Progreso-zepoa

Progreso-zepoa edo aurrerapen-tranpa bat da giza gizarteek bizi duten baldintza, baldin eta, aurrerapena giza asmamenaren bidez lortu nahi denean, oharkabean, baliabideek edo borondate politikoak ebazteko ez dituzten problemak sartzen badituzte, estatusaren, egonkortasunaren edo bizi-kalitatearen epe laburreko galeren beldur baitira. Horrek aurrerabide handiagoa eragozten du, eta, batzuetan, kolapso soziala eragiten du.

Badirudi Walter Von Krämerrek lehen aldiz deskribatu duela sindromea, 1989ko seriean , Fortschrittsfalle Medizin izenburupean. Daniel B. O'Leary-k bere aldetik sartu zuen 1990ean "aurrerapen-tranpa" berariazko neologismoa, baldintza horren jokabide-alderdiak aztertuz: Aurrerapen-tranpa – Zientzia, Gizateria eta Ingurumena.

The term later gained attention following the historian and novelist Ronald Wright's 2004 book and Massey Lecture series A Short History of Progress, in which he sketches world history so far as a succession of progress traps. With the documentary film version of Wright's book Surviving Progress, backed by Martin Scorsese, the concept achieved wider recognition.

Deskriapen orokorra

Ideia berria ez bada ere, Wright-ek arazo nagusia eskala eta borondate politikoko arazo gisa identifikatzen du. Haren arabera, askotan, eskala txiki batean ongi funtzionatzen duela dirudienetik eskala handiago batera estrapolatzea da akatsa; eskala horrek baliabide naturalak agortzen ditu eta ingurumen-degradazioa eragiten du. Eskala handiko inplementazioak ere errendimendu beherakorren mende egon ohi da. Gainpopulazioa, higadura, berotegi-efektua eragiten duten gasen emisioak edo bestelako ondorioak nabarmenak direnez, gizartea ezegonkortuta dago.

In a progress trap, those in positions of authority are unwilling to make changes necessary for future survival. To do so they would need to sacrifice their current status and political power at the top of a hierarchy. They may also be unable to raise public support and the necessary economic resources, even if they try. Deforestation and erosion in ancient Greece may be an example of the latter.

Baliabide naturalen iturri berri batek atsedena eman dezake. "Mundu Berria"ren aurkikuntza eta ustiapen europarra horren adibide da, baina ez dirudi gaur errepikatuko denik. Gaur egungo zibilizazio globalak planeta estali du, eta ez dago ageriko baliabide berririk. Wright-ek ondorioztatu duenez, beste baliabide batzuen bidez ekiditen ez bada, kolapsoa maila globalean izango da, bai edo kasu horretan. Egungo krisi ekonomikoek, biztanleria-arazoek eta klima-aldaketa globalak erakusten dute egungo ekonomia eta ekologien arteko mendekotasuna.

Teknologiaren ia edozein arlotan frogatu daiteke aurrerapen-tranpa bat dela, medikuntzaren adibidean bezala, eta agian ez dela egokia dentsitate handiko nekazaritza-jardueren eragozpenekiko (adibidez, gaitu duen nekazaritza-ekoizpena). Wrightek armaren teknologia erabiltzen du pixkanaka, eta erabateko suntsitze nuklearraren mehatxura iristen da puntu hori argitzeko. Azken batean, Wright "modernitatearen" nozio viktoriarrari gutxienez aurre egiten saiatzen da, baldintzarik gabeko gauza on gisa.

Portaera arrazoiak

Ihesbide de la trampa de progreson lanean, O'Leary-k uste du sortutako interesez eta betetze sozioekonomikoaz gain, norbanakoaren portaera ere faktore eragilea dela iruzurrak aurrera egiteko. Neurozientziei laguntzeko ikerketa aurkezten du, batez ere Roger W. Sperryren eta haren atxikitzaileen lana, garunaren funtzioa lateralizatzeko eremuan. Ikerlanaren arabera, gizabanakoak, erakundeak eta gizarteak epe laburreko interesen zerbitzuko kezka teknokratikoetara bidera daitezke. Agertoki horretan, gizakiak naturarekiko aurrez ezarritako interdependentziatik aldentzen dira, eta, horren ondorioz, kezka teknikoek sormena eta epe luzeko arazoen ebazpena pixkanaka inhibitzen dituzte, eta horrek epe luzeko interesak arriskuan jartzen ditu.

Autoreak ikusten du ezen, aurrerapenak espezializazio teknikotik eratortzen direnean eta kaltegarriak direnean —ureztatzearen ondoriozko desertifikazioa bezala—, joera hori osatu egiten dela eta itzulezina izan daitekeela, ondoriozko esfortzuaren kolapsoarekin. Sumer eta Indus ibarreko zibilizazioa dira adibideetako batzuk. Horietan, ureztatze-kanalak astiro konbinatzen dira lurzoruaren gazitasuna handitzeko, eta eragotzi egiten da lurrak populazioek fidatzen zituzten uztak bermatzea. Seymour Cray's Control Data Corporation-en gainbehera kasu modernoa da.

Aurrerapen-tranpak ez dira teknologiara mugatzen: Erdi Aroko Elizak Roger Bacon-en zientziari uko egiteak eredu bat jarraitzen du, non organismoak berak bere garapenaren ondoriozko arazoei irtenbideak inhibitzen dizkien. Gaur egungo testuinguruan, klima-aldaketaren garaian etengabe kontsumitzen den petrolioa arazoaren adierazgarri da; garapen jasangarria irtenbide gisa ikusten da.

O'Leary-ren arabera, aurrerapenaren tranparen sindromea saihestu egin daiteke sorkuntza-hezkuntzaren eta kultura-bizitasunaren bidez, gizabanakoak eta gizarteak ez daitezen bihurtu teknokratiko nagusi. Sormenari eta erresilientziaren teoriari buruzko ikerketa aipatuz, adimenaren/burmuinaren alderdi intuitiboa garatzeko argudioak ematen ditu, pentsamendu zirkunsektiboak aurrerapen-tranpak saihesten lagun dezan.

Iain McGilchrist-en 2009ko El Maestro eta Su Emisario liburuak portaeren ikuspegi neurologikoa ematen du, epe laburreko interesei gehiegizko arreta emateak epe luzeko interesak arriskuan jar baititzake.

Artea

Aurora Picture Show, Houstoneko mikrozne bat, Texasek argitaratu duen bideo-bilduma batean, "tresna teknologiko berriak erabiltzen dituzte egiteko diseinatu ez ziren helburuetarako, eta, kasu batzuetan, aurreikusitako erabileraren aurka egiten dute". DVDaren izenburua A su servicio: Escapar de la trampa de progreso da.

Kanpo estekak

• Datuak: Q7248597