Lankide:Joxan Garaialde/Protektoratu
Protektoratua, nazioarteko zuzenbidean, lurralde- administrazioaren modalitate gisa definitu daiteke: Estatu babesle baten edo batzuen arteko itun baten bidez eta estatu burujabe baten edo erakunde politiko baten bidez, bere instituzionalizazio edo subiranotasun eskasa dela-eta hala izatea lortzen ez duen (adibidez, tribu talde bat edo printzerri feudal bat), onartzen du batek edo haiek beren babesa neurri ezberdinetan erabil dezaketela, batez ere, defentsa militarrari eta barne ordena mantentzeari dagokionez[1]
Beste era batera esanda, estatu, gobernu forma edo lurraldea da, estatu edo nazioarteko entitate indartsuago batez diplomatikoki edo militarki babestuta dagoena. Babes horren truke protektoratuak zehaztutako betebehar batzuk onartzen ditu, bi erakundeen arteko harremanaren benetako izaeraren arabera aldatzen direnak. Fikzio juridikoan, protektoratu bat, gutxienez, estatu autonomo gisa aitortzen da, eta, normalean, subiranotasun neurriren bat edo jatorrizko arau eta administrazio formak mantentzen ditu. Barneko gai gehienetan, tokiko autonomia eman zaion mendeko lurraldea da, estatu burujabe indartsuago baten subiranotasuna aitortzen duen bitartean, bere jabetza zuzena izan gabe[2][3][4]. Horren truke, protektoratuak, oro har, betebehar zehatzak onartzen ditu bere antolamenduaren baldintzen arabera. Protektoratuak, oro har, itun bidez ezartzen dira de jure. Britainia Handiko agintepean (1882-1914) Egiptotik hasitako baldintza jakin batzuetan, adibidez, estatu bat de facto protektoratu edo "protektoratu estali" gisa ere etiketatu daiteke[5][6][7].
Oro har, potentzia handien interes estrategiko, ekonomiko edo militarren zerbitzura dagoen tresna dela jotzen da; estatuen edo nazio-entitateen arteko hierarkiko edo botere-harremanak legitimatzeko erakunde edo formulazio legeztatua: «Protektoratuak beti du joera koloniala, berez kolonial ez bada, esplotaziokoa edo irabazikoa»[8].
Protektoratua kolonia baten desberdina da tokiko agintariak dituztelako; ez dira zuzenean mendekoak, eta oso gutxitan jasaten dute estatu subiranoaren kolonizazioa. "Nazioarteko nortasuna" mantentzen duen beste estatu baten babespean dagoen estatu bati estatu babestua deitzen zaio, eta ez protektoratua.
- ↑ Ángel J. RODRIGO HERNÁNDEZ: La administración de territorios: del protectorado a la administración territorial internacional (Revista Académica de Relaciones Internacionales, núm. 10, febrero de 2009, GERI – UAM )
- ↑ Fuess, Albrecht. (2005-01-01). «Was Cyprus a Mamluk protectorate? Mamluk policies toward Cyprus between 1426 and 1517» Journal of Cyprus Studies 11 (28–29): 11–29. ISSN 1303-2925..
- ↑ Reisman, W.. (1989-01-01). «Reflections on State Responsibility for Violations of Explicit Protectorate, Mandate, and Trusteeship Obligations» Michigan Journal of International Law 10 (1): 231–240. ISSN 1052-2867..
- ↑ Bojkov, Victor D.. «Democracy in Bosnia and Herzegovina: Post-1995 political system and its functioning» Southeast European Politics 4.1: 41–67..
- ↑ Leys, Colin. (2014). «The British ruling class» Socialist Register 50 ISSN 0081-0606..
- ↑ Kirkwood, Patrick M.. (2016-07-21). «"Lord Cromer's Shadow": Political Anglo-Saxonism and the Egyptian Protectorate as a Model in the American Philippines» Journal of World History 27 (1): 1–26. doi:. ISSN 1527-8050..
- ↑ Rubenson, Sven. (1966). «Professor Giglio, Antonelli and Article XVII of the Treaty of Wichale» The Journal of African History 7 (3): 445–457. doi:. ISSN 0021-8537..
- ↑ Arques, E.. (1954). «Zona de influencia en vez de protectorado» Cuadernos de estudios africanos (28): 6. ISSN 0214-218X..