Lankide:Iraideazpi/Proba orria

Cusco-ko edo Asunciongo Birjinaren Katedral Basilikoko Katedrala Cusco-ko hiriko tenplu nagusia da, Perun eta Arquidiócesis del Cusco-aren egoitzari ostatu ematen dio. Katedrala Cusco-ko Basilika, Garaipenaren eta Familia Sakratuaren tenpluen ondoan Katedralaren Taldea|Janzkia|Multzoa osatzen dute, ipar-ekialdea Cusco-ko gaurko Arma-Plazako sektorean kokatuta dago. Incanato-an zehar, bai SunturWasi-ak bai Kiswarcancha-k edo Viracocha Inkaren Jauregiak hartu zuten lekuan. Guneak area bat hartzen du 3,918.76 metro koadroak eta Cusco-ren Hirigune Historikoko monumentu erlijioso garrantzitsuena da.

1972tik tenplua parte da Peruko Monumentu Historiko bezala aitortutako Cusco-ko Monumentuen Zonaren . Halaber, 1983an izakiari|izateari Cusco-ko hiriko hirigune historikoko zatitzen da, parte da Humanitatearen Kultur Ondare bezala UNESCOAK aitortutako zona zentralaren.

Historia

Cuzcoko katedrala

Hau oso ondo iristen da eta, egonez, azkenaldian babesen azpian estalgabetutako eskualdeen artean beti erromatarren gure enperadore agurgarria Peruko eskualde deitua egonez Carlos semea, zein batera erregeko Gaztela, León eta Aragoi, den oso maite izanda zeinen habitadores-ak, lege jainkotiarreko|zoragarriko ezagutzaileak dira, eta zeinetan eskualdea, indiar kristau asko bizi dira; eta enperadorea Carlos bera eta erlijioso jarraitzailearekiko erregea desiratuz, Peruko eskualde antedichan, bere agintaldiari lotuta, zabal zitzan unibertso osoa denaren, eta bere osotasun guztiaren izen aintzatsu haren (Kristoren) kultua eta dena hartan dagoen neurrian; bere biztanleak eraman ditzatela egiaren argitan eta arimen salbazioa heda dezatela; eta jada Eliza bat Santa María-ren titulu azpian dagoen eskualde berean kokatutako Cuscoko hiribildua, jaso|igo dadila Hiriko eta Diozesietako mailara gainera desiratuz eta lehenago Eliza Katedralerako Santa María-ren Eliza. Erromako urtea San Pedro-ren ondoan dadoa etab. mila bostehun eta hogeita hamasei, otsailen 13a. Katedrala Eliza erekzioko eta Cuscoko Diozesiko bulda. Gau-bista.
El Triunfo-ren Tenpluko Aurrealdea|Itxura. Familia Sakratuaren Tenpluko Aurrealdea|Itxura. Barruko bista
Cuscoko Katedrala elkar lanen buruan ordezkatu zuten arkitekto desberdinek landutako proiektu desberdineko emaitza da. Cuscoko lehen katedrala Garaipeneko Eliza, 1539an Viracocha Inca-ren jauregiaren oinarriaren gainean eraikita, da. Gaur egun, eliza hau Katedraleko kapera laguntzailea da.
Cuscoko katedrala, Limakoa bezala, gehiago birekiko hiru ontziko|habearteko kaperetako eta aurrealde lauko tenplu bat da. (...) Hiru ontziak|habearteak altuera berdina dira, Limako eta Jaéngo katedraletan bezala. Azken hau bi katedral perutarren berehalako aurrekaria izan zen. El Arte Hispanoamericano-tik (1988tatik) aterata.

