures, and applications. ISBN 978-1-118-64784-4. PMC 843785587. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).

[3] Ganguly, Partha Kumar. (2015). Principles of electronics. ISBN 978-81-203-5124-0. PMC 927401632. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).

[4] Olsen, George Henry. (1986). Electronics made simple. ([Second edition]. argitaraldia) ISBN 978-1-4831-4078-0. PMC 897823744. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).

[5] Libbey, Robert L.. (1994). Signal and image processing sourcebook. Van Nostrand Reinhold ISBN 0-442-30861-2. PMC 29982952. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).

[6] Pizzi, Skip. (2014). A Broadcast Engineering Tutorial for Non-Engineers.. (4th ed. argitaraldia) Taylor and Francis ISBN 978-1-317-90683-4. PMC 879025861. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]