Zortziko hiruna
Zortziko hiruna (katalanez: 3 de 8) 8 solairuko altuerako castell bat da, 3 pertsona dituena solairu enborrean, goiko hiru solairuak izan ezik. Azken horiek, gaztelu gehienetan bezala, doso bikote batek, aixecador batek eta enxaneta batek osatzen dituzte. ''Gazteluen aita'' ere esaten zaio; izan ere, castellen egitura ugarien oinarria da (horren mende daude zenbait gaztelu garrantzitsu ere, hala nola zortziko bostena edo bederatziko hiruna forruarekin), eta talde batek lortzen duenean, talde errespetagarritzat hartzen da.
Goiko heldulekuak gazteluaren gainean duen funtzionamendua zutabe bakoitzak definitzen duena da, eta haurrak dira hiruko erreferentzia nagusiak markatzen dituen puntua: Zutoin bakoitza rengla, eskuina/betea eta ezkerra/hutsa izenarekin bereizten da, nahiz eta izen horiek aldatu egiten diren gauden eremu geografikoaren arabera.[1] Goiko dosoetako bat (eskumako bikoa[2]) rengla izenez ezagutzen den bosgarren zutabearen sorbaldaren gainean jartzen da erabat; beste bikoa (bi irekia[3]), berriz, hanka irekiz jartzen da, oin bakoitza beste bosten sorbaldaren gainean duela. Aixecadorea rengla ezkertiarretik/hutsetik igotzen da, eta enxaneta eta bi irekia eskuinetik/betetik muntatzen dira. Horrek azaltzen du zergatik betetzen eta husten diren eskuineko eta ezkerreko pilareak. Azkenik, enxaneta beti jaisten da renglatik.
Gaur egun, zortziko hirunakoa da forruaren eta/edo eskulekuaren laguntzarik gabe inoiz deskargatu den hiruko egitura maximoa (altuerari dagokionez). Valls-eko Haurren Talde Zaharrak eta Valls-eko Haurren Koadrila Gazteek bederatziko hiruna forrurik gabe egitea lortu zuten 2019ko Vallseko Santa Ursula jaian; Castellers de Vilafrancakoek, saiatu arren, ez dute lortu kargatzea.[4]