1538an, Cusco-ko apezpikuagatik ezagutzen zuten zedula errealekiko Vicente Valverde-ren itzuleraren ondoren, katedral bateko eraikuntza hasi zuen 1538ko irailaren 4aren erekzio autoaren bitartez. Hala ere, lan hau bere hasieretan geratuko litzateke ondorioztatzen den Luis de Morales lana hurrengo udara arte zintzilikatzen zela seinalatzen zuen Katedraleko dean-aren eskakizunerako Cusco-aren Kabildoaren erantzunetik moduan . Hurrengo urteetan, esleitutako orubearen estutasunaren aurrean, katedrala lehenik eta behin aldatzen saiatu zen behinola Qasana deitutako Pachacútec-eko jauregira zegoen eta Francisco Pizarro-k harentzat (Arma-Plazako gaurko Ogi Atarirako) gorde zuen parterantz|lekurantz. Hala ere, aldaketa hori ezinezkoa izan zen, 1538an, Pizarro-k Frantziskotarrentzako orube hori utzi zuelako. Orduan bilatu zen Cusipata zaharreko partea|lekua tokian gaur egun Cusco-ko Turista Hotela altxatzen den baina aipaturiko ideia baztertu zen ere jada oraindik gaur egun hartzen duten eta oso katedralaren hurbileko geratuko litzatekeen orubea hartu zuten Mercedarios-en oposizioagatiko 1540 urteetarantz erabiltzea .

Egoera|Leku honen aurrean, Cusco Juan Solano-aren bigarren apezpikuaren ekimenaz, Kabildoak erabaki zuen Alonso de Mesa-ren orube katedralaren eraikuntzarako esleitutakoaren alboko eta Viracocha-ko jauregia izan zen Kiswarcancha zaharrarekin bat zetorrenaren erosketa. Erabaki hau 1552ko maiatzaren 17an hartu zen .

1560 urteak eta 1664 bitartean Katedrala hiri honetako Basilika eraiki zen. Bere eraikuntza Juan Miguel de Veramendi-ri fidatu zitzaion 1560an, bi urte geroago Juan Correa-tik 1564ra arte lan egin zuena ordezkatu zuena . Honetara Juan Rodríguez de Rivera-k, Juan Cárdenas-ek, Juan Toledano-k eta Bartolomé Carrión-ek jarraitu zuten. Hala ere, Francisco Toledoko Erregeordea iritsi zenean bitarteko 1570 eta 1572 Cusco-ra, katedralaren eraikuntza geldi|xehe egon zen . 1615ean arduratu zen Miguel Gutiérrez Sencio lanaren helbideaz|norabideaz|zuzendaritzaz, Marco Vitruvio-ren eta Jacopo Vignola-ren arkitekto jarraitzaileaz, eta Juan de Herrera-k El Monasterio de El Escorial-en ezarritako estilo neurridun|gartxu eta garbiko miresleaz. Bere helbidearen|norabidearen|zuzendaritzaren azpian, Cuscoko katedrala 1654an burutu zen .

1650eko lurrikarak min|kalte gutxi eragin zuen crucería-gangaren lur-jotzea izan ezik katedralean. Lurrikara honek berekin ekarri zituen bere goialdeko aurrealdeko|itxurako planoen aldaketa|kanbioa eta dorreetan hirugarren gorputzaren kentzea, bolumen|liburuki gehiegi gorputzean duenagatiko arrazoian, sendotasun-itxura eraikinari emanez dorreak motz geratuz .

Katedralaren lehen emanaldi meza 1654ko abuztuaren 15ean joan|izan zen eta beraren behin betiko ospea|sagaratzea joan|izan zen 1668ko Bernardo de Isaguirre Reyes Cuscoko hamahirugarren apezpikuaren aldetik abuztuaren 19an .

Material eraikitzailea area hurbiletako jatorridun harria izan zen eta kolore gorriko granito blokeak Sacsayhuamán bezala ezagututako sendotasunetik|gotorlekutik berrerabili ziren ere.

Ezagutu zen Eliza Katolikoko Basilika txikiagoagatik, 1928ko otsailaren 8an. Hiru ontziko|habearteko, eraikuntza altxatzen da aretoa tipo landare|fabrika|solairu baten gainean. Ustekabean harrapatzen duen xehetasuna|oparitxoa da kapiteletako eta frisoetako ordenaren eta erabilitako estalki-tipoaren arteko fusioa: crucería ganga, gotikoaren berezkoa. Hark bide ematen dio estilo-amalgama harrigarriari, ohiko Barroco Latinoamerikako estiloan. Dardaretako Jaunaren irudi ospetsua katedralean beneratzen da.

Pizkundeko aurrealdeko|itxurako eta barne barroko, makal-gotiko eta platerescoetako, katedral honek urregintza kolonialeko lagin|erakusgarri nabarienetako bat dauka. Garrantzitsuak dira ere bere landutako zur aldareak.

Hiri honetan pintura pinturako Eskola cuzqueña ospetsuko mihiseen gainean, Amerika Kolonialeko garrantzitsueneko, garatu zenez gero katedralean artista lokal jarraitzaileko eskola honen lagin|erakusgarri garrantzitsuak hain zuzen ikus daitezke.

Arkitektura

Cuscoko Katedrala hiru ontzirekiko|habearterekiko tipo basilicaleko landare|fabrika|solairu angeluzuzena da: gutuneko ontzia|habeartea, ebanjelioko ontzia|habeartea eta ontzi|habearte zentralak, kointzidente aurrealdeko|itxurako hiru ateekin. Baditu hogeita lau nerbio-gangen banaketa, sarrera|ospitaleratze-ganga eta gurutzaldikoa|gurutzadura handienak izanez, definitzen duten hamalau oinarri|zutabe kruziforme. Harriko eta 32 puntu-erdi-arkutako 21 arkuk eratutako oinarrizko egitura batzuek 24 gangak jasaten dituzte. Egitura hauek guztiak dira harri andesitako (Ale fineko Haitz bolkaniko kimiko eta mineralogikoki dioritaren antzeko)

El Templo de El Triunfo

1539an eraiki zen SunturWasi deitutako lekuan eta hiriko Katedral gisa balio izan zuen behin-behinean.

Lehen eraikuntza honetan, Vicente Valverde fraiak jarri zuen Espainiatik ekarri zuen eta Lorpenaren Gurutze bezala aurpegi nagusia En tenplu honetako aldare nagusiari buruzko leku berean mantenduz ezagutzen den gurutzea jarri zuen irudia Besomotz Inkaren gaineko espainiarren garaipenerako memoriako Asuncioneko Gure Andrea 1536 tokitik “Garaipenaren” izendapena datorren. Bere babes-harresiekin batera lan hau eta bere hiru ateak 1664an amaitzen dira.

Eraiki zen harri andesitaz, bere kupularekiko jatorrizko tenpletearen oinarriaren gainean. Landareak|Fabrikak|Solairuak gurutze greziarra parekatzen du, harri-kupula zentrora|gunera kokatuta dago idulkien gainean kupula zentralaren egitura jasaten duen hargintzako puntu-erdiko lau arku sostengatzeko altxatzen diren lau oinarri|zutabe kruziformek eratuta.

Hiru ontzik|habeartek tenplua eratzen dute: ebanjelioko eta ontzi|habearte zentraleko, gutuneko ozen ebanjelioko ontziko|habearteko alboko sektorean kokatutako koru bat, hain zuzen sartzen da Katedraleko elizako sotocoro-agatiko Garaipeneko Elizara.

El Templo de la Sagrada Familia[editar]

Artikulu nagusia: Jesuseko, María-ko eta José-eko eliza (Cusco)

1723ko irailaren 13an lehen harria jarri zen Familia Sakratuaren Tenpluaren eraikuntza enkarguz Gabriel de Arregui apezpikuaren hasteko. Lanaren arduraduna den arkitektoaren heriotzaren ondoren, 1733an berrabiarazten da eta 1735eko irailaren 3an ondorioztatu zen. 1996an Cuscoko eta Europar Batasuneko Artzapezpikutzaren laguntzarekin|euskarriarekin, Tenplua osorik zaharberritzen da bere kontserbazio-egoera|estatu txarragatik itxita egon zela 30 urtetan inguru.

Tenplua dago alboko horma-hobi txikiekiko landare|fabrika|solairu angeluzuzeneko gurutze latindarreko ontzi|habearte batek osatuta. Tenpluko barnerako harresiak landutako harria dira kare-enlucido-arekin. Eliza guztia andesitarekin ere eraikita dago. Tenpluko sabaia adreilu angeluzuzenez eraikitako bost gangak osatuta dago. Presbiterioko sektorean erretaula edo alboko bi sakristiarekiko estilo barrokoko aldare nagusia kokatzen da. Aurrealdeko|Itxurako harresia hau era angeluzuzen hargintzako mihise bat bezala, hiru gorputzek konposatuta, hitzarmena. Aurrealdearen|Itxuraren koroatzea zeinen gainean erlaitza errematatzen duen mendela da apaindura zirkularrekin.